UŞAK’TA ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ İLKOKUL MİMARİ YAPISI: GAZİ MUSTAFA KEMAL İLKOKULU ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 69, 32 - 40, 15.01.2019

Elif Gürsoy

https://doi.org/10.17755/esosder.379977

Cited By: 3

Öz

Cumhuriyetin ilanı ile her alanda
başlayan değişim, mimaride de görülmüştür. Bu değişimden mimarinin tüm alanları
gibi eğitim yapıları da payını almıştır. Batının modern mimarlık anlayışının ve
teknolojisinin etkisinde kalan mimaride, değişim gözlenirken Selçuklu ve
Osmanlı unsurları kullanılarak, ulusal bir kimlik anlayışı oluşturulma gayesi
de hissedilmiştir. Başta, başkent Ankara olmak üzere diğer Anadolu kentlerinde
hem artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak hem de yıkık kentlerin yeniden
inşası amacıyla özellikle fabrika, okul, hastane gibi kamu yapılarının inşası
hız kazanmıştır.

Osmanlı’da 19. Yüzyılın ikinci
yarısına kadar ağırlıklı olarak sıbyan mektepleri ve medreselerde gerçekleşmiş
eğitim, sonrasında iptidai mektebi, rüşdiye mektebi ve idadilerde
sürdürülmüştür. Bunların yanı sıra çeşitli meslek okulları da kurulmuştur.
Cumhuriyet dönemi ile birlikte ise eğitim yapılarına özel bir önem verilmiştir.

Dini mimari örneklerinden camiler,
türbeler; sivil mimari örneklerinden eğitim yapıları, ticaret yapıları,
demiryolu yapıları ve konutları ile Uşak ili ve ilçeleri önemli veriler
vermektedir. 15. yüzyıldan itibaren inşa faaliyetine sahne olan bölgeye ait bu
çalışmada, Cumhuriyet Dönemi mirası olup, 1925 yılında inşa edilen, Gazi
Mustafa Kemal İlkokulu tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

I. Ulusal Mimarlık Dönemi, Eğitim Yapıları

Kaynakça

• Acer, Ö. (2016), “Tarihî-Milli Yapılar Ulusal Mimarlık Akımına Yozgat’tan Örnek Bir Yapı: Cumhuriyet Mektebi/İlkokulu Binası”, I. Uluslararası Bozok Sempozyumu Bildiri Kitabı, C. 4, s. 381-389.
• Aslanoğlu, İ. (2010), Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
• Bozdoğan, S. (2002), Modernizm ve Ulusun İnşası, Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür, Metis Yayınları, İstanbul.
• Cengizkan, A. (2003), “Mukbil Kemâl Taş (1891- ? ), Bir Geçiş Dönemi Mimarı”, Arredamento Mimarlık, S. 11, s.112-119.
• Işık, G. (2010), Kayseri’de Erken Cumhuriyet Dönemi Eğitim Yapıları, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Özbek, Y. (2013), “Erken Cumhuriyet Döneminde (1923-1945) Kayseri’de Okul Yapıları”, Belleten, C. LXXVII, S. 278, s. 271-347.
• Kul, F. N. (2011), “Erken Cumhuriyet Dönemi İlkokul Binaları”, Mimarlık, S. 360, s.66-71.
• Kuran, A. (2008), “Osmanlı Mimarlığı ve Sanatı”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C. 3, YEM Yayınları, İstanbul, s. 1184.
• Parlak, Ö.-Yaldız, E. (2017), “Konya’da Erken Cumhuriyet Dönemi İlkokul Yapıları”, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Y. 12, S. 24, s. 175-202.
• Sayâr, Z. (1936), “Devlet İnşaatında Tip-Plân Usulünün Mahzurları” Arkitekt, S. 1936-09 (69), s.259-260.
• Selâh, Z. (1931), “Mektep İnşasında (Plan-Tip) in Mahzurları” Arkitekt, S. 1931-4, s.124-125.
• Selâh, Z. (1931), “Mektep Binalarında Estetik” Arkitekt, S. 1931-8, s.253-254.
• Sözen, M. (1996), Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarisi, TİBK Yayınları, İstanbul.
• Uşak, Kültürel Değerler Yapı Envanteri 2007, Uşak Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Uşak.
• Yavuz, Y. (2009), İmparatorluktan Cumhuriyete Mimar Kemalettin 1870-1927, Ankara.