NEOLİBERAL TEORİ EKSENİNDE KÜRESELLEŞMENİN TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: ENERJİ TİCARETİ BOYUTU

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 72, 1724 - 1741, 15.10.2019

Yunus Furuncu Zafer Akbaş

https://doi.org/10.17755/esosder.548997

Cited By: 2

Öz

Enerji kaynakları, dünya politikasına
yön veren, hatta ülke sınırlarının yeniden çizilmesinde ciddi rol oynayan
önemli bir güçtür. Çalışmada Neoliberal teori ekseninde küreselleşmenin
Türkiye’nin enerji politikalarının belirlemesine nasıl etkiler yaptığı üzerine
durulmuş ve Neoliberal teorinin uluslararası aktörler arasında ticaretin
öncelenmesi savının Türkiye özelinde enerji ticareti ekseninde ele alınması
küreselleşmenin etkisinin saptanması bakımından en önemli dayanak kabul
edilmiştir.

Çalışmada Türkiye’nin jeopolitik
konumundan hareketle, enerji ticareti alanında sözü sıklıkla dile getirilen
sadece bir köprü olmak değil, aynı zamanda “Merkezlerden Biri” olma ihtimalinin
bulunduğu iddia edilmiştir. Bunun dayanaklarının TANAP, Türk Akımı, Irak
petrollerinin Türkiye üzerinden dünya piyasalarına açılması, Türkiye’de enerji
borsasının oluşturulması gibi proje ve girişimler olduğu dile getirilmiştir.
Çalışmada Türkiye’nin enerji bağımlılığından kurtulmasıyla, ekonomik ve politik
bakımdan bölgesel güç olma yolunda büyük bir imkâna sahip olacağı; bunun
gerçekleşmesi halinde de bölgesel ve küresel barış ve istikrara büyük bir katkı
yapacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Çalışmada Türkiye üzerinden boru
hatlarıyla geçerek dünya piyasalarında satışa sunulan petrol ve doğal gazın
Türkiye’ye getirisinin oldukça düşük olduğu görülmüştür. Bu yüzden Türkiye’nin
bu boru hatları projelerinde sadece geçiş ülkesi olmaması, aynı zamanda enerji
projelerinin büyük ortaklarından birisi olması sonucunda Türkiye’yi enerji üssü
haline geleceği; bölgesel enerji rolünü kuvvetlendireceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Küreselleşme, Enerji Güvenliği, Enerji Boru Hatları, Enerji Ticareti

Kaynakça

• Adıgüzel, M. (2013) “Ekonomik Küreselleşmenin Türkiye Ekonomisine Etkileri”. Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 35, 1-20. Akbaş, Z., (2010) “Küresel Ekonomik Krizlerin Önemini Artırdığı Enerji Kaynakları Üzerinden Yaşanan Rekabetin Uluslararası İlişkilere Etkisi”, Turgut Özal Uluslararası Ekonomi Ve Siyaset Kongresi-1: Küresel Krizler Ve Ekonomik Yönetişim Bildiriler Kitabı, , Edt. Ali Koçyiğit ve Diğerleri, Malatya.Akbaş, Z., Babahanoğlu, V., Çaylı, Ş. (2016) Kapitalist Küreselleşmenin Ortadoğu’da Sosyo-Ekonomik ve Politik Alana Etkileri: İstikrar ve Kalkınma İçin Fırsat Mı Tehdit Mi?, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 86-108.Akbaş, Z., ve Karadağ, A. (2010) Enerji Kaynaklarının Stratejik Önemi Uluslararası Güvenliğe ve Türk Dış Politikasına Yansımaları ve Türkiye Açısından Fırsatlar ve Tehditler, Sürdürülebilir Rekabet Avantajı Elde Etmede Enerji Sektörü Sektörel Stratejiler ve Uygulamalar, 43-64.Akbulut, G. (2008) Küresel Değişimler Bağlamında Dünya Enerji Kaynakları, Sorunlar ve Türkiye, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 32 (1), 117-137.Akdiş, M. (2002) Küreselleşmenin Finansal Piyasalar Üzerindeki Etkileri ve Türkiye: Finansal Krizler-Beklentiler, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Dergisi, 7(26), 1-45. Alkın, K., ve Atman, S., (2006) Küresel Petrol Stratejilerinin Jeopolitik Açıdan Dünya ve Türkiye Üzerindeki Etkileri, İstanbul Ticaret Odası, Yayın no: 2006-48, İstanbulAydın, E. (2018a) “Avrupa’da Radikal Sağ: Özgürlük Partisi (FPÖ) Haider Dönemi Avusturya Örneği”, Yerelden Globale Stratejik Araştırmalar III, Ed. Silvius Stanciu ve Diğerleri, IJOPEC Publication, Londra.Aydın, E. (2018b) “Geleneksel Güvenlik Yaklaşımı ile Genişleyen ve Derinleşen Güvenlik Yaklaşımının Karşılaştırılması”, Yerelden Globale Stratejik Araştırmalar III, Ed. Silvius Stanciu ve Diğerleri, IJOPEC Publication, Londra.Babahanoğlu, V. (2017) Kamu Politikası Bağlamında İran Ve Türkiye Enerji Politikalarının Karşılaştırılması: İşbirliğine Yönelik Fırsat Ve Engeller Üzerinden Bir Değerlendirme, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 57, 404-417.Babahanoğlu, V. (2018) Türkiye’nin Enerji Politikalarının İncelenmesi: Kamu Politikası Analizi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 83, 525-538.Bayar, F. (2008) Küreselleşme Kavramı ve Küreselleşme Sürecinde Türkiye, Uluslararası Ekonomi Sorunları Dergisi, Sayı:32, 25-34, Bayraç H.N. (2009) Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye: Petrol ve Doğal Gaz Kaynakları Açısından Bir Karşılaştırma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 116-142.Bayraç, H. N. (2003) Yeni Ekonominin Toplumsal, Ekonomik ve Teknolojik Boyutları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 41-62Bayrakçı, E., Babahanoğlu, V., ve Örselli, E. (2017) Energy Outlook Of Turkey As A Public Policy Field And Analysis Of Energy Policy, 6th World Congress of Administrative and Political Sciences Abstracts Books, Barcelona, Spain, 10.BOTAŞ (2013), Sektör Raporu 2013, http://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FSekt%C3%B6r+Raporu%2FSektor_Raporu_BOTAS_2013.pdf (Erişim Tarihi:22.10.2015)BOTAŞ (2015) http://www.botas.gov.tr/index.asp, (Erişim Tarihi: 20.09.2015).BOTAŞ (2015) http://www.botas-ahk.gov.tr/tr/proje/tanap-projesi.aspx (Erişim Tarihi: 30.10.2015) BP (2008) Statistical Review of World Energy, https://www.ief.org/_resources/files/events/bp-statistical-review-of-world-energy-june-2008/bp-statistical-review-of-world-energy-june-2008-presentation.pdf (Erişim Tarihi: 01.11.2015)BP (2015) Statistical Review of World Energy, https://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/energy-economics/statistical-review-2015/bp-statistical-review-of-world-energy-2015-full-report.pdf (Erişim Tarihi: 01.11.2015)BTC (2015) http://www.btc.com.tr/proje.html, (Erişim Tarihi: 30.10.2015) Castells, M. (2003) The Power of Identity, Malden: Blackwell Pub.Connor, D.W. (2007) A Russia That Can Say “No”? Communist and Post-Communist Studies, 383-391. Çelik, H. (2012) Küreselleşme Sürecinde Kimlik Tartışmaları Ve Medyanın Rolü: Kosova Örneği”. Global Media Journal 2(4), 22-42.Çomak, H. (2011) Dünya Jeopolitiğinde Türkiye, İstanbul: Hiperlink YayınlarıDemir, F. (2010) Enerji Oyunu, İstanbul: Ayrım YayınlarıDuman, M. (2011) Neoliberal Küreselleşmenin Zaferi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 2011, 667-700.EIA (2015), “Iran”, http://www.eia.gov/beta/international/analysis_includes/countries_long/Iran/iran.pdf(Erişim Tarihi: 30.10.2015)Eniş, A. (2002) Enerji Politikaları ile Yerli, Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları, EMO Enerji Raporu, 295-324.EPDK (2013) Doğal gaz Sektör Raporu 2013, http://www3.epdk.org.tr/documents/dogalgaz/rapor_yayin/Dpd_Rapor_Yayin_Sektor_Raporu_2013.pdf , (Erişim Tarihi: 30.10.2015)EurActiv (2015) Political Concerns Mar Turkish Stream Project, http://www.euractiv.com/sections/energy/political-concerns-mar-turkish-stream-project-312815 Harrop, J. (2000) The Political Economy of Integration in the Europe-an Union, Edward Elgar, Third Edition, CheltenhamHarvey, D. (2004) Yeni Emperyalizm: Mülksüzleşme Yoluyla Birikim, Praksis, (çeviren, E.Mehmet Dinçer), Sayı. 11, 23–48.Held, D., McGrew, A., Goldblatt, D., ve Perraton, J., (2006) Küresel Dönüşümler, Siyaset, Ekonomi ve Kültür. Küreselleşme Okumaları, (Çev.: İsmail Aktar, Ed.: Kudret Bülbül), Ankara: Kadim YayınlarıIEA (2008) International Energy Agency, Word Energy Outlook, Paris, http://www.worldenergyoutlook.org/media/weowebsite/2008-1994/weo_2007.pdf (Erişim Tarihi: 01.11.2015)İşcan, İ. H. (2002) Küresel Değişimin Getirdiği Yeni Stratejilerle Enerji Güvenliği Sorunu ve Türkiye, Avrasya Etütleri, Sayı:22, 87-117. İşeri, E. Dilek, O. (2012) Yeni Enerji jeopolitiğinde NATO'nun Enerji Güvenliğinde Tamamlayıcı Rolü ve Türkiye'nin Potansiyel Katkıları, Akademik Bakış Dergisi, 5 (10).Karagöl, E. T., ve Kızılkaya, M., (2015) Rusya-AB-Türkiye Üçgeninde Türk Akımı, http://file.setav.org/Files/Pdf/20150707142655_105_perspektif.pdf (Erişim Tarihi: 01.11.2015)Karagöl, E., ve Kaya S., (2014), “Enerji Arz Güvenliği ve Güney Gaz Koridoru”, SETA Analiz, Sayı. 108.Kaygusuz, Ö. (2007) Küreselleşme ve Ulusal Güvenlik Devleti, Mülkiye Dergisi, 31 (255) 137-153. Klare, M. T. (2008) Rising Powers, Shrinking Planet: The New Geopolitics of Energy, New York: Metropolitan BooksMacit, F., ve Ertem, C. (2013) Türkiye’de Enerji Borsası, Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi.MFA (2015) http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 20.09.2015). Newman, E. (2001) Human Security and Constructivism, International Studies Perpectives, Oxford: Blackwell Puplishers.Öğütçü, M. (2010) Turkey and the Changing Dynamics of World Energy: Towards Cleaner and Smarter EnergyÖztürk, N. (2007) Piyasa Başarısızlığından Kamu Ekonomisinin Başarısızlığına Ekonomide Devletin Değişen Rolü, Ankara: Palme YayıncılıkPamir, N. (2006) ABD, AB, Rusya ve Çin’in Stratejilerinin Türkiye’ye Etkileri, Sempozyum: Türkiye’nin Enerji Stratejisi Ne Olmalıdır? (26–27 Ocak 2006), İstanbul: Harp Akademileri BasımeviPolanyi, K. (2007) Büyük Dönüşüm, (Çev. Ayşe Buğra), İstanbul: İletişim Yayınları, 6. Basım.Ripsman, N. (2005) Globalization and the National Security State: A Framework for Analysis, International Studies Review, Oxford: Blackwell Pub. Rzayeva, G. (2015) The Outlook for Azerbaijani Gas Supplies to Europe: Challenges and Perspectives, OIES Research Associate.Sabah, E., Mart, U., ve Çelik, M. S., (2002) 1970-2000 Yılları Arası Türkiye’nin Birincil Enerji Tüketiminde Kömürün Yeri, Madencilik, 41 (2), 31-42. Salvatore, D. (2007) International Economics. New York: Wiley.Sevim, C. (2012) Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği, Journal of Yasar University, 26 (7), 4378-4391 Shin, D.M. (2000) Economic Policy and Social Policy: Policy-Linkages in Era of Globalisation, International Journal of Social Walfare, UK: Blackwell PuplisherŞahin, A. (2006) Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri İçerisinde Enerjinin Yeri ve Önemi, Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu (26 Nisan 2006), (iç.), Ed.: Atilla Sandıklı ve Hasret D. Bilgin, İstanbul: TASAM Yayıncılık Tanilli, S.(1999) Yüzyılların Gerçeği ve Mirası (IV. ve V. Cilt), İstanbul: Adam YayınlarıTatlıdil, R. (2002) Küreselleşmenin Türk Ekonomisine Etkileri, Ankara: Genelkurmay Başkanlığı ATASE-SAREM BaşkanlığıTBMM (2010) Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti Arasındaki 27 Ağustos 1973 Tarihli Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması ve Sonrasındaki İlgili Anlaşmalar, Protokoller, Toplantı Tutanakları ile Eklerinin Tadiline İlişkin Değişiklik Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Dışişleri Komisyonu Raporu (1/988), Yasama Yılı:5, Dönem:23, 10 Aralık 2010, https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss617.pdf, (Erişim Tarihi: 15.09.2015) TPAO (2013) http://www.tpao.gov.tr/tp5/docs/rapor/2013-YILI-HAM-PETROL-VE-DOGAL-GAZ-SEKTOR-RAPORU.pdf (Erişim Tarihi: 15.09.2015)TPAO (2015) Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu http://www.tpao.gov.tr/tp5/docs/imaj/HP_DG_SEKTOR_RPR_040515.pdf (Erişim Tarihi: 15.09.2015)Türkeş, M., ve Kılıç G., (2004) Avrupa Birliği’nin İklim Değişikliği Politikaları ve Önlemleri, Çevre, Bilim ve Teknoloji, Teknik Dergi, Sayı. 2, 35-52. Uğurlu, Ö. (2009) Çevresel Güvenlik ve Türkiye’de Enerji Politikaları, İstanbul: Örgün YayıneviYayla. A. (2008) Liberalizm, Ankara: Liberte YayınlarıYıldız, D. (2015) “Yeni Enerji Jeopolitiği ve LNG”, Rapor No:13 http://topraksuenerji.org/New_energy_geopolitics_and_LNG.pdf, (Erişim Tarihi: 19.11.2015)