MODERN ARTS IN OTTOMAN EMPIRE DURING THE YEARS OF WORLD WAR I

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 77, 441 - 462, 03.01.2021

Ayşe Ersay Yüksel

https://doi.org/10.17755/esosder.616227

Öz

I.DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA OSMANLI DEVLETİ’NDE MODERN SANATLAR

Öz

I.Dünya
Savaşı, tüm dünya tarihi gibi Osmanlı Devleti tarihini de tamamıyla değiştiren
önemli bir dönüm noktasıdır. Şimdiye kadar siyasi, ekonomik ve sosyal sonuçları
açısından incelenmiş bu savaş yıllarında Osmanlı Devleti topraklarında kültürel
ve sanatsal faaliyetler, savaş gölgesinde dahi olsa devam etmiştir. Osmanlının
ayakta kalmak için maddi ve manevi büyük bedeller ödediği bu dönemde sanat
dallarındaki etkinliklerle farklı bir mücadele yolunu tutmuştur. Osmanlı’da I.
Dünya Savaşı sonrasında önemli sanat akımları ve yeni yönelişler ortaya
çıkmıştır.  Öyle ki bu dönemde resim,
heykel, müzik, opera, fotoğraf ve sinema gibi modern sanatlarda yapılan
etkinlikler ve verilen eserlerin savaş konuları ile ilgisi ve yeniliklerini
Osmanlı arşiv belgelerinden ve kaynaklardan izlemek mümkündür. Bu makalede
savaş yıllarında Osmanlı sanatındaki değişim ve dönüşüm üzerinden devletin hem
sanatla olan ilişkisini çözümlemek hem de sanat tarihi açısından savaş
döneminin belgeler ışığında analizini yapmak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, Modern Sanatlar, Batılılaşma Devri Osmanlı Sanatı, Sanat Propagandası

Kaynakça

• BOA,DH. ŞFR, 65/167.
• BOA,HR. SYS, 2414/20.
• BOA, BEO, 4277/320704.
• BOA, BEO, 4421/331531.
• BOA, D.UMVM, 130/86.
• BOA, DH. ŞFR, 467/94.
• BOA, DH. ŞFR, 61/115.
• BOA, DH. ŞFR, 52/33.
• BOA, DH. UMVM, 113/51.
• BOA, DH.EUM, 41/ 31.
• BOA, DH.EUM, 13/24.
• BOA, DH.EUM.KLM, 9/9.
• BOA, DH.EUM.SSM, 5/6.
• BOA, DH.EUM.VRK, 28/60.
• BOA, DH.EUM.VRK, 29/7.
• BOA, DH.İ.UM, 24/50.
• BOA, DH. ŞFR, 52/39.
• BOA, HR.SYS, 2227/30.
• BOA, HR. SYS, 2417/64.
• BOA, HR. SYS, 2421/9.
• BOA, HR. SYS, 2434/1.
• BOA, HR. SYS, 2446/30.
• BOA, HR.TO, 546/49.
• BOA, MF.MKT,1213/56.
• BOA, MV, 209/96.
• BOA, Y.PRK.TKM, 22/ 60.
• Ak, S.A. (2004), Girit’ten İstanbul’a Bahaettin Rahmi Bediz. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akyurt, Ç. (2015), Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Hilal-İ Ahmer Cemiyeti’nin Sanatsal Faaliyetleri. Tarih İncelemeleri Dergisi, 30(2), 413-428.
• And, M. (1992), Türk Tiyatro Tarihi. İstanbul: İletişim Cep Üniversitesi Yayınları.
• And, M. (2004), Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatrosu Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bağcı, S. (2006), Osmanlı Resim Sanatı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Başbuğ, F. (2016), Türk Resim Sanatında Savaş Yılları. Akdeniz Sanat Dergisi, 9(19), 48–61.
• Baykal Y.M. ve Can. R. Hilal-i Ahmer Sanat Faaliyetleri. http://kizilaytarih.org/dosya011.html, (Erişim Tarihi: 12.02.2017).
• Çetişli, İ. (2007), İkinci Meşrutiyet Döneminde Ortaya Çıkan Fikrî, Siyasî Hareketler ve Türk Edebiyatına Yansımaları. İkinci Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı, 125–364.
• Demirbaş, A. (2009), Birinci Dünya Savaşının Sanat Ortamına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eryılmaz, D. (2015), Edebiyatta Birinci Dünya Savaşı/Fransız, Türk ve Ermeni Literatürlerinde Birinci Dünya Savaşı Anıları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Evren, B. (1995), Sigmund Weinberg: Türkiye’ye Sinemayı Getiren Adam. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Evren, B. (2000). Türk Sinemasında İlk Sansür Ya Da Abdülhamit ve Sinema. Türk Sinemasında Sansür, Ankara: Kitle Yayıncılık.
• Giray, K. (1999), Osmanlı İmparatorluğu’nda Heykel Sanatının Gelişim Çizgisi. Osmanlı Ansiklopedisi, 11, 491–495.
• Giray, K. (2004), Cumhuriyet’in İlk Ressamları. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Gören, A. K. (1997), Türk Resim Sanatında Şişli Atölyesi ve Viyana Sergisi. İstanbul: Şişli Belediyesi Yayınları.
• Gülboy, B. S. (2014), Tarihçilerin Savaşı: Birinci Dünya Savaşının Kökenleri, Nedenleri ve Başlangıcı Üzerine Uluslararası Literatürün Haklılık Mücadelesi. 100. Yılında I. Dünya Savaşı, TYB Akademi, 4 (11), 51- 69.
• Keskin, C. (2014), I. Dünya Savaşı ve Sonrası Türkiye’de Kültür Sanat Ortamı ve Türk Resmi. Akademik Bakış, 7 (14), 263–279.
• Köroğlu, E. (2004), Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914–1918) Propagandadan Milli Kimlik İnşasına. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Künüçen, H.ve Künüçen, A. Ş. (2002), Sinemanın Türkiye’ye Girişi ve İlk Yılları. Türkler Ansiklopedisi, 15, 524–533.
• Nutku, Ö. (1969), Darülbedayi’nin Elli Yılı, (Darülbedayi’den Şehir Tiyatrosu’na). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayını.Odabaş, B. (2006), Türk Sinemasının Kuruluşunda Ordunun Rolü, Belgesel Film Kurtuluş Savaşı Filmleri. İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, 24, 205–212.
• Onaran, A. Ş. (1994), Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kitle Yayınevi.
• Osmanlı Belgelerinde I. Dünya Harbi I, II. (2013), İstanbul: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları.
• Ortak, Ş. (2016), I. Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı ve Habsburg Hanedanları Arasındaki İlişkiler. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 56, 1309–1338.
• Özalp, N. (1997), Türk Musikisi Tarihi. Ankara: TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Yayınları.
• Özen, N. (1970), Türk Sinemacı Fuat Uzkınay. İstanbul: Türk Sinematek Derneği Yayınları.
• Papila, A. (2015), Osmanlı İmparatorluğu’nun Batılılaşma Döneminde Resim Sanatının Ortaya Çıkışı ve Osmanlı Kimliğinin Resimsel Anlatımı. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(1), 117–134.
• Sayılır, B., Karataş, M. ve Borlat, B. (2013), Harb-İ Umumi Panoraması. İstanbul: Türk Dünyası Yayınları.
• Selvi, H. ve Satan, A. (2015), Harb-i Umumi Panoraması. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Sezer, C. (2014), Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hanımlar Merkezi Dâr-Üs-Sanâ’ası. History Studies, 6(3), 311–322.
• Smith, L. (2012), Cephede Anlatı ve Kimlik Teori ve Bitli Piyade. 1.Dünya Savaşı ve 20. Yüzyıl, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Şahin A.N.E. ve Kayalıoğlu, S. (2006), I. Dünya Savaşı’nın Avrupa Resim Sanatına Etkileri. Gazi Akademik Bakış, 19, 183–206.
• Şerifoğlu, Ö. F. (2003), 1914 Kuşağı ve Galatasaray Sergileri. http://acikradyo.com.tr/arsiv-icerigi/1914-kusagi-ve-galatasaray-sergileri, (Erişim tarihi: 07.07.2017)
• Temel, M. (1998), İşgal Yıllarında İstanbul’un Sosyal Durumu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Türkmen, F. N. (2009), Sanat Tarihinde Öncü Kurum ve Kuruluşlar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 7(14), 609–627.
• Ulu, C. (2012), Çanakkale Muharebeleri Sırasında Basının Propaganda Aracı Olarak Kullanılması: Harp Mecmuası Örneği. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10 (12), 61–83.
• Ulusoy, M. D. (2005), Sanatın Sosyal Sınıfları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Yılmaz, A. (2015) Osmanlı’da Bir ‘Ecnebi’: Sigmund Weinberg, http://www.tsa.org.tr/tr/yazi/yazidetay/115/osmanli%E2%80%99da-bir-%E2%80%98ecnebi%E2%80%99--sigmund-weinberg, (Erişim tarihi: 03.04.2017)