ZEKA OYUNLARI İLE İLGİLİ YAPILAN ULUSAL BİLİMSEL ARAŞTIRMALARIN TEMATİK VE METODOLOJİK AÇIDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 78, 988 - 1007, 01.04.2021

Neşe Dokumacı Sütçü

https://doi.org/10.17755/esosder.826045

Cited By: 8

Öz

Türkiye’de zeka oyunları dersinin 2012-2013 eğitim-öğretim yılında ortaokullarda seçmeli bir ders olarak okutulmaya başlanması ile son yıllarda zeka oyunları ile ilgili birçok disiplinde araştırma yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Bu araştırmada, Türkiye’de zeka oyunları ile ilgili yapılmış olan bilimsel araştırmalar doküman analizi yöntemiyle tematik ve metodolojik açıdan incelenmiştir. Araştırma kapsamına giren çalışmalar ölçüt örnekleme ile belirlenmiştir. Buna göre, 26 lisansüstü tez ve bu tezlerden üretilmemiş 23 makale araştırma kapsamına dâhil edilmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Zeka oyunları ile ilgili yapılmış olan araştırmalar tematik açıdan incelendiğinde, araştırmaların 2017 yılı ve sonrasında artış gösterdiği, en fazla “Zeka oyunlarının bazı değişkenlere etkisi” temasının araştırıldığı tespit edilmiştir. Araştırmalar metodolojik açıdan incelendiğinde ise en fazla nicel araştırma yönteminin kullanıldığı, araştırma desenlerinden en fazla deneysel deseninin tercih edildiği; en çok ilkokul ve ortaokul öğrencileri ile çalışıldığı; genellikle basit tesadüfî örnekleme yönteminin kullanıldığı; 1-50 ve 51-100 kişilik örneklem büyüklüğünün daha fazla tercih edildiği; araştırmaların çoğunda tercih edilen veri toplama aracının test olduğu; en fazla tercih edilen veri analiz tekniğinin betimsel istatistikler, varsayım analizleri ve karşılaştırma testleri olduğu tespit edilmiştir. Araştırmalardan elde edilen bulgulardan hareketle, veri analiz tekniklerinin çeşitlendirilmesi ve ileri düzey istatistik ve analiz tekniklerinin kullanılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

zeka oyunları, akıl oyunları, doküman analizi, içerik analizi

A THEMATIC AND METHODOLOGICAL REVIEW OF SCIENTIFIC RESEARCH ON INTELLIGENCE GAMES

Öz

In recent years, with the introduction of the intelligence games course as an elective course in secondary schools in the 2012-2013 academic year, researches have been carried out in many disciplines related to intelligence games. In this study, scientific researches on intelligence games in Turkey were examined thematically and methodologically with document analysis method. The studies within the scope of the research were determined by the criterion sampling. Accordingly, 26 graduate theses and 23 articles (not produced from theses) were included in the scope of the research. Content analysis was used to analyze the data. When the studies were examined thematically, it was found that the number of studies increased in 2017 and after, and the theme of "The effect of intelligence games on some variables" was investigated the most. On the other hand, when the studies were examined methodologically, it was determined that the quantitative research method was used the most, the experimental design was the most preferred research design, primary and secondary school students were studied the most, the simple random sampling method was used in general, the sample size of 1-50 and 51-100 people was more preferred, the preferred data collection tool was test in most studies, the most preferred data analysis techniques were descriptive statistics, assumption analyses and comparison tests. Based on the findings of the research, it may be suggested to diversify data analysis techniques and to use advanced statistics and analysis techniques. 

Anahtar Kelimeler

Intelligence games, mind games, document analysis

Kaynakça

• Adalar, H., & Yüksel, İ. (2017). Sosyal bilgiler, fen bilimleri ve diğer branş öğretmenlerinin görüşleri açısından zeka oyunları öğretim programı. Turkish Studies, 12(28), 1-24.
• Alessi, S. M., & Trollip, S. R. (2001). Multimedia for learning (3rd ed.). Boston, MA: Allyn and Bacon.
• Alexiou, A., & Schippers, M. C. (2018). Digital game elements, user experience and learning: a conceptual framework. Education and Information Technologies, 23(6), 2545-2567.
• Alkaş Ulusoy, Ç., Saygı, E., & Umay, A. (2017). İlköğretim matematik öğretmenlerinin zeka oyunları dersi ile ilgili görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 280-294.
• Arık, R. S., & Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayınlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Antalya.
• Aslan, M. (2019). Zeka oyunları dersine giren öğretmenlerin derste yaşadıkları problemlerin incelenmesi. Scientific Educational Studies, 3(1), 56-73.
• Başbay, A. (2005). Basamaklı öğretim programıyla desteklenmiş proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrenme sürecine etkileri. Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 95-116.
• Başol, G. (2008). Bilimsel araştırma süreci ve yöntem. Kılıç, O. Cinoğlu, M. (Ed). Bilimsel araştırma yöntemleri. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Bayraktar, V. (2019). Erken çocukluk döneminde geometrik-mekanik oyunlar. İ.Yüksel (Ed.), Uzamsal becerilerin gelişimine yönelik geometrik-mekanik oyunlar içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bottino, R. M., Ott, M., Tavella, M., & Benigno, V. (2011). Can digital mind games be used to investigate children’s reasoning abilities? Leading Issues in Games Based Learning, 124.
• Bottino, R. M., Ott, M., & Tavella, M. (2013). Investigating the relationship between school performance and the abilities to play mind games, In European Conference on Games Based Learning (p. 62). Academic Conferences International Limited.
• Bruce, T. (1994). Çocukların yaşamında oyunun rolü (Çeviren: Altınoğlu, İ.). Eğitim ve Bilim Dergisi, 18(92), 64-68.
• Cansız Aktaş, M. (2015). Nitel veri toplama araçları. M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 337-371). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çağır, S., & Oruç, Ş. (2020). Intelligence and mind games in concept teaching in social studies. Participatory Educational Research, 7(3), 139-160.
• Çalışandemir, F. (2014). Oyun ve özellikleri. H. G. Ogelman (Ed.), Yaşamın ilk yıllarında oyun: Oyuna çok yönlü bakış içinde (s.2). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. (7. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Demirel, Ö. (2011). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. (16.Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Demirel, T. (2015). Zekâ oyunlarının Türkçe ve matematik derslerinde kullanılmasının ortaokul öğrencileri üzerindeki bilişsel ve duyuşsal etkilerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Demirel, T., & Karakus Yılmaz, T. (2019). The effects of mind games in math and grammar courses on the achievements and perceived problem‐solving skills of secondary school students. British Journal of Educational Technology, 50(3), 1482-1494.
• Demirkaya, C., & Masal, M. (2017). Geometrik-mekanik oyunlar temelli etkinliklerin ortaokul öğrencilerinin uzamsal düşünebilme becerilerine etkisi. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 600-610.
• Devecioğlu, Y., & Karadağ, Z. (2014). Amaç, beklenti ve öneriler bağlamında zekâ oyunları dersinin değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-61.
• Dokumacı Sütçü, N. (2017). Zekâ oyunlarının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin uzamsal yeteneklerine ve uzamsal yetenek öz-değerlendirmelerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Ekiçi, M., Öztürk, F., & Adalar, H. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının zekâ oyunlarına ilişkin görüşleri. Researcher: Social Science Studies, 5(4), 489-502.
• Erdoğan, A., Eryılmaz Çevirgen, A., & Atasay, M. (2017). Oyunlar ve matematik öğretimi: Stratejik zekâ oyunlarının sınıflandırılması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 287-311.
• Eren, M. H. (2012). Yeni eğitim sisteminde yeni bir ders: Zekâ oyunları dersi. www.aktuelpsikoloji.com adresinden 5 Eylül 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Erkuş, A. (2009). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gençay, Ö. A., Gür, E., Gençay, S., Gür, Y., Tan, M., & Gençay, E. (2019). Zekâ oyunlarının 12-15 yaş aralığındaki çocukların saldırganlık davranışlarına etkisi. Spor Eğitim Dergisi, 3(1), 36-43.
• Goldstein, J. (2003). Contributions of play and toys to child development. Key studies. For the Toy Industries of Europe, Brussels.
• Juodaitytė, A., & Kazlauskienė, A. (2008). Research methods applied in doctoral dissertations in education science (1995-2005): Theoretical and empirical analysis. Vocational Education: Research ve Reality, 15, 36-45.
• Karamustafaoğlu, O., & Kılıç, M. F. (2020). Eğitsel oyunlar üzerine yapılan ulusal bilimsel araştırmaların incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (40), 1-25.
• Kiili, K. (2007). Foundation for problem-based gaming. British Journal of Educational Technology, 38(3), 394-404.
• Kirriemuir, J., & McFarlane, A. (2004) Literature review in games and learning. Report 8, Futurelab series.
• Köroğlu, H., & Yeşildere, S. (2002). İlköğretim II. kademede matematik konularının öğretiminde oyunlar ve senaryolar. www.fedu.metu.edu.tr adresinden 5 Eylül 2010 tarihinde edinilmiştir.
• Kurbal, M. S. (2015). An investigation of sixth grade students’ problem solving strategies and underlying reasoning in the context of a course on general puzzles and games. Unpublished master’s thesis, Middle East Technical University, Ankara.
• Liu, X., Huang, H., Yu, K., & Dou, D. (2020). Can video game training improve the two-dimensional mental rotation ability of young children?. In International Conference On Human-Computer Interaction (pp. 305-317). Springer, Cham.
• Marangoz, D., & Demirtaş, Z. (2017). Mekanik zekâ oyunlarının ilkokul 2. sınıf öğrencilerinin zihinsel beceri düzeylerine etkisi. Journal of International Social Research, 10(53).
• McFarlane, A., Sparrowhawk, A., & Heald, Y. (2002). Report on the educational use of games. TEEM (Teachers Evaluating Educational Multimedia), Cambridge.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu zekâ oyunları dersi (5, 6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Nunley, K. F. (2003). Giving credit where credit is due. Principal Leadership, 3(9), 26-30.
• Ott, M., & Pozzi, F. (2012). Digital games as creativity enablers for children. Behaviour ve Information Technology, 31(10), 1011-1019.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, D. (2007). Bilgisayar oyunlarının çocukların bilişsel ve duyuşsal gelişimleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Sargın, M., & Taşdemir, M. (2020). Seçmeli zekâ oyunları dersi öğretim programının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi (Bir durum çalışması). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(75), 1444-1460.
• Saygı, E., & Alkaş Ulusoy, Ç. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının hafıza oyunları ile hafıza oyunlarının matematik öğretimine katkısına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 331-345.
• Senemoğlu, N. (2012). Gelişim, öğrenme ve öğretim, kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2016). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık
• Şimşek, N., & Yaşar, A. (2019). GeoGebra ile ilgili lisansüstü tezlerin tematik ve yöntemsel eğilimleri: Bir içerik analizi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 10(2), 290-313.
• Dokumacı Sütçü, N. (2018). Geometrik-mekanik zeka oyunlarının öğretmen adaylarının geometrik düşünme düzeylerinin gelişimine etkisi. Electronic Journal of Education Sciences, 7(14), 154-163.
• Tamer, K. (1987). Beden eğitimi ve oyun öğretimi. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Meteksan Limited Şirketi.
• Yöndemli, E. N., & Taş, İ. D., (2018). Zekâ oyunlarının ortaokul düzeyindeki öğrencilerde matematiksel muhakeme yeteneğine olan etkisi. Turkish Journal of Primary Education, 3(2), 46-62.
• Yazar, T., & Dokumacı Sütçü, N. (2018). Öğretmen yetiştirmede araştırma yönelimleri: 2000’li yıllarda (2000-2018) öğretmen yetiştirme ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. M.Ergün, B. Oral ve T. Yazar (Ed.), Öğretmen yetiştirme sistemimiz (dün, bugün ve yarın) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2012). An examination of articles published on preschool education in Turkey. Educational Sciences: Theory and Practice. Special Issue, 3227-3241.
• Yılmaz, Ş., & İkikardeş, N. Y. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin zeka oyunları dersine dair görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 528-576.
• Zengin, L. (2018). Akıl oyunları uygulamasının ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin liderlik becerilerine etkisinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(68), 568-579.
• Zeybek, N., & Saygı, E. (2018). Apartmanlar oyununun ortaokul matematik öğretmen adaylarının uzamsal görselleştirme yeteneklerine olan etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2541-2559.