ALGILANAN ÖRGÜTSEL ADALETİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK, ÖRGÜTSEL SİNİZM VE İŞ TATMİNİ ÜZERİNE ETKİSİ: TRB1 BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 79, 1556 - 1573, 01.07.2021

Ahmet Uslu Abdülvahap Baydaş

https://doi.org/10.17755/esosder.861027

Cited By: 2

Öz

Araştırmada zincir market çalışanlarının örgütsel adalet algılarının, örgütsel bağlılık, örgütsel sinizm ve iş tatmin düzeyleri üzerinde herhangi bir etkiye sahip olup olmadığı irdelenmiştir. Araştırmanın verileri TRB1 bölgesinde faaliyette bulunan ulusal zincir marketlerde çalışan 502 kişiden kolayda örneklem yöntemiyle anket formu uygulanmakla elde edilmiştir. Anket formundan elde edilen veriler SPSS Paket Programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırmada örgütsel adalet algısı, “dağıtımsal, işlemsel ve etkileşimsel” boyutlarında, örgütsel bağlılık düzeyi, “duygusal, devam ve normatif” boyutlarında, örgütsel sinizm düzeyi, “bilişsel, duyuşsal ve davranışsal” boyutlarında ve iş tatmin düzeyi ise “içsel ve dışsal” boyutlarında incelenmiştir.
Analiz sonucunda dağıtımsal adalet boyutunun, duygusal bağlılık, devam bağlılığı, normatif bağlılık, içsel tatmin ve dışsal tatmin boyutlarını pozitif yönlü ve anlamlı olarak etkilediği, bilişsel sinizm, duyuşsal sinizm ve davranışsal sinizm boyutlarını ise negatif yönlü ve anlamlı olarak etkilediği belirlenmiştir. İşlemsel adalet boyutunun, duygusal bağlılık, normatif bağlılık, içsel tatmin ve dışsal tatmin boyutlarını pozitif ve yönlü anlamlı olarak etkilediği, bilişsel sinizm, duyuşsal sinizm ve davranışsal sinizm boyutlarını ise negatif yönlü anlamlı olarak etkilediği ortaya çıkmıştır. Etkileşimsel adalet boyutunun, duygusal bağlılık, devam bağlılığı, normatif bağlılık, içsel tatmin ve dışsal tatmin boyutlarını pozitif yönlü anlamlı olarak etkilediği, duyuşsal sinizm boyutunu ise negatif yönlü anlamlı olarak etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel adalet, Örgütsel bağlılık, Örgütsel sinizm, İş tatmini

THE EFFECT OF PERCEIVED ORGANISATIONAL JUSTICE ON ORGANIZATIONAL COMMITMENT ORGANISATIONAL CYNICISM AND JOB SATISFACTION: TRB1 REGION SAMPLE

Öz

This study aims to reveal whether the organizational justice perceptions of chain store workers affect organizational commitment, organizational cynicism and job satisfaction levels. The study data were gathered through 502 people working in national chain markets operating in the TRB1 region using a convenience sampling method. The data obtained through the questionnaire form was analysed using the SPSS Package Program. In this study, the perception of organizational justice was examined in “distributive, operational and interactional” dimensions, as well as, the organizational commitment level in “emotional, continuation and normative” dimensions, and job satisfaction level in “internal and external” dimensions.
As a result of the analysis, it was discovered that the distributional justice dimension positively influenced the dimensions of emotional commitment, continuance commitment, and normative commitment, negatively influenced internal and external satisfaction, and cognitive cynicism in the dimensions of effective cynicism and behavioural cynicism. It was also concluded that the procedural justice dimension positively affected the dimensions of emotional commitment, normative commitment, internal and external satisfaction, and negatively affected cognitive cynicism in the dimensions of effective and behavioural cynicism. Moreover, it was determined that the interactional justice dimension positively affected the dimensions of emotional commitment, continuance commitment, normative commitment, internal and external satisfaction, and negatively affected the dimension of effective cynicism.

Anahtar Kelimeler

Organizational justice, Organizational commitment, Organizational cynicism, Job satisfaction

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational Cynicism: Bases and Consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Adams, J.S. (1965). Inequity in social exchange. In Berkowitz, L. (Ed.). Advances in experimental social psychology, New York: Academic Press, 2, 267-299
• Alaghe Band, A. (2004). General Management, Ravan Publication, Tehran.
• Alanoğlu, M. (2019). Algılanan Okul Müdürü Yönetim Tarzları ile Öğretmenlerin Karara Katılma, Örgütsel Adalet, İş Doyumu ve Tükenmişlik Algıları Arasındaki İlişkinin Analizi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Allen, N.J. ve Meyer, J.P. (1990). The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to Organizations, Journal of Occupational Psychology. 63(1), 1-18
• Atalay, C. G. (2010). Örgütsel Adalet, Örgütsel Davranışta Güncel Konular. Ekin Basım Yayın, Bursa.
• Bayram, L. (2005). “Yönetimde Yeni Paradigma: Örgütsel Bağlılık”, Sayıştay Dergisi, 59, 125-139 Bies, R. ve Moag, J. (1986). Interactional justice: Communication Criteria on Fairness. In Lewicki, R., Sheppard, B. ve Bazerman, M. (Eds.), Research on Negotiations in Organizations. Greenwich, CT: JAI Press. 1, 43-55.
• Brandes, P, Dharwadkar, R. ve Dean, J.W. (1999). Does Organizational Cynicism Matter? Employee and Supervisor Perspectives on Work Outcomes. In Eastern Academy of Management Proceedings, 2, 150-153.
• Brandes, P. (1997). Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences, Doktoral Thesis (unpublished); University of Cincinnati.
• Brief, A.P. ve Weiss, H.M. (2002). Organizational behavior: Affect in the workplace. Annual review of psychology, 53(1), 279-307.
• Brooks, S.M. ve Vance, R.J. (1991). Organizational Cynicism: Initial İnvestigation of A Construct. Unpublished Manuscript.
• Cohen Charash, Y. and Spector, P. E. (2001). The Role of Justice in Organizations: A Meta-Analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2), 278-321.
• Colquitt, J.A. (2001). On the Dimensionality of Organizational Justice: A Construct Validation of A Measure. Journal of Applied Psychology, 86(3), 386-400.
• Çırpan, H. (1999). Örgütsel Öğrenme İklimi ve Örgüte Bağlılık ilişkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çömez, F. (2016). Örgütsel Sinizmin Öncülleri ve Sonuçları Üzerine Bir Meta Analiz Çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dean, J. W., Brandes, P. and Dharwadkar, R. (1998). Organizational Cynicism. Academy of Management review, 23(2), 341-352.
• Demir, N. (2007). Örgüt Kültürü ve İş Tatmini. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Efeoğlu, İ.E. ve İplik, A.G.E. (2011). Algılanan Örgütsel Adaletin Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkilerini Belirlemeye Yönelik İlaç Sektöründe Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 343-360.
• Flint, D.H. ve Haley, L.M. (2013). Distributive justice in human resource management: A multisystem approach. The Journal of American Business Review, Cambridge, 2(1), 50-57.
• Folger, R. ve Cropanzano, R. (1998), Organizational Justice and Human Resource Management, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Greenberg, J. (1982). Approaching Equity and Avoiding İnequity in Groups and Organizations. In J. Greenberg ve R. L. Cohen (Eds.), Equity and justice in Social Behavior. New York: Academic Press.
• Greenberg, J. (1990). Organizational Justice: Yesterday, Today and Tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (3.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., Anderson, R.E. ve Tatham, R.L. (2006). Multivariate Data Analysis. Pearson Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ.
• Herzberg, F. (1968). One More Time: How do You Motivate Employees? Harvard Business Review, 7(1), 87-96.
• Hoppock, R. (1935). Job Satisfaction. New York, NY: Harper.
• Hu, L. ve Bentler, P.M. (1999). “Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives”, Structural Equation Modeling, 6(1),1-55).
• James, M.S.L. (2005). Antecedents and Consequences of Cynicism in Organizations: An Examination of The Potential Positive and Negative Effects on School Systems. A Dissertation Presented to the College of Business, The Florida State University
• Kalağan, G. ve Güzeller, C.O. (2010). Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 83-97.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği, Nobel Yayın Evi, İstanbul.
• Karavardar, G. (2015). Örgütsel Adaletin İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(26), 139-150.
• Kutanis, R. Ö. ve Çetinel, E. (2010). Adaletsizlik Algısı Sinisizmi Tetikler mi? Bir Örnek Olay. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(26), 186-195.
• Lambert, E.G., Hogan, N.L. ve Griffin, M.L. (2007). The İmpact of Distributive and Procedural Justice on Correctional Staff Job Stress, Job Satisfaction, and Organizational Commitment. Journal of Criminal Justice, 35(6), 644-656.
• Lambert, E.G., Keena, L.D., Leone, M., May, D. ve Haynes, S.H. (2020). The Effects of Distributive and Procedural Justice on Job Satisfaction and Organizational Commitment of Correctional Staff. The Social Science Journal, p.1-12.
• Lipponen, J., Olkkonen, M. E. and Moilanen, M. (2004). Perceived Procedural Justice and Employee Responses to An Organizational Merger. European Journal of Work and Organizational Psychology, 13(3), 391-413.
• Locke, E.A. (1976). The Nature and Causes of Job Satisfaction. Handbook of Industrial and Organizational Psychology. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Meyer, J.P. ve Allen, N.J. (1997). Commitment in the Workplace: Theory, Research, and Application. Newbury Park, CA: Sage.
• Mowday R., Porter L. ve Steers R.M. (1982). Employee Organization Linkages: The Psychology of Commitment, Absenteeism and Turnover, Academic Press, New York, NY.
• Mowday, R.T., Steers, R.M. ve Porter, L.W. (1979). The Measurement of Organizational Commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
• Niehoff, B.P. ve Moorman, R.H. (1993). Justice As A Mediator of The Relationship Between Methods of Monitoring and Organizational Citizenship Behavior, Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
• Oplatka, I. ve Mimon, R. (2008). Women Principals' Conceptions of Job Satisfaction and Dissatisfaction: An alteRnative View? International Journal of Leadership in Education, 11(2), 135-153.
• Pepe, M. (2010). The İmpact of Extrinsic Motivational Dissatisfiers on Employee Level of Job Satisfaction and Commitment Resulting in the İntent to Turnover. Journal of Business ve Economics Research, 8(9), 99-107.
• Shao, A.T. (2002). Marketing Research. An Aid to Decision Making. South-Western/Thomson Learning.
• Sypatak, M.J., Marsland, D.W. ve Ulmer, D. (1999). Job Satisfaction: Putting Theory into Practice: Fam Practice Management, 6(9), 26-30.
• Şaklak, Ö. (2018). Öğretim Elemanlarının Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Bağlılıklarına Etkisi: Ankara İli Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tatlı, H., Kaya, H. ve Halisdemir, N. (2008). Bingöl İl Merkezinde Bulunan Hastanelerde Görev Yapan Hekimlerin İş Doyumlarını Değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 15(3), 151-161.
• Thibault, J. ve Walker, L. (1975). Procedural Justice: A Psychological Analysis. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Tokgöz, N. ve Yılmaz, H. (2008). Örgütsel Sinisizm: Eskişehir ve Alanya'daki Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. Anadolu University Journal of Social Sciences, 8(2), 283-305.
• Tyler, T.R. and Blader, S.L. (2002). Autonomous vs. Comparative Status: Must We Be Better than Others to Feel Good About Ourselves? Organizational Behavior and Human Decision Processes, 89(1), 813-838.
• Tyler, T.R., Degoey, P. and Smith, H. (1996). Understanding Why the Justice of Group Procedures Matters: A Test of the Psychological Dynamics of the Group-Value Model. Journal of Personality and Social Psychology, 70(5), 913-930.
• Weir, M. (1966). Job Satisfaction Challenge and Response in Modern Britain, Glasgow Williams Collins
• Weiss, D.J., Dawis, R.V. ve England, G.W. (1967). Manual For The Minnesota Satisfaction Questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation.
• Yean, T.F. (2016). Organizational Justice: A Conceptual Discussion. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 219, 798-803.
• Yeşil, S. ve Dereli, S.F. (2012). Örgütsel Adalet ve İş Tatmini Üzerine Bir Alan Çalışması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 105-122.
• Zainalipour, H., Fini, A.A.S. ve Mirkamali, S.M. (2010). A Study of Relationship between Organizational Justice and Job Satisfaction among Teachers in Bandar Abbas Middle School. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5(1), 1986-1990.