THE ANALYSIS OF "THE IMPROVEMENT OF THE INVESTMENT ENVIRONMENT IN TURKEY REFORM PROGRAM" IN ORDER TO IMPROVE NORMATIVE INVESTMENT CLIMATE

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 34, 259 - 279, 01.08.2010

Mete Cüneyt Okyar Bülent Darıcı Fatih Mehmet Öcal

Öz

This research presents data on the improvement of investment environment and competitiveness in Turkey based mainly on project results, which is supported by European Union and carried out between Turkish Treasury and the Federal Ministry of Economic Affairs. This project, "Turkey's Investment Environment Improvement Reform Programme" to conduct responsible, Investment Environment Improvement Coordination Committee about the progress and achievements and comment on the aims, as well as the private sector and foreign direct investment to Turkey flows in terms of the likely impact on investment environment offers a wealth of information about.
In this study; the improvement of investment environment in Turkey, the challenges are dealt disability, which is one of the challenges of international competitiveness indices used to measure the concept is to analyze how the analysis. The research that lead to global capital used by investors focused on international indexes, so that Turkey's competitive power is to determine the potential for extendable. In this context, with significant momentum in the last five-year period of increasing regulation, the mentality of global investors to invest in Turkey and Turkey's national investment structures radically change the image may be considered adequate.

Anahtar Kelimeler

-

NORMATİF YATIRIM İKLİMİ İÇİN "TÜRKİYE'DE YATIRIM ORTAMININ İYİLEŞTİRİLMESİ REFORM PROGRAMI" NIN ANALİZİ

Öz

Bu araştırmada; Türkiye'de yatırım ortamının iyileştirilmesi ve rekabet edebilirliğin arttırılması, esas olarak Türk Hazine Müsteşarlığı ve Almanya Federal Ekonomi Bakanlığı arasında yürütülen Avrupa Birliği destekli bir işbirliği projesi kapsamında gerçekleştirilen araştırmaların bulguları temelinde tartışılmaktadır. Bu proje; "Türkiye'de Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Reform Programı"nı yürütmekle sorumlu, Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu hakkında ilerleme ve icraatlar üzerine yorumda bulunulmasını hedeflemenin yanı sıra, özel sektör ile doğrudan yabancı yatırımların Türkiye'ye akışları açısından yatırım ortamı üzerindeki muhtemel etkilerine ilişkin zengin bilgi sunmaktadır.
Bu çalışmada; Türkiye'de yatırım ortamının iyileştirilmesine engel olan zorluklar ele alınmakta, bu zorluklardan birisi olan uluslararası rekabet edebilirlik kavramını ölçmekte kullanılan endekslerin nasıl analiz edildiği incelenmektedir. Araştırma küresel sermayeyi yönlendiren yatırımcılar tarafından kullanılan uluslararası endeksler üzerine odaklanmış, böylece Türkiye'nin rekabet gücünü arttırılabilme potansiyeli belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda; son beş yıllık dönemde ciddi bir ivme ile artan yasal düzenlemelerin, küresel yatırımcıların Türkiye'de yatırım yapmalarına ilişkin zihniyet yapılarını ve Türkiye'nin ulusal yatırım imajını köklü biçimde değiştirmek bakımından yeterli olmadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Yatırım Ortamının İyileştirilmesi, Doğrudan Yabancı Yatırım, Rekabet Edebilirlik

Kaynakça

• ALTINOK, Serdar- ÇETİNKAYA, Murat. (2006), Devalüasyon ve Türkiye’de Devalüasyon Uygulamaları ve Sonuçları, Selçuk Üniv. Sos. Bil. Enstitüsü Dergisi, S.9, ss.47-63.
• ARSLAN, Hakan. (2009), Asya Krizi, Rusya Krizi ve Türkiye, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, C.23, S.214, ss.122-128.
• ASLAN, Murat-BİLGE, Semih. (2009), Türkiye’de 1950–2006 Döneminde Bütçe Gelir – Gider Yönetimi Üzerine Ampirik Bir Çalışma: Tek Parti ve Koalisyon Hükümetlerinin Karşılaştırması, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.14, S.3, ss.265-288.
• AYTAÇ, Deniz. (2006), Maastricht Antlaşması Yakınlaşma Kriterleri Çerçevesinde Bütçe Disiplini ve Türkiye ile İlgili Bir Karşılaştırma, Hacettepe Üniversitesi Sosyo Ekonomi Dergisi, S.2, ss.137-151.
• BALYEMEZ, Bülent. (2007), İhracata Yönelik Sanayileşme Teorisi ile Serbest Piyasa Ekonomisinin Gelişme ve Başarı Süreci, PARADOKS, Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi (e-dergi), C.3, S.2, ss.1-6.
• BERKE, Burcu. (2009), Avrupa Parasal Birliğinde Kamu Borç Stoku ve Enflasyon İlişkisi: Panel Veri Analizi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, S.9, ss.30-55.
• BESİM, Mustafa. (2010), Kuzey Kıbrıs Rekabet Edebilirlik Raporu, Kıbrıs Türk Ticaret OdasıYayını,Lefkoşa.http://www.ktto.net/turkce/ktto2010.pdf-E.Tarihi:19.07.2010.
• BORATAV, Korkut. 2000/2001 Krizinde Sermaye Hareketleri, Mülkiye Dergisi, C.XXV,S.230,ss.207-220. http://www.mulkiyedergi.org/index.php?option=com_rokdownloads&view=file&Item id=2&id=832:20002001-krizinde-sermaye-hareketleri-prof-dr – E.Tarihi: 08.07.2010.
• CANDEMİR, Aykan. (2009), Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler, Ege Üniversitesi Ege Akademik Bakış Dergisi, C.9, S.2, ss.659-675.
• CELASUN, Merih. (2002), 2001 Krizi, Öncesi ve Sonrası: Makroekonomik ve Mali Bir Değerlendirme (Hans G. Ehrbar tarafından İngilizce’den Türkçe’ye çevrilmiştir), The University of Utah Department of Economics Publications, ss.1-56. http://www.econ.utah.edu/~ehrbar/erc2002/pdf/i053.pdf - Erişim Tarihi: 07.07.2010.
• ÇELİK, Aylin. (2003), Fiyatlar Seviyesindeki Değişmelerin Mali Tablolara Etkileri ve Enflasyon Muhasebesi: Enflasyon Muhasebesi Yöntemlerinden Fiyatlar Genel Seviyesi Modeli Uygulaması, TCMB Uzmanlık Tezi, Ankara. http://www.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/tezler/aylincelik.pdf- E.T.: 14.07.2010.
• ÇİNKO, Levent. (2009), Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerinin Makro Ekonomik Etkileri, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C.XXVI, S.1, s.117-131.
• DAĞDEMİR, Elif Uçkan. (2008), Avrupa Birliği Lizbon Hedefleri’ne Ulaşabiliyor mu?, Toprak İşveren Sendikası Dergisi, S.77, ss.1-6.
• DEMİR, Halit. (2009), Hazine ve Kamu Taşınmazlarının Yatırım Amaçlı Kullanımı, Maliye Finans Yazıları Dergisi, C.23, S.85, ss.9-25. http://www.finanskulup.org.tr/Assets/maliyefinans/85/Halit_Demir_Hazine_ve_Kamu _Tasinmazlarinin_Yatirim_Amacli_kullanimi.pdf- Erişim Tarihi: 13.07.2010.
• DEMİR, Osman-TEMUR, Yusuf. Gümrük Birliğinin İlk İki Yılı Değerlendirmesi, Dış Ticaret Müsteşarlığı Tanıtım ve Koordinasyon Dairesi Başkanlığı Yayınları, ss.1-15. http://dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/ead/tanitimkoordinasyondb/gmrkbrln.doc5.7.2010.
• DİLEKLİ, Selin-YEŞİLKAYA, Kadriye. (2002), Maastricht Kriterleri, T.C. Başbakanlık DPT Müsteşarlığı Avrupa Birliği ile İlişkiler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/2976/kriter.pdf- Erişim Tarihi: 16.07.2010.
• DÜZGÜN, Recep. (2008), Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Yurtiçi Yatırımlar Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Türkiye Örneği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.9, S.1, ss.187-204.
• EPDK. (2007), Enerji Yatırımcısının El Kitabı, Ankara. www.epdk.gov.tr/yayin_rapor/yatirimcininelkitabi/yatirimcininelkitabi.doc01.08.2010
• GÖVDERE, Bekir- TOPUZ, Hüseyin. (2009), Türkiye ve AB’nin Yeni Üyelerinin Yabancı Yatırım Endeksleri Açısından Karşılaştırılması, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C.10, S.1, ss.117-136.
• GÜLOĞLU, Bülent. (2001), İstikrar Programından İstikrarsızlığa (Kasım 2000 ve Şubat 2001 Krizleri), Yeni Türkiye Dergisi, S.Kriz Özel Sayısı I, ss.1-10.
• GÜVEN, Yılmaz. (2008), Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sektörel Analizi ve Ekonomik Kalkınmaya Etkisi, Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, C.3, S.1, ss.75-97.
• INTERNATIONAL FİNANCE CORPORATION (IFC) WORLD BANK GROUP. (2002), The IFC Difference 2001 Annual Report, Washington. http://www.ifc.org/ifcext/annualreport.nsf/AttachmentsByTitle/AR2001_English_Vol 1/$FILE/AR2001_English_Vol1.pdf- Erişim Tarihi: 10.07.2010.
• -----------------. (2009), Doing Business Report 2010 Turkey, Washington. http://www.doingbusiness.org/Documents/CountryProfiles/TUR.pdf-E.T.: 20.07.2010.
• IŞIK, Abdulkadir-MERİÇ, Metin. (2009), AB’de Kamu Yatırımlarının Finansmanında “Altın Kural”, Ege Üniversitesi Ege Akademik Bakış Dergisi, C.9, S.4, ss.1591-1603.
• İÇEL, Kayıhan. (2006), Organize Hayali İhracat Eylemlerinin Yasal Gelişmeler Kapsamında Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniv. Sos. Bil. Dergisi, C.5, S.10, ss.115-122.
• KARAASLAN, Ahmet-ALTAY, Hüseyin. (2002), Uluslararası Mali ve Parasal Sisteme Entegrasyon Sürecinde Türkiye Ekonomisinin Küresel Rekabet Gücü, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.7, ss.1-27.
• KARADENİZ, Oğuz-KARADENİZ, Hülya K. (2003), Yatırımlarda Bürokrasinin Azaltılması
• ve 4884 Sayılı Kanun, Mali Çözüm Dergisi, S.63, ss.1-8.
• KARLUK, Rıdvan. (2000), Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Katkısı Başlığı, Ekonomik İstikrar, Büyüme ve Yabancı Sermaye, ss.97-115, TCMB İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü Eğitim Yayınları, Ankara. http://www.tcmb.gov.tr/yeni/evds/yayin/kitaplar/kitap2/turkyabsermyat.doc3.07.2010.
• KAYA, Emre. (2009), Döviz Kuru Rejimlerinin Euro’ya Geçişteki Rolü, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Uzmanlık Tezi, Ankara. http://www.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/tezler/emrekaya.pdf- E.T.: 18.07.2010.
• KÖSE, Salih. (2002), 24 Ocak 1980 ve 5 Nisan 1994 İstikrar Programlarının Karşılaştırılması, Planlama Dergisi, S.Özel (DPT’nin Kuruluşunun 42.Yılı), ss.119- 128. http://ekutup.dpt.gov.tr/planlama/42nciyil/koses.pdf - Erişim Tarihi: 04.07.2010.
• MORISSET, Jacques-NESO, Olivier Lumenga. (2002), Administrative Barriers to Foreign Investment in Developing Countries, Policy Research Working Paper, S.2848, ss.1-21. http://www.wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2002/0 6/24/000094946_02061104142385/Rendered/PDF/multi0page.pdf- E.T.: 12.07.2010.
• MUTAN, Oya Can-TOPCU, Ayhan. (2009), Türkiye Hisse Senedi Piyasasının 1990-2009 Tarihleri Arasında Yaşanan Beklenmedik Olaylara Tepkisi, SPK Araştırma Raporu (KamuyaAçık),Ankara. http://www.spk.gov.tr/yayingoster.aspx?yid=1012&ct=f&action=displayfile&ext=.pdf - Erişim Tarihi: 06.07.2010.
• OKSAY, Suna. (1998), Çokuluslu Şirketler Teorileri Çerçevesinde, Yabancı Sermaye Yatırımlarının İncelenerek, Değerlendirilmesi, Dış Ticaret Dergisi, ss.1-10. http://www.econturk.org/Turkiyeekonomisi/oksay3.pdf - Erişim Tarihi: 02.07.2010.
• OKUR, Ahmet. (2002), Türkiye’de İzlenen Esnek Kur Politikasının Ekonomik İstikrar Üzerindeki Etkileri, Celal Bayar Ü.İİBF Yönetim ve Ekonomi D., C.9, S.1-2, ss.43-52.
• ÖZPENÇE, Özay. (2009), Avrupa Parasal Birliği’nde Maliye Politikası Koordinasyonu ve Türkiye Analizi, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları, Ankara. http://www.sgb.gov.tr/Publications/Avrupa%20Parasal%20Birli%C4%9Fi%E2%80% 99nde%20Maliye%20Politikas%C4%B1%20Koordinasyonu%20Ve%20T%C3%BCr kiye%20Analizi.pdf - Erişim Tarihi: 17.07.2010.
• PARLAK, Mustafa. (2004), Açılış Konuşmaları Başlığı, AB’ye Tam Üyelik Sürecinde Yatırım Ortamının İyileştirilmesi ve Rekabet Politikası Sempozyumu Kitabı, ss.6-11, Rekabet Kurumu Yayınları, İstanbul.
• SAYGILI, Fatih. (2001), Finansal Serbestleştirmenin, Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Üzerindeki Etkisi,EgeAkademikBakışDergisi,C.1,S.1,ss.165-184.
• ŞAMİLOĞLU, Famil. (2001), Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Bir Değerlendirme, Mali Çözüm Dergisi, S.55, ss.1-7.
• T.C. BAŞBAKANLIK, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı. (2000), Sekizinci Beş Yıllık
• Kalkınma Planı Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Özel İhtisas Komisyonu Raporu,
• Ankara. http://www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/3140/oik532.pdf- E.Tarihi:24.07.2010.
• -----------------, Hazine Müsteşarlığı. (2006), Türkiye ve Almanya Arasında Gerçekleşen Avrupa Birliği Eşleştirme Projesi Genel Değerlendirme Raporu, Ankara.
• -----------------, Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü. (2001), 11.12.2001 tarihli ve 10 sayılı Bakanlar Kurulu Prensip Kararı (Eki), Ankara. http://www.yoikk.gov.tr/dosya/up/yoikk/yoikkprensip_I.pdf- E.Tarihi: 11.07.2010.
• -----------------, (2006), Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Sayın Rodrigo de Rato’ya Yazılan 07 Temmuz 2006 Tarihli Niyet Mektubu Tercümesi, Ref: B.02.1.HM.0.DEİ.02.00/36635, Ankara.
• TAŞAR, M. Okan. (2010), “Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı” ve Makro Ekonomik Etkilerinin Analizi, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, C.3, S.1, ss.76-97.
• TURAN, Seyida. (2006), Rekabet Gücü Endeksi ve Türkiye, Konya Ticaret Odası Etüd – Araştırma Servisi (Araştırma Raporu), Konya. http://www.kto.org.tr/dosya/rapor/rekabetgucu.pdf- Erişim Tarihi: 24.07.2010.
• TÜYLÜOĞLU, Şevket-AKTÜRK, Levent Nemci. (2006), Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Çekme Çabalarının Kurumsallaşması: Yatırım Promosyon Ajansları, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.2, S.3, ss.85-105.
• ULUSLARARASI YATIRIMCILAR DERNEĞİ (YASED). (2008), Türkiye’de Uluslararası Doğrudan Yatırımlar 2008 İlk Yarı Değerlendirme Raporu, İstanbul. http://www.investinbursa.gov.tr/dosyalar/UDYRaporu-agustos08.pdf-E.T:15.07.2010.
• YAPICI, Kahraman. (2007), GSM’de Pazar Büyüyor, Rekabet Küçülüyor, Elektrik MühendisliğiDergisi,S.430,ss.52. http://www.emo.org.tr/ekler/3f8e3f11348d68d_ek.pdf?dergi=457- E.T.: 09.07.2010 ve http://www.strateji.com.tr/pdf/gsmyorum.pdf- Erişim Tarihi: 09.07.2010.
• YILMAZ, Lerzan. (2006), 4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nun Getirdiği Yenilikler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,C.5, S.10, ss.173-190.
• YOİKK SEKRETERYASI YABANCI SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. (2009), Uluslararası Yatırım Yeri Endeksleri İncelemesi Eylül 2009 Raporu, Ankara. http://www.yoikk.gov.tr/dosya/up/yoikk/endeksler_guncellenen_haziran2009.son.doc- Erişim Tarihi: 25.07.2010.
• YÜCEL, Fatih-YANAR, Rüstem. (2005), Türkiye’de Cari İşlem Açıkları Sürdürülebilir mi? Zaman Serileri Perspektifinden Bir Bakış, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.14, S.2, ss.1-10.
• ZARAKOLU, Avni. (1954), Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu, Ankara Üniversitesi Hukuk FakültesiDergisi,C.XI,S.1-2,ss.590-600. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/326/3284.pdf - Erişim Tarihi: 01.07.2010. Mevzuat
• Sayılı Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. (2003), Ankara. http://www.alomaliye.com/5024_sayili_kanun_vuk_kur.htm- E.Tarihi: 29.07.2010.
• Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu. (2006), Ankara. http://www.alomaliye.com/haziran_06/5520_sayili_kanun_kurumlar.htm-28.07.2010.
• E–MEVZUAT, MEVZUAT BİLGİ SİSTEMİ. (2003), 4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İzinleriHakkındaKanun,Ankara.http://www.yabancicalismaizni.gov.tr/tr/documents/do grudan_yabanci_yatirim.doc- Erişim Tarihi: 27.07.2010. URL Adresleri
• http://www.atkearney.com/index.php/About-us/quick-look.html-Erişim Tarihi:26.07.2010.
• http://www.fitchratings.com.tr/derecelendirme.asp?id=26- Erişim Tarihi: 22.07.2010.
• http://www.fitchratings.com.tr/index.asp- Erişim Tarihi: 22.07.2010.
• http://www.heritage.org/index/About.aspx- Erişim Tarihi: 23.07.2010.
• http://www.imd.ch/research/centers/wcc/index.cfm- Erişim Tarihi: 21.07.2010
• http://www.imd.ch/research/centers/wcc/research_methodology.cfm-E. Tarihi.:21.07.2010.
• http://www.pwc.com/tr/tr/aboutus/index.jhtml- Erişim Tarihi: 24.07.2010.