DIVORCE COMPENSATION IN ISLAMIC LAW

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 38, 443 - 464, 01.03.2011

Hasan Tanrıverd

Öz

Abstract
In islamic law, Mut'a is a certain amount of Money, property or interest given to a women divorced by her husband without any reason arising from her will. In this respect, Mut'a has the same basic features as divorce compensation in modern law. Although Mut'a is accepted by all schools of Islamic jurisprudence, at least in principle, it has become subject to different views and evaluations.
Just as there were Islamic scholars who vie weal all the aspects of Mut'a as Vacip (compulsory to be implemented) and Müstehap (better if implement), so were there those who regarded some parts of Mut'a as Vacip and Müstehap. The Qur'an views Mut'a as a right over Muttaki, who are ideal musulman, and rewards those paying for Mut'a.
Key Words: Mut'a, Divorce Compensation, Mehir.

Anahtar Kelimeler

-

İSLAM HUKUKUNDA BOŞANMA TAZMİNATI (MUT'A)

Öz

İslam hukukundaki mut'a, kendisinden kaynaklanmayan bir sebepten dolayı kocası tarafından boşanan kadına verilen bir miktar nakit para, mal veya menfaattir. Bu yönüyle mut'a, modern hukuktaki boşanma tazminatı ile aynı temel niteliklere sahiptir. Mut'a, bütün fıkıh mezhepleri tarafından –ilke olarak- kabul edilmekle birlikte, detayda farklı görüş ve değerlendirmelere konu olmuştur. Mut'anın bütün kısımlarını vacip (yerine getirilmesi zorunlu) veya bütün kısımlarını müstahap (yerine getirilmesi daha iyi olan) gören İslam hukukçuları olduğu gibi, bir kısmını müstahap ve bir kısmını da vacip gören İslam hukukçuları da olmuştur. Kur'an, mut'ayı ideal Müslümanlar olan "muttakiler" üzerine bir hak olarak kabul etmekte ve mutâyı veren kişileri onurlandırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mut’a, Boşanma Tazminatı, Mehir

Kaynakça

• Akıntürk, Turgut, Türk Medeni Hukuku ( Aile Hukuku) II. Cilt, Beta yay. İstanbul 2002
• Baberti, Muhammed b. Muhammed (h.714-786), el-İnaye fi Şerhi’l-Hidaye, Darü’l-İlim yay. Beyrut
• Beyhaki, Ebubekir Ahmed b. Huseyin, es-Sünenü’l-Kübra, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1416
• Buceyremi, Süleyman b. Muhammed (h.1131-1221), Tuhfetü’l-Habib ala Şerhi’l-Hatib, Darü’l- Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1996
• Dimyati, Ebubekir b. Muhammed Şata, Haşiyet-ü İanetü’t-Talibin ala Hall-i Alfaz-i Fethü’l-Muin, Darü’l-Fikr yay.Beyrut 1420
• Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistani, Sünen-u Ebi Davud, Darü’l-Kitabi’l-Arabi yay. Beyrut ty.
• Ensari, Şeyhülislam Zeynüddin Zekeriya b. Muhammed (h.824-926), Esna’l-Metalib fi Şerh-i Ravdi’t-Talib, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1422
• -------- Fethü’l-Vehhab bi Şerhi Menheci’t-Tullab, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1999
• Gazali, Muhammed b. Muhammed (h.450-505), el-Vesit, Darü’l-Marife yay. Kahire 1412
• Hakim, Muhammed b. Abdullah en-Nisaburi, el-Mustedrek ala’s-Sahihayn, Darü’l-Kütübi’’l-İlmiye yay. Beyrut 1990
• Haskifi, Alaüddin Muhammed b. Ali (h.1025-1088), ed-Dürrü’l-Muhtar fi Şerh-i Tenviri’l-Ebsar, Darü’l-İlim yay. Beyrut 1995
• Bkz. Suyuti, ed-Dürrü’l-Mensur, I, 725
• Bkz. Şirbini, Muğni’l-Muhtaç, III, 235
• İbn Kesir, Ebü’l-Fida’ İsmail b. Ömer (h.700-774), Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim, Dar-u Tayyiba yay. Mekke 1999
• İbn Kudame, Abdullah b. Ahmed el-Makdısi, el-Muğni, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1998
• İbn Manzur, Muhammed b. Mukrem (h.630-711), Lisanü’l-Arab, Darü’l-İlim yay Beyrut 1999
• İbn Nuceym, Zeynüddin b. İbrahim (h.926-970), el-Bahrü’r-Raik, darü’l-Fikr yay. Beyrut 1997
• Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, Nesil yay. İstanbul 1991
• Kurtubi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed (h.671), el-Cami’ li Ahkami’l-Kur’an, Darü’l-Kütübi’l- Mısriye yay. Kahire 1384
• Makdisi, Bahaüddin Abdurrahman b. İbrahim (h.624), el-Uddet fi Şerhi’l-Umdet, Darü’l-Kütübi’l- İlmiye yay. Beyrut 2004
• Malik, b. Enes (h.93-179), el-Mudevvenetü’l-Kübra, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1998
• Maverdi, Ebü’l-hasan Ali b. Muhammed (h.450), el-Havi fi Fıkhi’ş-Şafii, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1994
• Nemri, Ebu Amr Yusuf b. Abdullah (h,463), el-İstizkar el-Cami’ li Mezahib-i Fukaha-i’l-Emsar, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1996
• Nesai, Ahmed b. Şuayb, Sünenü’n-Nesai el-Kübra, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1999
• Nevevi, Ebu Zekeriya Yahya b. şeref (h.631-676), Ravdatü’t-Talibin, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1410
• -------- el-Mecmu’ Şerhü’l-Muhezzeb, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1999
• Serahsi, Şemsüddin Ebubekir Muhammed b. Ebisehl, el-Mebsut, Darü’l-İlim yay. Beyrut 1416
• Sivasi, Kemalüddin Muhammed b. Abdülvahid (h.681), Şerh-ü Fethi’l-Kadir, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1998
• Şeybani, Muhammed b. Hasan (h.131-183), el-Huccet ala Ehli’l-Medine, Darü’l-Fikr yay. Beyrut
• Şeyhizade, Abdurrahman b. Muhammed el-Keliboli (h.1078), Mecma’ü’l-Enhür fi Mültaka’l-Ebhür, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1998
• Şirbini, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (h.977), Muğni’l-Muhtaç ila Ma’rifeti Elfazi’l-Minhac, Darü’l-İlim yay Beyrut 1997
• Tırmizi, Ebu İsa Muhammed b. İsa (h.209-279), el-Cami’ü’s-Sahih Sünenü’t-Tırmizi, Darü’l- Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1995
• Velidedeoğlu, H. Veldet, Türk Medeni Hukuku, C. II Aile Hukuku, İstanbul 1965
• Zebidi, Murtaza Muhammed b. Muhammed (h.1145-1205), Tacü’l-Arus min Cevahiri’l-Kamus, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1997
• Zeyla’i, Fahrüddin Osman b. Ali (h.743), Tebyinü’l-hakaik şerhu Kenzi’d-Dakaik, Darü’l-Kütübi’l- İlmiye yay. Beyrut 1996
• Zuhayli, Vehbe, el-Fıkhü’l-İslami ve Edilletuh, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1989.