OKUL YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK STİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE ÖRGÜTSEL GÜVEN DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 82, 584 - 602, 02.04.2022

Ramazan Özkul , Ümit Doğan , Seyfettin Abdurrezzak , Yalçın Varol Yıldızbaş

https://doi.org/10.17755/esosder.1018538

Öz

Bu araştırma okul yöneticilerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin görüşlerinin cinsiyet, medeni durum ve mesleki kıdem değişkenleri açısından anlamlı farklılık gösterip göstermediği belirlenmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda araştırma modeli olarak ilişkisel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmanın evrenini Malatya ilinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise evrenden basit seçkisiz örneklem yöntemi kullanılarak toplam 351 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplamak için Okul Müdürleri Liderlik Stilleri, Öğretmenler için Örgütsel Bağlılık Ölçeği ve Öğretmenlerin Örgütsel Güven Algıları Ölçeği kullanılmıştır. Toplanan veriler üzerinden betimsel istatistikler yapılmıştır. Öğretmen algılarının toplandığı bu çalışmada; dönüşümcü liderlik uygulamaları, serbest bırakıcı liderlik uygulamaları ve sürdürümcü liderlik uygulamalarının orta düzeyde sergiledikleri, öğretmenlerin okula bağlılık algı düzeylerinin yüksek olduğu, öğretmenlerin meslektaşlara güven algı düzeyinin oldukça yüksek, öğrenci ve velilere güven algı düzeyi ile okul müdürüne güven algı düzeyinin ise orta düzeyde olduğu görülmüştür. Çalışmada okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerinin pozitif yönde ve orta düzeyde olduğu, okul yöneticilerinin serbest bırakıcı ve sürdürümcü liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığının ise pozitif yönlü ve düşük düzeyde ilişkili olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırma bulguları göz önüne alındığında okul yöneticilerinin yaşanılan değişimlere liderlik etmeleri ile destekleyici davranış ve uygulamaları öğretmenlerin okula güven duyma düzeyini ve bağlılıklarını artırabilir. Bunu yanında okul yöneticilerinin meslektaşlar arası güveni artırmaya ilişkin davranış ve uygulamaları da öğretmenlerin bağlılığını önemli düzeyde artırabilir. Okul yöneticilerinin meslektaşlar arası işbirliğini destekleyen uygulamaları öğretmenler arası güvenin olmasında etkili olabilir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik Stilleri, Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Güven, Okul Yöneticileri, Öğretmen

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN SCHOOL MANAGERS' LEADERSHIP STYLES AND TEACHERS' ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND ORGANIZATIONAL TRUST LEVELS

Öz

Kaynakça

• Akan, D., Yıldırım, İ.veYalçın, S. (2014). Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi (OMLSÖ). Electronic Journal of Social Sciences, 13(51). https://doi.org/10.17755/esosder.28743
• Allen, N. J. ve Meyer, J. P. (1990). The measure mentandantecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• Argon, T.ve Dilekçi, Ü. (2014). Öğretmenlerin okul müdürlerinin yönetim tarzları ve kurumsal itibara yönelik algıları arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 9(2), 161-181. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6234
• Atik, S.ve Üstüner, M. (2014). İlköğretim okullarının örgüt tipi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 133-154.
• Bakkalbaşı, İ. O. (2017). Yönetim biliminin doğuşu ve ilk temsilcileri hakkında bir tartışma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 39(2), 431-452. https://doi.org/10.14780/muiibd.384135
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: The Free Press.
• Bass, B. M., Avolio, B. J., Jung, D. I.ve Berson, Y. (2003). Predicting unit performance by assessing transformational and transactional leadership. Journal of Applied Psychology, 88(2), 207-218. https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.2.207
• Blevins, R. E. (2001). A study of association between organizational trust and decision-making, communications, and collaboration in comprehensive, regional institutions of higher education. New Mexico State University.
• Bogler, R.,ve Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, Professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and Teacher Education, 20(3), 277-289. https://doi.org/10.1016/j.tate.2004.02.003
• Boyacı, A., Karacabey, M. F.ve Bozkuş, K. (2018). The role of organizational trust in the effect of leadership of school administrators on job satisfaction of teachers. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(3), 437-482. https://doi.org/10.14527/kuey.2018.011
• Bökeoğlu, Ö. Ç.ve Yılmaz, K. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel güven hakkında öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 211-233.
• Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: Harper and Row.
• Celep, C. (2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N.ve Kılınç, A. (2012). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 132-156.
• Culver, T. R. (1994). Influence strategies and trust in public schools. Doctoral dissertation, Seattle University.
• Çoban, D.ve Demirtaş, H. (2011). Okulların akademik iyimserlik düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(3), 317-348.
• Daft, R. L. (2005). The leadership experience. Mason, OH: Thomson South-Western.
• Doğan, S. (2001). Vizyona dayalı liderlik. İstanbul: Seçil Ofset.
• Doğan, S.ve Kılıç, S. (2007). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirmenin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 37-61.
• Erçetin, Ş. (1998). Lider sarmalında vizyon. Ankara: Önder Matbaacılık.
• Eren, E. (2008). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Eren, E. (2008). Yönetim ve organizasyon. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Firestone, W. A. (1996). Leadership: Roles or functions?. In International handbook of educational leadership and administration (pp. 395-418). Dordrecht: Springer,
• Gibson, J. L., Ivancevich, J. M.ve Donnelly, J. H. (1994). Organizations: Behavior, structure, processes. New York: Irwin.
• Güney, S. (2007). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Hartog, D. N., Muijen, J. J.ve Koopman, P. L. (1997). Transactional versus transformational leadership: An analysis of the MLQ. Journal of Occupational and Organizational Psychology,70(1), 19-34. https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.1997.tb00628.x
• Hoy, W.ve Miskel, K. (2010). Eğitim yönetimi (S.Turan, Çev. Ed). Ankara: Nobel Yayın.
• Hsu, S. Y. C.ve Mujtaba, B. G. (2007). Team transformational leadership, trust, satisfaction, and commitment: The testing of a structural equation model in software development teams. Review of Business Information Systems, 11(3), 17-28. https://doi.org/10.19030/rbis.v11i3.4412
• Hunt, S. D.ve Morgan, R. M. (1994). Organizational commitment: One of many commitments or key mediating construct?. Academy of Management Journal, 37(6), 1568-1587. https://doi.org/10.2307/256799
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. (21. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Lewicki, R., McAllister, D.ve Bies, R. (1998). Trust and distrust: New relationships and realities. Academy of Management Review, 23(3), 438-458. https://doi.org/10.2307/259288
• Morrow, P. (1983). Concept redundancy in organizational research: The case of work commitment. Journal of Occupational Behavior, 34, 40–56.
• O’Reilly, C.ve Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment. The effects of compliance idendification and internalization and prosocial behavior. Journal of Applied Psyhcology, 71, 492–499. https://doi.org/10.1037/0021-9010.71.3.492
• Özdemir, T. Y., Kartal, S. E., ve Yirci, R. (2014). Okul müdürlerinin öğretmenleri motive etme yaklaşımları. Turkish Journal of Educational Studies, 1(2), 190-215.
• Özdil, K. (2005). İlköğretim okullarında öğretmenlerin yöneticilerine ve birbirlerine duydukları güven düzeyi ile örgütsel iklimi arasındaki ilişki (Yeni Mahalle Örneği). Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özer, N., Demirtaş H., Üstüner, M.ve Cömert, M. (2006). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 103-124.
• Palmer, B., Walls, M., Burgess, Z.ve Stough, C. (2001). Emotional intelligence and effective leadership. Leadership and Organization Development Journal, 22(1), 5-10. https://doi.org/10.1108/01437730110380174
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Polat, S.ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 307-331.
• Sığrı, Ü.ve Basım, N. (2006). İş görenlerin iş doyumu ile örgütsel bağlılık düzeylerinin analizi: Kamu ve özel sektörde karşılaştırmalı bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(12), 131-154.
• Stoner, C. R.ve Hartman, R. I. (2000). Team building: Answering tough questions. Research Technology Management, 34(4), 12-18.
• Tabachnick, B. G.ve Fidell, L. S. (1996). Using multivariate statistics. New York: Harper Collins
• Terzi, A. R.ve Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 33(166), 98-112.
• Tokgöz, E.ve Seymen, O. A. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Bir devlet hastanesinde araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 61-76.
• Tosun, K. (1982). İşletme yönetimi genel esaslar. Ankara:Savaş Yayınları.
• Tsui, K. T.ve Cheng, Y. C. (1999). School organizational health and teacher commitment: A contingency study with multi-level analysis. Educational Research and Evaluation, 5(3), 249-268. https://doi.org/10.1076/edre.5.3.249.3883
• Turan, S. (2001). School climate, supportive leadership behavior and faculty trust in Turkish publicschools. American Educational Research Association (AERA) sunulan bildiri. Seattle Washington, USA, April 10–14, 2001.
• Üstüner, M. (2009). Öğretmenler için örgütsel bağlılık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-18.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 739– 756.
• Yılmaz, K. (2004). Okul yöneticilerinin destekleyici liderlik davranışları ile okullardaki güven arasındaki ilişki konusunda ilköğretim okulu öğretmenlerinin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (8), 117–131.
• Yu, M. C., Mai, Q., Tsai, S. B.ve Dai, Y. (2018). An empirical study on the organizational trust, employee-organizational relationship and innovative behavior from the integrated perspective of social Exchange and organizational sustainability. Sustainability,10(3), 1-14. https://doi.org/10.3390/su10030864