VELİLERİN SINIF ÖĞRETMENLERİNE YÖNELİK METAFORİK ALGILARI

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 82, 480 - 494, 02.04.2022

Erol Erdem , Özlem Kaf

https://doi.org/10.17755/esosder.927500

Öz

Bu çalışmada velilerin sınıf öğretmenlerine yönelik algılarının metafor analizi yöntemi ile ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmaya 2018-2019 eğitim öğretim yılında Kahramanmaraş İlinin Pazarcık İlçesinde yaşayan ve ilkokullarda öğrencisi bulunan 107 veli katılmıştır. Velilerin sınıf öğretmeni algılarını ortaya çıkarmak için katılımcılardan “Sınıf Öğretmeni………………….……..gibidir. Çünkü;…………………………….”sorusunun yer aldığı açık uçlu yazılı anket formunu tamamlamaları istenmiştir. Aynı soru formda üç defa sorulmuştur. Bu sayede velilerin sınıf öğretmenlerine yönelik farklı algılarını ve bu farklı algıların nedenlerini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi ile analiz edilerek çözümlenmiş ve anlamlandırılmıştır. Analiz sonucunda velilerden toplanan 72 farklı metafor katılımcılar tarafından toplam 220 defa tekrarlanmıştır. Elde edilen 220 metafor benzer ve ortak özelliklerine göre 9 tema altında toplanmıştır. Daha sonra bu dokuz tema ayrıntılı incelenmiş ve ardından 9 temanın cinsiyete göre analizi yapılmıştır. Analiz sonucu oluşturulan temaların frekans değerlerine göre sıralanmış hali şu şekildedir; “ışık saçan” (f:52), “bilgi veren” (f:39), “hayat veren” (f: 39), “emek veren ve üreten” (f:37), “yol gösteren” (f:17), “şekil veren” (f:17), “cesur olan” (f:7), “rol model olan” (f:6) ve “çiçek” (f:6). Katılımcılar tarafından en çok tekrar edilen metaforların ise frekans değerlerine göre sıralanmış hali şu şekildedir; “kitap” (f:18), anne (f:14), ağaç (f:12), bilgisayar (f:10), ışık (f:9), lamba (f:7), mum (f:6), kandil (f:6), bilge (f:6) ve karınca (f:6). Cinsiyet açısından temalar incelendiğinde ise, “Işık saçan” (f:31), “Hayat veren” (f:26), “Emek veren ve üreten” (f:22) “Yol gösteren” (f:10) ve “Şekil veren” (f:10) kategorilerinde kadın katılımcıların ağırlıklı olduğu görülürken; “Rol model olan” (f:3) kategorisinde kadın ve erkek katılımcıların sayısının eşit olduğu görülmüştür. “Bilgi veren” (f:27) ve “Cesur olan” (f:3) kategorisinde ise erkek veliler kadın velilere göre daha baskındır. Tamamen kadın velilerin algılarıyla oluşan kategori ise “çiçek” (f:6) kategorisidir. Araştırma sonucuna göre velilerin sınıf öğretmenleri hakkında geliştirdikleri metaforlar olumlu ve onure edici niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Sınıf Öğretmenlerine Yönelik Metafor, Veli, Metaforik Algı

METAPHORICAL PERCEPTIONS OF PARENTS' RELATED TO CLASSROOM TEACHERS

Öz

Kaynakça

• Akbaba Altun, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin akademik başarısızlıklarına ilişkin veli, öğretmen ve öğrenci görüşlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 8(2), 567-586.
• Akgün, E. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının “çocuk” ve “okul öncesi öğretmeni” kavramına ilişkin metaforik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Akyüz, Y. (2008). Türk eğitim tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2008). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aslanargun, E. (2007). “Okul-Aile İşbirliği ve Öğrenci Başarısı Üzerine Bir Tarama Çalışması”. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18: 119-135.
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1293-1322.
• Balcı, A. (1997). Türkiye‟ de Öğrenci, Öğretmen ve Velilerin Okul Kavramları: Metaforik Bir Çalışma. Yayınlanmamış doktora tezi.
• Ben-Peretz, M.,Mendelson, N. ve Kron, F. W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teaching and Teacher Education, 19, 277-290.
• Botha, E. (2009). Why metaphor matters in education. South African Journal of Education, 29(4). Bozkurt, E. (2017). Okul çevre ilişkileri ve okula toplumsal katılım. In A. Üstün & A.
• Bayar (Eds.), Son değişikliklerle Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (ss. 185-197). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. bs.). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin Görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Clarken, R. H. (1997). “Five Metaphors for Educators”. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Chicago, March 24-28.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Siyasal Kitabevi.
• Çanak, M. (2013). Öğretmenlerin “öğrenci velisi” kavramına yönelik geliştirdikleri metaforlar. OPUS-Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 3(4), 137-156
• Çelenk, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması. İlköğretim-Online, 2(2), 28-34.
• Çelik, Ö.,& Çelik, M. A. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Bir Meslek Olarak Sınıf Öğretmenliğine İlişkin Metaforik Algılarının Karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 75-91.
• Dam, H. (2008). Öğrencinin okul başarısında aile faktörü. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(14),7-99
• De Guerrero, M. C. M. ve Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6(2), 95–120.
• Egüz, Ş.,& Öntaş, T. (2018). Ortaokul öğrencilerinin “Öğretmen” kavramına ilişkin kullandıkları Metaforlar. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 79-91.
• Ekici, G., Baş, M., & Kızılkaya, O. (2017). Öğretmen adaylarının “öğretmenlik mesleği” kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: bir metafor analizi çalışması.[Determination of perception regarding the “teaching profession” of teacher candidates: a work of metaphor analysis]. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(28).
• Erdem, A.R. ve Şimşek, N. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin eğitim öğretime katkı sağlamada öğrenci velilerini okula çekme başarısı. İlköğretim Online, 8(2), 357-378.
• Erden, M. (1995). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Sertifikası Derslerine Yönelik Tutumları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 99-104.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul Öğrencilerinin “Öğretmen” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1-15.
• Glasser, W. (1999). Başarısızlığın olmadığı okul. (K. Teksöz, Çev.) İstanbul: Beyaz.
• Gülcan, M. G. ve Taner, N. (2011). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretimde ev ziyaretinin okul başarısınaetkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 129- 144.
• Güven, B. & Güven, S. (2009). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Metafor Oluşturma Becerilerine İlişkin Nicel Bir İnceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (2), 503-512.
• Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 27(2), 13-21.
• Işık, H., Şentürk, İ. (2003) “Taşımalı İlköğretim Uygulaması ve Bu Uygulamaya Son Verilmesiyle İlgili Veli Görüşleri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 11, No. 2, ss. 285–296.
• Kıral, E. (2015). Öğretmen Adaylarının Algılarına Göre Öğretmen Metaforları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 57-65.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen Ve Öğretmenlik Mesleği Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1).
• Kodan-Çetinkaya, S. (2014). Öğrencilerinin kendi mesleklerine ilişkin algılarının metafor analizi ile incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 137-150.
• Mahlios, M. ve Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elementary and secondary preservice teachers’ thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227-240.
• MEB. (2004). İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. 25620 Sayılı Resmi Gazete MEB. (2004). İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. 25620 Sayılı Resmi Gazete
• Nakip, C. (2015). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Öz-Yeterlik İnançları İle Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki. (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor ABD. Bolu.
• Nas, E. & Sak, R., (2018). Okul psikolojik danışmanlarının velilere ilişkin algıları: bir metafor çalışması. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 59-75.
• Neslitürk, S., Çakmak, Ç., Ö., ve Asar, H. (2014). Okul Öncesi Öğretmenlerinin “Veli” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ISSN: 1308–9196
• Nikitina, L. Ve Furuoka, F. (2008). Measuring metaphors: A factor analysis of students’ conceptions of language teachers.
• Otyzbayeva, Z. (2006). Kazak Yazar Dükenbay Dosjanov’un İpek Yolu Romanında Metaforlar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, T., Y., ve Orham, M. (2019). Öğretmenlerin Okul, Okul Yöneticisi ve Öğrenci Velisi Kavramlarına Yönelik Metaforik Algıları. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(2), 701-726
• Özpınar, M. (2008). Köyde görev yapan sınıf öğretmenlerinin sorunları (Aydın ili örneği) (Master's thesis, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Saban, A . (2004). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının “Öğretmen” Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 131-155.
• Saban,A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 55, 459-496.
• Sadık, F.,& Sarı, Ö. G. M. (2012). Çocuk ve demokrasi: ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 1(1), 48-62.
• Sarıkaya, T.,&Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
• Satır, S. (1996). Özel Tevfik Fikret Lisesi Öğrencilerinin Akademik Başarılarıyla İlgili Anne-Baba Davranışları ve Akademik Başarıyı Artırmaya Yönelik
• Anne-Baba Eğitim Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sayın, A. (2017). Velilerin görüşleri doğrultusunda öğretmen kavramı (Metaforik bir çalışma). (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Gaziantep.
• Senemoğlu, N. (1994). Sınıf öğretmeni bilgiyi aktaran kişi değil, bilgiye ulaşma yollarını öğreten kişidir. MPM Kalkınmada Anahtar Verimlilik, 81.
• Soydemir, S. Ş. (2011). Okul öncesi öğretmen ve ebeveynlerinin birbirlerini ve okul öncesi çocuklarını nasıl algıladıklarının metaforlar yoluyla incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı. Konya.
• Sünbül, A. M. (1996). Öğretmen niteliği ve öğretimdeki rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(8), 597-608.
• Toldson, I. A. ve Lemmons, B. P. (2013). Social demographics, the school environment, and parenting practices associated with parents’ participation in schools and academic success among black, Hispanic, and white students. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 23(2), 237–255.
• Toprakcı, E. (2012) Rethinking Classroom Management: A new perspective, a new horizon. e-international journal of educational research (e-uluslararası eğitim araştırmaları dergisi) 3(3), 84-110.
• Uğurlu, C.,& Polat, S. (2011). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(1), 68-74.
• Üstün, A. ve Yılmaz, M. (2008). Üniversite öğrencilerinin aile içi demokrasi ile ilgili görüşlerinin cinsiyet ve anne-baba eğitim düzeyine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 77-90.
• Yıldırım, A.,& Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., Ünal, A., & Çelik, M. (2011). Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algılarının analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 92-109.
• Yunusoğlu, K. M. (2015). Yönelim Metaforları ve Kültürel Temelleri. TurkishStudies-International Periodical For The.
• Zapata, G. ve Lacorte, M. (2007). “Pre-service andIn-service Instructors’ Metaphorical Constructions of Second Language Teachers”, Foreign Language Annals, C. 40, S. 3, ss. 521-534.