THE RELATIONSHIP BETWEEN MOTIVATIONAL LANGUAGE USED BY SCHOOL ADMINISTRATORS AND TEACHERS ' LEVELS OF ORGANIZATIONAL COMMITMENT

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 86, 391 - 424, 04.04.2023

Hilal Bıçak Yüksel Gündüz

https://doi.org/10.17755/esosder.1123216

Öz

School administrators should use a language that motivates teachers and increases teachers' commitment to the school. In this context, the aim of the research is to reveal the relationship between the motivational language used by school administrators and the organizational commitment of teachers according to teacher perceptions. Relational survey model was used in the research. The target population of the research consists of 1457 teachers working in kindergartens, primary and secondary schools and high schools in Fatsa and Korgan districts of Ordu province in the 2019-2020 academic year. The sample of the research consists of 546 teachers selected from the target population by random sampling method. Motivational Language Scale and Organizational Commitment Scale were used to obtain the research data. Percentage, frequency, “t” test, ANOVA, Scheffe test, correlation and regression techniques were used in the analysis of the data. In regard to the results of the research, in the sub-dimensions of the motivational language scale, "guiding language", "encouraging language", and "ownership language", teachers generally stated that administrators utilize motivational language at a high level. In the "emotional commitment" and "continuance commitment" sub-dimensions of the Organizational Commitment Scale, teachers' commitment to their schools was high, while their "normative commitment" was midlevel. A positive and moderately significant relationship was found between the sub-dimensions of the Motivational Language Scale, "perlocution", "illocution", and "locution" and the sub-dimensions of the Organizational Commitment Scale, "emotional commitment", "continuance commitment", and "normative commitment". It was revealed that Motivational Language Scale sub-dimension scores significantly predicted organizational commitment scale sub-dimension scores.

Anahtar Kelimeler

Motivational Language, Teacher, Organizational Commitment, Motivation, School Administrator

OKUL YÖNETİCİLERİNİN KULLANDIKLARI MOTİVASYONEL DİL İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz

Okul yöneticileri, öğretmenleri motive edici ve okula bağlılıklarını artırıcı bir dil kullanmalıdırlar. Bu bağlamda yapılan araştırmanın amacı, öğretmen algılarına göre, okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dilin, öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile olan ilişkisini ortaya koymaktır. Araştırmada, ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2019-2020 eğitim öğretim yılında Ordu ili Fatsa ve Korgan ilçelerinde resmi düzeyde faaliyet gösteren anaokulu, ilk ve ortaokullar ile liselerde çalışan 1457 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklemi ise, evrenden tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen 546 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin elde edilmesinde Motivasyonel Dil Ölçeği ile Örgütsel Bağlılık Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, yüzde, frekans, “t” testi, ANOVA, Scheffe testi, korelasyon ve regresyon teknikleri kullanılmıştır.
Motivasyonel dil ile örgütsel bağlılığın geneli ve “duygusal”, “devam” ve “normatif” bağlılık alt boyutları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Motivasyonel dil toplam ve alt boyutlarıyla öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki mevcuttur. Motivasyonel dil toplam puanları ve etkisöz, edimsöz, düzsöz alt boyutları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının toplam puanları incelendiğinde, motivasyonel dil toplam ve alt boyutlarının örgütsel bağlılık değişkeni üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu sonucuna ulaşılabilir. Bu bağlamda, öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını artırdığı için yöneticilerin daha etkin motivasyonel dil kullanımlarını sürdürmeleri gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

okul yöneticisi, motivasyonel dil, öğretmen, örgütsel bağlılık, motivasyon

Kaynakça

• Adair, J. (2003). Etkili motivasyon. (Çev. S. Uyan). İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Akdemir, Ö. A. (2016). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışlarının okulların akademik iyimserlikleri ile örgütsel bağlılık ve okul başarısıyla ilişkisi. Basılmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 216, Erzurum.
• Altun, G. (2010). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Basılmamış Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 198, İstanbul.
• Aslan, İ. (2017). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 118, Siirt.
• Bağcıoğlu, Z. (2017). Çalışanlarda motivasyon ve örgütsel bağlılık. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, 94, İstanbul.
• Bala, A. (2018). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile çatışma stilleri arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 106, İstanbul.
• Balay, R. (2014). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme: Kuram strateji ve taktikler. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Balcı, T. D. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin algılarına göre yöneticilerin liderlik stili ile okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 136, İstanbul.
• Başaran, İ. E., ve Çınkır, Ş. (2013). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bayrak, Ö. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ve örgütsel vatandaşlık davranışları. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 73, Sakarya.
• Benkhoff, B. (1997). Disentangling Organizational Commitment, the Dangers of the OCQ for Research and Policy. Personnel Review, 26, (1/2), 114-131. https://doi.org/10.1108/00483489710157823
• Bozkurt, Ö. ve Yurt, İ. (2013). Akademisyenlerin örgütsel bağlılık düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(22), 121-139.
• Canbaz, F. (2019). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgüte bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 155, Bolu.
• Canbaz, O. (2019). Ortaöğretim kurumu yöneticilerinin farklılıkları yönetebilme becerileri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 157, Bolu.
• Coşkun, E. (2012). Okul yöneticilerinin etkililiği ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki: İstanbul-Bağcılar örneği. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı, 149, İstanbul.
• Crossan, M. M., Lane, H. W. and White, R. E. (1999). An organizational learning framework: From intuition to institution. Academy of Management Review, 24 (3), 522-538. https://doi.org/10.5465/amr.1999.2202135
• Çakır, A. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ve okul kültürü algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 104, İstanbul.
• Çanak, M. (2014). Okul yöneticilerinin örgütsel bağlılıkları ile örgütsel sinizmleri arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 161, Kayseri.
• Çınar, B. (2019). Vakıf üniversiteleri öğretim elemanlarının örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 132, İstanbul.
• Çok, C. (2014). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına etkisi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Zirve Üniversitesi ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri Ortak Eğitim Bilimleri Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Anabilim Dalı, 149, Gaziantep.
• Dağlı, A., Elçiçek, Z. ve Han, B. (2018). Örgütsel bağlılık ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1765-1777. https://dergipark.gov.tr/esosder
• Danış, A. (2009). Anadolu teknik ve anadolu meslek lisesi öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri (İzmit örneği). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 68, İstanbul.
• Demir, S. (2018). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmen motivasyonunun incelenmesi. Basılmamış Doktora Tezi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 223, Gaziantep.
• Demirel, Y. (2008). Örgütsel güvenin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Tekstil sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 179-194.
• Demirörs, N. (2019). Y kuşağı çalışanlarının örgütsel bağlılık algıları: Bilişim sektöründe bir araştırma. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, 103, Konya.
• Doğan, N. (2009). Sınıf öğretmenlerinin duygusal zekaları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (İstanbul ili Anadolu Yakası örneği). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 166, İstanbul.
• Dönmez, E. (2018). Okul müdürlerinin örgütsel yenilik yönetimi davranış düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 118, Muğla.
• Eren, E. (2015). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Eriş, Y. (2019). Toksik liderliğin örgütsel bağlılığa ve iş tatminine etkisi: Bir kamu bankası örneği. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, 126, Tekirdağ.
• Ertürk, R. (2014). Öğretmenlerin iş motivasyonları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Bolu ili örneği). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 161, Bolu.
• Gemalmaz, N. (2014). İlkokul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dilin öğretmenlerin psikolojik sözleşme ve lider üye etkileşimine algıları üzerine etkisi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 119, Gaziantep.
• Gören, T. ve Sarpkaya, P. Y. (2014). İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri (Aydın ili örneği). Eğitim Bilimleri Dergisi, (40), 69-87.
• Gül, Ö. (2018). İlkokul öğretmenlerinin özyeterlik inancı ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 112, Balıkesir.
• Güllüoğlu, Ö. (2011). Örgütsel iletişim iletişim doyumu ve kurumsal bağlılık. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2015). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama. (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 2010).
• Karaaslan, Ö. (2010). Motivasyonel dilin örgütsel vatandaşlık davranışı ile olan ilişkisinde lider üye etkileşiminin aracılık etkisinin incelenmesi: Yapısal eşitlik modelinde bir uygulama. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü Savunma Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı, 124, İstanbul.
• Karaca, D. (2009). İlköğretim okullarında yöneticilerin insan kaynakları yönetimi işlevlerini yerine getirebilme yeterlilikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 133, Antalya.
• Karapostal, İ. O. (2014). Okul müdürlerinin liderlik biçimleri ile lise öğretmenlerin örgütsel bağlılık davranışlarının incelenmesi (İzmir Aliağa ilçesi örneği). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, 140, İzmir.
• Karasar, N. (1991). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaygısız, A. G. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ve karara katılma durumları arasındaki ilişki (Kütahya örneği). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 181, Eskişehir.
• Koç, H. ve Topaloğlu, M. (2010). Yönetim bilimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kul, M. (2010). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile beden eğitimi öğretmenlerinin yıldırma (mobbing) yaşama düzeyleri, örgütsel bağlılıkları ve iş doyumu arasındaki ilişki. Basılmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı, 163, Ankara.
• Latifoğlu, N. (2015). Motivasyonel dil kullanımının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Çaykur’da bir uygulama. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, 188, Rize.
• Mayfield, J. and Mayfield, M. (2006). The benefits of leader communication on part-time worker outcomes: A comparison between part-time and full-time employees using motivating language. Journal of Business Strategies, 23 (2), 131-153.
• Mayfield, J. and Mayfield, M. (2009). The role of leader motivating language in employee absenteeism. Journal of Business Communication, 46 (4), 455-479.
• Mayfield, J., Mayfield, M. and Kopf, J. (1995). Motivating language: Exploring theory with scale development. The Journal of Business Communication , 32(4), 329-344.
• Mayfield, J., Mayfield, M. and Kopf, J. (1998). The effects of leader motivating language on subordinate performance and satisfaction. Human Resources Management , 37(3 & 4), 235-248.
• Mert, İ. S. (2011). Yöneticilerin kullandıkları motivasyonel dil ve performans üzerindeki etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (26), 197-214.
• Mert, İ.S., Keskin, N. ve Baş, T. (2011). Motivasyonel dil (MD) teorisi ve ölçme aracının Türkçe’ de geçerlik ve güvenilirlik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (2), 243-255.
• Meyer, J. P. and Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualizational commitment. Human Resource Management Review, 1, 61-89. https://doi.org/10.1016/1053-4822(91)90011-Z
• Özdemir, İ. H. (2019). Okul yönetimindeki kayırmacılığın örgütsel güven ve örgütsel bağlılık ile olan ilişkisinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 180, Samsun.
• Özen, H. (2013). Okul müdürlerine yönelik motivasyonel dil ölçeği: Türk kültürüne uyarlama, dil geçerliği ve faktör yapısının incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi (Journal of Educational Sciences Research), 3 (1), 87-103.
• Özen, H. (2015). Okul müdürlerinin kullandığı motivasyonel dilin intibak ettirici liderlik üzerine etkisi. Basılmamış Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 197, Eskişehir.
• Özsüer, V. (2019). Okul yöneticilerinin kriz yönetimi becerileri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 98, Çanakkale.
• Serin, M. K. (2011). İlköğretim kurumlarında öğretimsel liderlik İle örgütsel bağlılık arasındaki ilişki (Konya ili örneği). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, 184, Ankara.
• Sezgin, F. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim, 35(156), 142-159.
• Sivik, S. (2018). Öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları ile lider-üye etkileşimi ve motivasyonel dil kullanımı arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 163, Kahramanmaraş.
• Sönmez, H. (2018). Okul müdürlerinin motivasyonel dil kullanımı ile öğretmenlerin okul iklimi algısı arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 103, Eskişehir.
• Sullivan, J. (1988). Three roles of language in motivation theory. Academy of Management Review , 13(1), 104-115.
• Sünkür, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin olumlu psikolojik sermaye algılarının iş doyumları ve örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi. Basılmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Anabilim Dalı, 223, Elazığ.
• Şahin, B. (2015). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık davranışları ile okul müdürlerinin etik liderlik davranışları arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi Anabilim Dalı, 74, Uşak.
• Topaloğlu, M., Koç, H. ve Yavuz, E. (2008). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bazı temel faktörler açısından analizi. Kamu-iş, 9(4), 1-19. Tsui, K. T. and Cheng, Y. C. (1999). School organizational health and teacher commitment: A contingency study with multi level analysis. Educational research and evaluation, 5(3), 249-268.
• Tutar, H. (2016). Örgütsel davranış. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Uygur, A. (2007). Örgütsel bağlılık ile işgören performansı ilişkisini incelemeye yönelik bir alan araştırması. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi (Journal of Commerce & Tourism Education Faculty), (1),73-74.
• Yavuz, Ş. (2018). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmenlerin rol fazlası davranışları arasındaki ilişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 102, Düzce.
• Yeşilyurt, R. (2015). Okul müdürlerinin etkileşimci liderlik stilleri ile öğretmenlerin okula bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 61, Eskişehir.