4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDEKİ TEMEL KAVRAMLARI ANLAMA DÜZEYLERİ VE KAVRAM YANILGILARI

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 87, 1240 - 1256, 11.07.2023

Elif Alkar , Songül Yılmaz Derin

https://doi.org/10.17755/esosder.1276117

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, 4. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde yer alan temel kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları araştırılmıştır. 2022-2023 eğitim-öğretim yılının güz döneminde gerçekleştirilen çalışma, Malatya ilindeki ilkokullarda öğrenim gören öğrenciler ile yürütülmüştür. Ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenen katılımcı grubunu 40 (22 kız, 18 erkek) 4. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma, yöntemsel olarak tarama modelinde tasarlanmıştır. Kısa cevaplı ve açık uçlu 16 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış sorular arasında; kimlik, hak, vatandaşlık, kronoloji, milli egemenlik, milli mücadele, müze, kültür, empati, saygı, sorumluluk, harita, kroki, beşerî coğrafya, doğal afet ve coğrafi özellik kavramları yer almaktadır. Araştırma verilerinin analizinde, betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda 4. sınıf öğrencilerinin büyük bir çoğunluğunun ilgili kavramlara anlama ve sınırlı anlama düzeyinde cevap verdiği, ifadelerin daha çok günlük hayattan ve derste öğrenilen örneklerden hareket edilerek oluşturulduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler, kavram yanılgısını en fazla beşerî coğrafya ve coğrafi özellik gibi soyut ve örneklemeye daha az elverişli kavramlar etrafında oluşturmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

4.sınıf öğrencileri, sosyal bilgiler, kavrama düzeyi, kavram yanılgıları

Kaynakça

• Akbaş, Y. (2002). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Akdağ, Ş. (2010). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi yeryüzünde yaşam ünitesindeki kavram yanılgıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Akengin, H., & Süer, S. (2011). An experimental research on readiness levels of students in terms of geographical concepts and development of these concepts. Marmara Geographical Review, 24, 26-48.
• Akpınar, B. (2019). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde vatandaşlık ile ilgili kavram yanılgılarının incelenmesi ve giderilmesi: Bir eylem araştırması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Alım, M., Özdemir, Ü. ve Yılar, M. B. (2008). 5. sınıf öğrencilerinin bazı coğrafya kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 151-162.
• Alım, M. (2008). Öğrencilerin lise coğrafya programında yer alan yer yuvarlağı ve harita bilgisi ünitelerindeki bazı kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Milli Eğitim Dergisi, 77, 166-180.
• Alkış, S. (2012). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. M. Safran (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 70-92). Ankara: Pegem Akademi.
• Arslan, G. Ç. (2008). 6. sınıf sosyal bilgiler dersi “Yeryüzünde yaşam” ünitesindeki kavramların hatırlama düzeyleri üzerine bir araştırma (Sakarya ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Avcı, G. (2015). Altıncı sınıflarda sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgılarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Bahar, M. (2003). Misconceptions in biology education and conceptual change strategies. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(1), 55-64.
• Bal, M. S. ve Akış, A. (2010). Sosyal bilgiler dersi “İnsanlar ve yönetim” ünitesinde karşılaşılan kavram yanılgıları. Education Sciences, 5(4), 2061-2070.
• Barth, J. L. (1991). Elementary and junior high/middle school social studies curriculum, activities and materials. (Third Edition) Lanham: University Pres of America.
• Başıbüyük, A., Doğar, Ç., Gürses, A. ve Yazıcı, H. (2004). Yükseköğrenim öğrencilerinin hava ve iklim olaylarını anlama seviyeleri ve kavram yanılgıları. Millî Eğitim Dergisi, 162, 255-270.
• Bingölbali, E. ve Özmantar, M. F. (2009). Matematiksel kavram yanılgıları: sebepleri ve çözüm arayışları. E. Bingölbali ve M. F. Özmantar (Ed.), Matematiksel zorluklar ve çözüm önerileri (1. Baskı) içinde (s. 1-30). Ankara: Pegem Akademi.
• Bitlisli, N. (2014). 6. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi yeryüzünde yaşam ünitesinde geçen coğrafi kavramları algılama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Bayburt örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Boz, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin temel coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Amasya ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çaycı, B. (2007). Kavram öğreniminde kavramsal değilim yaklaşımının etkililiğinin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çelikkaya, T. ve Kürümlüoğlu, M. (2019). Sosyal bilgiler dersi demokrasinin serüveni ünitesi ile öğrencilerin bilişsel yapılarının ve kavramsal gelişim süreçlerinin incelenmesi. Anadolu Journal Of Educational Sciences International, 9(1), 56- 86.
• Demirkaya, H. ve Karacan, H. (2016). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki bazı coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 2(2), 38-57.
• Doğan, O. (2007). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersi bir ülke bir bayrak ünitesindeki kavramların öğrenilmesinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Doğanay, A. (2005). Öğretimde kavram ve genellemelerin geliştirilmesi.Cemil Öztürk ve Dursun Dilek. (Ed.). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (s.265- 296). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğrukök, B. (2004). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde yer alan kavramların kazandırılma düzeyi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Dönmez, C. (2003). Sosyal Bilimler ve Sosyal bilgiler. Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal bilgiler. C. Şahin (Ed.). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Driver, R., Squires, A., Rushworth, P., & Wood Robinson, V. (2014). Making sense of secondary science: Research into children's ideas. London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315747415
• Ekiz, D. ve Akbaş, Y. (2005). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin astronomi ile ilgili kavramları anlama düzeyi ve kavram yanılgıları. Milli Eğitim Dergisi, 165, 61-78.
• Eyidoğan, F. ve Güneysu, S. (2003). İlköğretim 8. sınıf fen bilgisi kitaplarındaki kavram yanılgılarının incelenmesi. Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Fidan, N. (1996). Eğitim psikolojisi (Okulda öğrenme ve öğretme), Alkım Yayınevi. İstanbul.
• Gazi Demirci Y., & Yıldıran G. (1995). The effects of mastery learning method of instruction and a particular conceptual change strategy on achievement and misconception levels of eighth grade science students. Bogaziçi University Journal, 16, 113- 140.
• Karakuş, C., Kartal, A., & Çağlayan, K. T. (2016). “Responsibility” according to primary school students. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 49(1), 1-20. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001372
• Klausmeier, H. J. (1990). Conceptualizing. (Eds. B.F. Jones & L. Idol). Dimension And Thinking and Cognitive İnstruction inside. London: Routledge.
• Koç Başaran, K. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(47), 480-495.
• Martorella, P. H. (1986). Teaching concepts. In James, M.C. (Ed.), Classroom Teaching Skills. USA: Healty and Company.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2005). Milli Eğitim Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı ilköğretim sosyal bilgiler dersi 6. sınıf öğretim programı ve kılavuzu. Ankara.
• Miles M., & Huberman, A. (1994). Qualitative data analysis (2nd Ed.). (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, ÇEV.) Ankara: Pegem Akademi.
• Öktem, G. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde yer alan kavramları anlama ve kazanma düzeyleri (Yeni programın pilot uygulaması Samsun ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Tokat.
• Özmen, H. (2005). Kimya öğretiminde yanlış kavramlar: Bir literatür araştırması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 23-43.
• Özsoy, N. ve Kemankaşlı, N. (2004). Ortaöğretim öğrencilerinin çember konusundaki temel hataları ve kavram yanılgıları. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(4), 140- 147.
• Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Piaget, J., (2004). Çocukta Zihinsel Gelişim, (H. Portakal, çev.). İzmir: Cem Yayınevi
• Platten, L. (1995). Talking geography: An investigation into young children's understanding of geographical Terms Part 1. International Journal of Early Years Education, 3(1), 74-92. https://doi.org/10.1080/0966976950030108
• Polat, S. ve Çalış, A. (2019). 6. sınıf sosyal bilgiler dersindeki bazı kavramların algılanışları ve kavram yanılgıları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(4), 2057-2072.
• Sabancı, O. (2008). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde yer alan vatandaşlık konularıyla ilgili kavramsal anlamaları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Saldana, J. (2019). Nitel araştırmalar için kodlama el kitabı. (A. Tüfekçi ve Şad, N. çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Sezer, A. ve Çoban, O. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sorumluluk değeri algıları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 22-39. https://doi.org/10.29065/usakead.232420
• Sönmez, V. (1994). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ulusoy, K. ve Erkuş, B. (2015). Sosyal bilgiler dördüncü sınıf ders programındaki tarih konuları ile ilgili kavramlara ilişkin öğrenci algıları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 147-158.
• Ülgen, G. (2004). Kavram geliştirme ve uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yalçın, A. ve Güleç, S. (2022). Sosyal bilgiler dersinde, 5. sınıf öğrencilerinin zihin haritalarında sorumluluk kavramının incelenmesi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 7(3), 213-228.
• Yazıcı, H. ve Samancı, O. (2003). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler ders konuları ile ilgili bazı kavramları anlama düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi, 5(4), 2061-2070.
• Yeter, F. ve Fidan, N. K. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin müze metaforları. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 173-194.
• Yılar (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bazı coğrafya kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Yılmaz, K. (2013). İlköğretim öğrencilerinin vatandaşlık eğitimi ile ilgili temel kavramlara ilişkin algılarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 453-463.
• Yumuşak, A., Türkoğuz, S., Aycan, Ş. ve Aycan, N. (2004). Bazı temel fen kavramlarının öğretimindeki yetersizlikler ve nedenleri (Manisa örneği). Çağdaş Eğitim Dergisi, 29(312), 38-46.
• Zayimoğlu Öztürk, F., Bayat, S. ve Sarı, D. (2015). Öğrencilerin 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programındaki çevreyle ilişkili kavramları ifade etme durumları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (USBES Özel Sayısı I), 216-230.