TEVFİK TÜREN KARAGÖZOĞLU VE SERAMİK SANATINDA KONU OLARAK OSMANLI KAFTANLARI

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 91, 1294 - 1305, 25.07.2024

Mehmet Ali Gökdemir

https://doi.org/10.17755/esosder.1439345

Öz

Kültürün maddi boyutunun en önemli parçalarından biri, insanların örtünme ihtiyacından doğan giyim kuşam ürünleridir. Medeniyetin gelişmesinin sonucu olarak her kültür kendi giyim tarzını geliştirmiştir. Türkler de Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan uzun göç yolu boyunca farklı kültürlerle iletişime geçmişlerdir. Bu etkileşimin sonucu olarak zengin bir giyim kuşam kültürü geliştirmişlerdir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde bu çeşitlilik içerisinde kaftanların çok önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. Bu araştırmanın amacı, Osmanlı kaftanlarından esinlenerek seramik eserler üreten Tevfik Türen Karagözoğlu’nun eserlerini incelemektir. Araştırmanın kapsamını sanatçının Osmanlı kaftanlarını konu alan beş eseri oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden dokuman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda Tevfik türen Karagözoğlu’nun Osmanlı giyim kültürünün önemli bir parçası olan kaftanları başarılı bir şekilde ele aldığı görülmüştür. Bu eserlerde, Osmanlı saraylarında Sultan ve şehzadelerin giymiş oldukları kaftanlarda kullanılan renk ve motiflerden de esinlenip eserlerini renklendirip dekor ettiği görülmüştür. Bu bağlamda sanatçının Osmanlının zengin kültüründen esinlenerek başarılı eserler ürettiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Seramik sanatı, Osmanlı kaftanları, Tevfik Türen Karagözoğlu

TEVFİK TÜREN KARAGÖZOĞLU AND OTTOMAN CAFTANS AS A SUBJECT IN CERAMIC ART

Öz

One of the most important parts of the material dimension of culture is the clothing products that arise from people's need to cover themselves. As a result of the development of civilization, each culture has developed its own style of clothing. Turks also came into contact with different cultures along the long migration route from Central Asia to Anatolia. As a result of this interaction, they developed a rich clothing culture. It is known that caftans had a very important place in this diversity during the Ottoman Empire. The aim of this research is to examine the works of Tevfik Türen Karagözoğlu, who produced ceramic works inspired by Ottoman caftans. The scope of the research consists of the artist's five works on Ottoman caftans. Document analysis method, one of the qualitative research methods, was used in the research. As a result of the research, it was seen that Tevfik Türen Karagözoğlu successfully handled caftans, which are an important part of the Ottoman clothing culture. In these works, it was seen that he was inspired by the colors and motifs used in the caftans worn by the Sultans and princes in the Ottoman palaces and colored and decorated his works. In this context, it can be said that the artist produced successful works inspired by the rich culture of the Ottoman Empire.

Anahtar Kelimeler

Ceramic art, Ottoman caftans, Tevfik Türen Karagözoğlu

Kaynakça

• Akpınarlı, H. F. ve Balkanal, Z. (2012). 16-18. yüzyıllarda İstanbul’da üretilen kumaşlarda bitkisel bezemelerin incelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 5(10), 179-209. https://dergipark.org.tr/en/pub/mahder/issue/28392/301951
• Akyüz, A. G. Ç. (2010). Türk-İslam kültüründe Ay motifi. II. Sosyal bilimler genç araştırmacılar sempozyumu, 20-25 Nisan, Diyarbakır.
• Albayrak, K.(2008). Millî dinlerde renk fenomeni. Çukurova üniversitesi ilahiyat fakültesi dergisi, 8 (1), 1-41. https://dergipark.org.tr/en/pub/cuilah/issue/4174/55017
• Atik, K. (2020), Osmanlı padişah ve bürokratlarının giysi ve kumaşları (1670- 1672) Akademik sosyal araştırmalar dergisi, 7(49), s. 259-277 https://scholar.google.com/scholar lookup=0&q=Osmanl%C4%B1+padi%C5%9Fah+ve+b%C3%BCrokratlar%C4%B1n%C4%B1n+giysi+ve+kuma%C5%9Flar%C4%B1+&hl=tr&as_sdt=0,5
• Aygün, M. (2020). Giyim süsleme sanatında lale motifi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 8(53), 1230-1241. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=974226
• Aygün, M.(2011) Kütahya ve Çevresi Geleneksel Kadın Giysilerinin Motif, Grafiksel Desen ve Kompozisyon Özelliklerinin İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Grafik Anasanat Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• Ayhan, F. (2013).Türk giyim kültüründe pantolon. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 1-21. https://dergipark.org.tr/en/pub/abuhsbd/issue/32923/365750
• Baturlar, Ş. S. ve Yaylagül, L. (2019). Kültürel süreklilik bağlamında Türk halk kültüründe mavi/turkuaz mavisi ve nazar boncuğu. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (31), 665-688. https://dergipark.org.tr/en/pub/akil/article/534579
• Batur, M. (2016). Huzurun rengi mavi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(13), 279-292. https://dergipark.org.tr/en/pub/iujad/issue/45229/566482
• Balyemez, M. A. ve Başkırkan, H. (2021). Seramikte kırmızı renk: kültürel kökenleri ve teknolojisi. Journal of Arts, 4(2), 87-103. https://dergipark.org.tr/en/pub/jarts/article/969820
• Bulut, Ş. (2018). Çintemani motifinin geçmişi ve bugünü. Journal of sosial and humanities scıences research. 5(27), 2974-2987. https://jshsr.org/index.php/pub/article/view/1994
• Büyükyazıcı, M. ve Eryılmaz, B. (2023). 17. ve 18. Yüzyıl Osmanlı kitap süsleme sanatında dört çiçek: lale, gül, karanfil ve sümbül örneği. Socıal scıences studıes journal (SSS Journal), 9(110), 6463-6486. https://sssjournal.com/?mod=makale_tr_ozet&makale_id=69047
• Çiçek, T. (2021).Osmanlı mimarisinde kullanılan nebati motiflerin modern soyut Türk resmine katkıları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 895-908. https://dergipark.org.tr/en/pub/ksusbd/article/946393
• Demir, R. (2015). Divan şiirinde kırmızı renk. Journal of Turkology, 25(1), 57-91. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuturkiyat/issue/18523/195488
• Dilek, Y. (2022). Eski Mezopotamya ve eski Mısır’da mavi renk kullanımının sembolik anlamları. OANNES-Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 163-179. https://dergipark.org.tr/en/pub/oannes/issue/68997/1047628
• Dokumacı, M. (2020). Renklerin İnsan Yaşamındaki Etkileri ve Renklerin Tarih Boyunca Yolculuğu. Takvim-i Vekayi, 8(2), 120-131. https://dergipark.org.tr/en/pub/takvim/issue/55376/674405
• Hayırsever, B. (2020). Geleneksel el sanatlarında kullanılan çintemani motifi ve seramik sanatına yansımaları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (50), 9-22. https://dergipark.org.tr/en/pub/erusosbilder/issue/58929/711330
• Himam, D. (2013). 16. Yüzyıl Giysi Tarihi Yazımı Üzerine: Giysilerde Doğu-Batı Etkileşimi, Egzotizm Ve Güç. Süleymen Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi. 29, (Ağustos) ,91-116. https://dergipark.org.tr/en/pub/sufesosbil/issue/11408/136215
• Karaca, N. (2020). Bazı Çini Desenlerine Atfedilen Simgesel Yorumlar. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10(21), 9-16. https://dergipark.org.tr/en/pub/yalovasosbil/issue/57136/706755
• Karacabey, M.F.(2021). Nitel veri toplama teknikleri. Şen, S.& Yıldırım, İ.(Edt.). Eğitimde araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel
• Kartarı, A.(2019). Kültürlerarası iletişim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Karagöz, Z. Ö. (2017). Selçuklu devleti ve Osmanlı İmparatorluğu’nda kadın kıyafetleri. Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü Araştırma Dergisi, 1(1), 130-137. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/264834
• Kayabaşı, N., Bozkurt, H.ve Özkoca, B. (2016). Çorum El Sanatlarında Kullanılan Motifler ve Anlamları, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), Haziran 2016, s. 39-62. http://79.123.184.155/xmlui/handle/11491/5418
• Kuyumcu, E. (2020). Renk kavramının Türkçedeki İfade özellikleri. Akademik tarih ve düşünce dergisi, 7(1), 513-538. https://dergipark.org.tr/en/pub/atdd/issue/53301/724854
• Küçük, S. (2010). Eski Türk kültüründe renk kavramı. Bilig, 54, 185-210. https://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/2655-published.pdf
• Maletzke, G. (1996). Interkulturelle Kommunikation : zur Interaktion zwischen Menschen. Opladen, Westdeutscher.
• Nakanishi, A. (2019). 16. yüzyıl Osmanlı-Japon örnekleri bağlamında altın Ve gümüş kullanımlı Kaftan Ve Kimonolar. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat araştırmaları enstitüsü, İstanbul.
• Olguner, P. (2011). 18. yy ve 19. yy Türk İşleme Motiflerinde Sembol Dili ve Sembolizm İçerikli Yorumlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı, Halı- Kilim ve Eski Kumaş Desenleri Programı, İstanbul.
• Oral, E.(2014). Anadolu’da ana tanrıça kültü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi.2(8), 154-164. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=429382
• Özkoca, B. (2021). Günümüzde üretilen döşemelik kumaşlarda geleneksel Türk motiflerinin kullanımı. Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 3(5), 67-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/sosguz/issue/62180/900578
• Öztürk, H. ve Yazar, T. (2017). Dokuma ve motif özellikleri açısından sembolik değer olarak Osmanlı padişah kaftanları ve şifreleri. Researcher, 5(3), 148-168. https://dergipark.org.tr/en/pub/researcher/issue/66628/1042537
• Özkul, K. (2021). Anadolu’da nar motifi ve yeni tasarım uygulamaları. 5th International Conference On History & Culture. 17 Ağustos 2021, Ankara.
• Soysaldı, A. ve Gök, E. Ç. (2020). Türk kumaşlarında görülen ay-yıldız motifi. Milli Folklor, 32(126). https://dergipark.org.tr/en/pub/millifolklor/issue/55811/767079
• Şahin, G. (2023). Kırmızı Rengin Rönesanstan Fütüristik Döneme Kadar Resim Sanatında Temsili: Eser Analizleri. Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS), 7(34), 1191-1202. https://pejoss.com/index.php/pub/article/view/286
• Şeyban, L. (2007) Osmanlı Dönemi Taraklı Mezar Taşları ve Kitabeleri. Adapazarı: Sakarya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Tekin B.B.(2012). Arifi Süleymannâmesi’nde kaftan tasvirleri: Kanuni dönemi dokumaları hakkında bir değerlendirme. Journal of World of Turks. 4(2), 167-191. https://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/364
• Tekin, B. B.(2006). Anadolu’da Hindu ve Budist Kökenli Motifler. Sanatta Anadolu Asya İlişkileri. Prof.Dr. Beyhan Karamağaralı’ya Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, s. 413-429.
• Tezcan, H. (2011).Tılsımlı Gömlekler. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Toker, İ. (2009). Renk simgeciliği ve din: Türk kültür yapısı içinde ak-kara renk karşıtlığı ve bu karşıtlığın modern Türk söylemindeki tezahürleri üzerine. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 50(2), 93-112. https://dergipark.org.tr/en/pub/auifd/article/488497
• Wilkinson, K. (2008) Semboller ve İşaretler. İngilizce aslından çeviren S. Toksoy(çev.), İstanbul: Alfa Yayınları.
• Yardımcı, M. (2011). Renk dünyamız ve Türk kültüründe renkler. Bilimsel Eksen, 4, 106-122 https://scholar.google.com/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Renk+d%C3%BCnyam%C4%B1z+ve+T%C3%BCrk+k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BCnde+renkler&btnG=.
• Yazıcı, Ş. S. ve Aydınkayı, A. (2015) Çini Süsleme Sanatında Lale Motifi. Çukurova Üniversitesi, I. Uluslararası sanat Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Kitabı. ss. 417-425.
• Yıldırım, C. (2017). Rengin arkeolojisi-kırmızının simge tarihi. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, 3(3). https://dergipark.org.tr/en/pub/ijiia/issue/34862/390336
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H.(2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (1. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yıldız, A. (2020). Kültürel bir gösterge olarak renk sembolizmi ve beyazın kültürel işlevleri. Türk Ekini.
• 2020(6), 37-49. https://dergipark.org.tr/en/pub/turkek/issue/55112/755435 Yücel, Ş. (2021). Çağdaş Sanatın Objesi Olarak Kültür. Fine Arts, 16(1), 24-41. https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsafine/issue/60032/862837
• Zencirkıran, A. ve Berkli, Y. (2022). Barok sanatının XVII. yüzyıl Osmanlı kumaş sanatına etkileri ve benzer yönleri. Sanat tarihi dergisi, 31(1), 737-795. https://dergipark.org.tr/en/pub/std/issue/71232/1079159
• İnternet Kaynakları
• URL-1: https://www.sanatgezgini.com/marketplace/seller/profile/tevfik-karagozoglu Adresinden 16.11.2023 tarihinde alınmıştır.
• URL-2: https://www.guraymuze.com/icerik/110/tevfik-turen-karagozoglu Adresinden 16.11.2023 tarihinde alınmıştır.
• URL-3: http://www.iznikclassics.com/en/content/kaftan-with-tulips-in-contemporary-style-collections-artist-tevfik-turen-karagozoglu-products-s59k31u554 Adresinden 17.11.2023 tarihinde alınmıştır.
• URL-4: http://www.iznikclassics.com/en/content/kaftan-with-carnation-flowers-collections-artist-tevfik-turen-karagozoglu-products-s59k31u593 Adresinden 17.11.2023 tarihinde alınmıştır.
• URL5: http://www.iznikclassics.com/en/content/ceramic-kaftan-with-pomegranates collections-artist-tevfik-turen-karagozoglu-products-s59k31u561 Adresinden 20. 11.2023 tarihinde alınmıştır.
• URL-6: http://www.iznikclassics.com/en/content/kaftan-with-chintemani-pattern-in-contemporary-style-collections-artist-tevfik-turen-karagozoglu-products-s59k31u551 Adresinden 21. 11.2023 tarihinde alınmıştır.
• URL-7: https://tr.pinterest.com/pin/360991726357662883/ Adresinden 22. 11.2023 tarihinde alınmıştır.