Okul Öncesi Matematik Eğitimi: Öğretmen Görüşleri ve İhtiyaçları Üzerine Bir Analiz

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 2, 597 - 618

Merve Doğan , Mustafa Albayrak , Cansu Tutkun

https://doi.org/10.17755/esosder.1510955

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin matematik eğitimine yönelik görüş ve ihtiyaçlarının incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu 18 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda okul öncesi öğretmenlerinin matematik etkinliklerini hazırlama ve uygulama, somutlaştırma, öğretimsel problemler, materyal ve kitap eksikliği yöntem ve çocukların seviyelerine inme konusunda problem yaşadıkları belirlenmiştir. Çocukların matematik becerilerini geliştirmek için öğretmenler, oyun yoluyla öğretim, matematik etkinliklerine ağırlık verme, kâğıt üzerinden etkinlikler yapmama, somutlaştırma, yaşamla ilişkilendirme gibi konuları; ailelerin ise çocuklarına destek olmaları, oyun oynanması, matematiksel dil kullanımına dikkat etmesi ve okul öncesi matematik konusunda eğitim almaları gerektiğini vurgulamışlardır. Öğretmenlerin çocuklara yönelik matematiksel etkinliklerde kullanılmasını önerdikleri yöntem ve teknikler arasında “oyun yoluyla, yaparak yaşayarak, gösterip yaptırma, şarkı-müzik, problem çözme, deneme yanılma yolu, drama” yer almaktadır. Okul öncesi öğretmenlerin kendilerine yönelik matematik öğrenme güçlüğü, matematikte kullanılan eğitim materyalleri, okul öncesi dönemde ölçme matematik etkinlik örnekleri, mekanda konum ve uzamsal düşünme, matematik öğretiminde yöntemler, matematik eğitiminde aile ve öğretmen rolü, matematik öğrenme süreçleri, okul öncesi dönemde grafiklerin kullanımı, kavram nedir?- kavramların özellikleri, işlem kavramı konularında eğitim ihtiyacı hissettikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi, matematik, okul öncesi öğretmeni

Preschool Mathematics Education: An Analysis of Teachers' Opinions and Needs

Öz

The aim of this study is to examine the views and needs of preschool teachers towards mathematics education. Case study method, one of the qualitative research methods, was used in the study. The study group consisted of 18 preschool teachers. As a result of the research, it was determined that preschool teachers had problems in preparing and implementing mathematics activities, concretisation, instructional problems, lack of materials and books, method and getting down to the level of children. In order to improve children's mathematical skills, teachers emphasised teaching through play, focusing on mathematical activities, not doing activities on paper, concretisation, and associating with life, while families should support their children, play games, pay attention to the use of mathematical language, and receive training in pre-school mathematics. Among the methods and techniques suggested by the teachers to be used in mathematical activities for children are "through play, by doing and experiencing, demonstration, song-music, problem solving, trial and error, drama". It was determined that preschool teachers felt the need for training on mathematics learning disability, educational materials used in mathematics, examples of measurement mathematics activities in preschool period, spatial position and spatial thinking, methods in mathematics teaching, the role of family and teacher in mathematics education, mathematics learning processes, the use of graphics in preschool period, what is a concept - properties of concepts, operation concept.

Anahtar Kelimeler

Preschool, mathematics, preschool teacher

Kaynakça

• Albayrak, M., & Şimşek, T. (2010). Okul öncesinde drama ile matematik öğretimi, Pegem Yayınları, Ankara.
• Astuti, F. P., Sulistyaningtyas, R. E., Fardani, F. F. Y., Ariana, M., & Nugraheni, C. (2021). Analisis Implementasi Pembelajaran Aljabar pada Anak Usia 5-6 Tahun. Jurnal Obsesi: Jurnal Pendidikan Anak Usia Dini, 6(3), 1277-1285. https://doi.org/10.31004/obsesi.v6i3.1682
• Avci, K. (2015). Okul öncesi eğitim alan 48-66 aylık çocukların matematik becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 381204) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Avci, K. (2023). 36-72 aylık çocukların ev matematik ortamlarının incelenmesi (Tez No.795308) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Avci, K., & Akman, B. (2023). Teacher’s views on early childhood maths. Necatibet Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 17(1), 211-230. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.1224695
• Aytaç, Y., & Ünal, M. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin matematik kaygılarının matematik öz yeterliklerine olan etkisinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (46), 49-61. https://doi.org/10.5152/AUJKKEF.2022.1002612
• Baki, A., & Hacısalihoğlu Karadeniz, M. (2013). Okul öncesi eğitim programının matematik uygulama sürecinden yansımalar. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 619-636.
• Bates, A. B., Latham, N., & Kim, J. A. (2011). Linking preservice teachers' mathematics Self‐Efficacy and mathematics teaching efficacy to their mathematical performance. School Science and Mathematics, 111(7), 325-333. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.2011.00095.x
• Baumann, N., Voit, F., Wolke, D., Trower, H., Bilgin, A., Kajantie, E., ... & Lemola, S. (2024). Preschool Mathematics and Literacy Skills and Educational Attainment in Adolescents Born Preterm and Full Term. The Journal of Pediatrics, 264, 113731. https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2023.113731
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
• Can, S., & Gültekin Akduman G. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin matematik etkinliklerine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies- Education 17(2), 233-252. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.54729
• Clements, D. H., & Sarama, J. (2011). Early childhood mathematics intervention. Science, 333(6045), 968-970. https://doi.org/10.1126/science.12045
• Clements, D. H., & Sarama, J. (2020). Learning and teaching early math: The learning trajectories approach. Routledge.
• Copple, C., & Bredekamp, S. (2009). Developmentally appropriate practice in early childhood programs serving children from birth through age 8 (3rd ed.). National Association for the Education of Young Children.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches. Sage Publications.
• Çamlıbel Çakmak, Ö. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımı. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 1-18. https://doi.org/10.11616/AbantSbe.256
• Çobanoğlu, R., Yıldırım, A., & Aydın, Y. Ç. (2020). Okul öncesi eğitimin niteliğine bir bakış: Aileler, öğretmenler ve çalışma koşulları ile ilgili sorunlar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 407-430. https://doi.org/10.14689/issn.2148-624.1.8c.2s.1m
• Duncan, G. J., Dowsett, C. J., Claessens, A., Magnuson, K., Huston, A. C., Klebanov, P., Pagani, L. S., Feinstein, L., Engel, M., Brooks-Gunn, J., Sexton, H., Duckworth, K., & Japel, C. (2007). School readiness and later achievement. Developmental Psychology, 43(6), 1428–1446. https://doi.org/10.1037/0012-1649.43.6.1428
• Fırat, Z. S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin doğal matematik dilini kullanımlarına ilişkin görüşleri ile uygulamalarının karşılaştırılması (Tez No. 431268) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ginsburg, H. P., Lee, J. S., & Boyd, J. S. (2008). Mathematics education for young children: What it is and how to promote it. Social Policy Report, 22(1), 3-22. https://doi.org/10.1002/j.2379-3988.2008.tb00054.x
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (3. Basım). A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Edt.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• González Betancor, S. M., López-Puig, A. J., & Cardenal, M. E. (2021). Digital inequality at home. The school as compensatory agent. Computers & Education, 168, 104195. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2021.104195
• Gök, M. Y.(2023). Okul öncesi öğretmenlerini manipülatiflere ilişkin deneyim ve görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Education Studies in Mathematic, 10(1), 1-25. https://doi.org/10.17278/ijesim.1137446
• Guest, G., Namey, E., & Chen, M. (2020). A simple method to assess and report thematic saturation in qualitative research. PloS one, 15(5), e0232076. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0232076
• Günay Bilaloğlu, R. (2014). Okul öncesi eğitimde aile katılımı etkinliklerin uygulanmasında karşılaşılan sorunlar ve aile katılımı etkinliklerinin dil-matematik becerilerinin geliştirilmesine etkisi (Tez No. 398279) [Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Günaydın, N., Küçük-Demir, B., & Tutkun, C. (2023). Temel matematik kavramlarının okul öncesi çocuklarına öğretiminde kullanılan yöntemlerin incelenmesi: Pilot çalışma. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 225-236. https://doi.org/10.48066/kusob.1394007
• Güven, Y., & Çolak, F. G. (2019). Difficulties of early childhood education teachers' in mathematics activities. Acta Didactica Napocensia, 12(1), 89-106. https://doi.org/10.24193/adn.12.1.6
• Hachey, A. C. (2013). The early childhood mathematics education revolution. Early Education and Development, 24(4), 419-430. https://doi.org/10.1080/10409289.2012.756223
• Haktanır, H. (2021). Okul öncesi dönemde matematik ve okuma yazmaya hazırlık becerilerinin evde desteklenme düzeyinin incelenmesi (Tez No. 673573) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Humble, N., & Mozelius, P. (2022, May). Content analysis or thematic analysis: Similarities, differences and applications in qualitative research. In European conference on research methodology for business and management studies (Vol. 21, No. 1, pp. 76-81).
• Jordan, N. C., Kaplan, D., Ramineni, C., & Locuniak, M. N. (2009). Early math matters: Kindergarten number competence and later mathematics outcomes. Developmental Psychology, 45(3), 850–867. https://doi.org/10.1037/a0014939
• Kılıç, Ç., & Özcan, Z. Ç. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin ve ebeveynlerinin okul öncesinde verilen matematik eğitimine yönelik görüşleri. Medeniyet Eğitim Araştırması Dergisi, 4(1), 46-55.
• Kırlar, B. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarına bazı matematiksel kavramları kazandırmada yapılandırılmış ve geleneksel yöntemlerin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi (Tez No. 241620) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Koç, D. (2017). Okul öncesi dönemde matematik eğitim: öğretmenlerin uygulamaları ve görüşleri üzerine bir durum çalışması (Tez No. 487362) [Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Köğce, D., & Aykaç, M. (2017). Matematik kazanımlarının öğretiminde okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcı drama yöntemini kullanma durumlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 523-542.
• Kunter, M., & Baumert, J. (2006). Who is the expert? Construct and criteria validity of student and teacher ratings of instruction. Learning Environments Research, 9, 231-251.
• LeFevre, J.-A., Skwarchuk, S.-L., Smith-Chant, B. L., Fast, L., Kamawar, D., & Bisanz, J. (2009). Home numeracy experiences and children’s math performance in the early school years. Canadian Journal of Behavioural Science / Revue canadienne des sciences du comportement, 41(2), 55–66. https://doi.org/10.1037/a0014532
• Lehrl, S., Kluczniok, K., & Rossbach, H. G. (2016). Longer-term associations of preschool education: The predictive role of preschool quality for the development of mathematical skills through elementary school. Early Childhood Research Quarterly, 36, 475-488. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2016.01.013
• Li, X. (2021). Investigating US preschool teachers’ math teaching knowledge in counting and numbers. Early Education and Development, 32(4), 589-607. https://doi.org/10.1080/10409289.2020.1785226
• Liu, C., & Abdul Rahman, M. N. (2022, July). Evidence of Using of ICTs on Mathematics Achievement for Preschool Children: A Meta-analysis. In Proceedings of the 6th International Conference on Education and Multimedia Technology (pp. 373-379). https://doi.org/10.1145/3551708.3551754
• MacDonald, A., & Murphy, S. (2021). Mathematics education for children under four years of age: A systematic review of the literature. Early years, 41(5), 522-539. https://doi.org/10.1080/09575146.2019.1624507
• MEB (2022). Matematik Seferberliği Başladı (17 Mayıs 2022 tarihli MEB haberi) Erişim adresi: https://www.meb.gov.tr/matematik-seferberligi-basladi/haber/26241/tr
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2024). Okul Öncesi Eğitim Programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
• National Research Council [NRC]. (2009). Mathematics Learning in Early Childhood: Paths Toward Excellence and Equity. Washington, DC: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/12519
• Nelson, G., Carter, H., Boedeker, P., Knowles, E., Buckmiller, C., & Eames, J. (2024). A meta-analysis and quality review of mathematics interventions conducted in informal learning environments with caregivers and children. Review of Educational Research, 94(1), 112-152. https://doi.org/10.3102/00346543231156182
• Orçan Kaçan, M., & Karayol, S. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin matematik eğitimi için ayırdıkları süre ve matematik eğitimine ilişkin görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi 4(12), 172-186.
• Payne, T. (2024). The math talk learning environment: Testing an early childhood math intervention. Early Childhood Research Quarterly, 66, 224-233. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2023.10.012
• Pekince, P., & Avcı, N. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin erken çocukluk matematiği ile ilgili uygulamaları: etkinlik planlarına nitel bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi 24(5), 2391-2408.
• Piaget, J. (1952). The origins of intelligence in children. (M. Cook, Trans.). W. W. Norton & Co. https://doi.org/10.1037/11494-000
• Rabiner, D. L., Coie, J. D., & Conduct Problems Prevention Research Group. (2000). Early attention problems and children's reading achievement: A longitudinal investigation. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 39(7), 859–867. https://doi.org/10.1097/00004583-200007000-00014
• Sarama, J., & Clements, D. H. (2009). Early childhood mathematics education research: Learning trajectories for young children. Routledge.
• Scalise, N. R., Pak, K., Arrington, M., & Ramani, G. B. (2024). Early mathematics instruction and teachers’ self-efficacy beliefs: a mixed-methods investigation. Early Childhood Education Journal, 1-14.
• Swars, S. L., Daane, C. J., & Giesen, J. (2006). Mathematics anxiety and mathematics teacher efficacy: What is the relationship in elementary preservice teachers?. School Science and Mathematics, 106(7), 306-315. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.2006.tb17921.x
• Şeker, P. T. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin matematik eğitimi ile ilgili inanç ve özyeterliklerinin, 48-60 aylık çocukların matematik becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi (Tez No. 349048) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tantekin Erden, F., & Tonda, F.E. (2020) Okul öncesi öğretmenlerinin matematik eğitimine ilişkin görüşleri: matematik öğretimi, cinsiyet farklılıkları, öğretmenin rolü. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(44), 845-862. https://doi.org/10.31795/baunsobed.698618
• Tarım, K., & Bulut, M. (2006). Okulöncesi öğretmenlerinin matematik ve matematik öğretimine ilişkin algı ve tutumları. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 152-164.
• Uslu Çavdarcı, T., & Ünal, F. (2021). Aile destekli matematik eğitimi programının okul öncesi dönem çocuklarının erken matematik becerisine etkisi. Uluslararası Dil, Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar Dergisi (CALESS), 3(2), 244-264.
• Vukovic, R. K., Kieffer, M. J., Bailey, S. P., & Harari, R. R. (2013). Mathematics anxiety in young children: Concurrent and longitudinal associations with mathematical performance. Contemporary Educational Psychology, 38(1), 1–10. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2012.09.001
• Watts, T. W., Duncan, G. J., Siegler, R. S., & Davis-Kean, P. E. (2014). What’s past is prologue: Relations between early mathematics knowledge and high school achievement. Educational Researcher, 43(7), 352-360. https://doi.org/10.3102/0013189X14553660
• Yazlık, D. Ö. & Öngören, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin matematik etkinliklerine ilişkin görüşlerinin ve sınıf içi uygulamalarının incelenmesi. Ahi Evran üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 1264-1283. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.19.02.005
• Yıldız, E., & Akman, B. (2022). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Örüntü Kazandırılmasına Yönelik Görüşleri ve Uygulamaları. Cumhuriyet International Journal of Education, 11(1), 41-59. https://doi.org/10.30703/cije.896477