Siyasi Düşüncelerin Sosyal Medyada Paylaşılmasında Motivasyonların Rolü

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 2, 837 - 856

Dilhan Apak

https://doi.org/10.17755/esosder.1567354

Öz

İnsanoğlu geçmişten bu yana düşüncelerini ifade etmek ve başkalarıyla paylaşmak için çeşitli yolların arayışında olmuştur. Bu süreçte öncelikle yüz yüze iletişim sonrasında da kitle iletişim araçları önemli kolaylıklar sağlamıştır. Bununla birlikte siyasi düşüncelerin de başka kişilerle paylaşılması, fikir birliği ya da görüş ayrılığı olması; öte yandan kitle iletişim araçlarının kullanılması sonucunda kamuoyu oluşumu gibi durumlar söz konusu olmuştur. Ancak tüm bu süreçlerde arada bir eşik bekçisi ve medya olması sebebiyle fikirlerin kolaylıkla dolaşıma girmesi mümkün olmamıştır. Sosyal medya araçlarında ise aracısız iletişim kurma imkanı ortaya çıkmış, geri bildirimde bulunma ve geri bildirim alabilme şansı artmıştır. Bu imkanlar doğrultusunda sosyal medya mecralarında paylaşılan siyasi düşüncelerin artış gösterdiği; bireylerin farklı motivasyonlar sebebiyle siyasi düşüncelerini ve yorumlarını sosyal medya hesaplarında paylaştıkları gözlenmektedir. Çalışma kapsamında, literatür taraması sonucunda belirlenen 6 potansiyel motivasyon Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yöntemiyle analiz edilmiş ve 318 kişiye uygulanan anket çalışması kapsamında ikili karşılaştırmalar yapılarak önceliklendirilmiştir. Araştırma ile amaçlanan, 6 potansiyel motivasyon arasından hangilerinin siyasi düşüncelerin paylaşılmasında daha etkili olduğunun anlaşılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya, Siyasi Düşünce Paylaşımı, Motivasyonlar

The Role of Motivations in Sharing Political Thoughts on Social Media

Öz

Kaynakça

• Alonso, J. A. and Lamata, M. T. (2006). Consistency in the analytic hierarchy process: a new approach. International journal of uncertainty, fuzziness and knowledge-based systems, 14(04), 445-459.
• Al-Menayes, J. J. (2015). Motivations for using social media: An exploratory factor analysis. International Journal of Psychological Studies, 7(1), 2407-2427.
• Akdağ, M. (2009). İnternetin Siyasal İletişimdeki Yeri ve Önemi. A. Özkan içinde, Siyasetin İletişimi. İstanbul: Tasam Yayınları, (s. 293-308).
• Haugsgjerd, A., Karlsen, R. and Steen-Johnsen, K. (2023). Uninformed or Misinformed in the Digital News Environment? How Social Media News Use Affects Two Dimensions of Political Knowledge, Political Communication, 40(6), 700-718, DOI: 10.1080/10584609.2023.2222070
• Aziz, A. (2003). Siyasal İletişim. Ankara: Nobel Yayınları
• Budak, S. (2003). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Dalal, J., Mohapatra, P. K. and Chandra, M. G. (2010). Prioritization of rural roads: AHP in group decision. Engineering, Construction and Architectural Management, 17(2), 135-158.
• Drever, J. (1952). A Dictionary of Psychology. Great Britain: Penguin Books.
• Fiske, A. P. and Fiske, S. T. (2010) Handbook of Cultural Psychology. New York: The Guilford Press.
• Garson, G.D. (1997). Expert choice professional: Decision support software Social Science, Computer Review, 15, 221-224.
• Geray, H. (2003). İletişim ve Teknoloji: Uluslararası Birikim Düzeninde Yeni Medya Politikaları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Ghaisani, A. P., Handayani, P. W. and Munajat, Q. (2017). Users’ motivation in sharing information on social media. Procedia Computer Science, 24(1), 530-535.
• Gilardi, F., Gessler, T., Kubli, M. and Müller, S. (2022). Social media and political agenda setting. Political communication, 39(1), 39-60. Güven, S. (2017). Siyasal iletişim sürecinin dönüşümü, siyasal katılım ve iletişim teknolojileri. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC. 7 (2), 175-191.
• Hermida, A. (2017). Herkese Söyle: Sosyal Medya’da Neden Paylaşımda Bulunuruz. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Himelboim, I., Lariscy, R. W., Tinkham, S. F. and Sweetser, K. D. (2012). Social media and online political communication: The role of interpersonal informational trust and openness. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 56(1), 92-115.
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum algı iletişim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Jobert, T., Ş. (2009). Yeni Başlayanlar için Psikoloji. İstanbul: İyi İnsanlar Yayınevi.
• Karakoç, E. ve Gülsünler, M. E. (2012). Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı bağlamında Facebook: Konya üzerine bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (18), 42-57.
• Katz, E., Blumler, J. G. and Gurevitch, M. (1974). Uses and gratifications research. The Public Opinion Quarterly, 34(4), 509-523.
• Katz, E. (1987). Communications research since Lazarsfeld. The Public Opinion Quarterly (51)2, 25-45.
• Kayım, N. (2018). Herzberg’in çift-faktör teorisi bağlamında motivasyon: Şeytan Marka Giyer filmi. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, (1), 31-45.
• Kılıçaslan, Ç. E. (2008). Siyasal İletişim: İdeoloji ve Medya İlişkisi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Kim, D. H., Jones-Jang, S. M. and Kenski, K. (2021). Why do people share political information on social media?. Digital Journalism, 9(8), 1123-1140.
• Kutlu, A. (2018). Dönüşen Medya Çağında Siyasal Katılım: İstanbul’da Yaşayan 18-22 Yaş Seçmen Örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 5(3), 90-106.
• Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve motivasyon teorileri: Kuramsal bir çerçeve. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 85-116.
• Kümpel, A. S., Karnowski, V. and Keyling, T. (2015). Political Information Sharing in Social Media: A Review of Current Research on Political Information Sharing Users, Content, and Networks, Social Media & Society, 1 (2): 1–14.
• Hayes, R. A., Smock, A. and Caleb T. C. (2015) Face[book] Management: Self- Presentation of Political Views on Social Media, Communication Studies, 66:5, 549-568, DOI: 10.1080/10510974.2015.1018447
• Laininen, P. and Haiailainen, R. P. (2003). Analyzing AHP-matrices by regression. European Journal of Operational Research, 148(3), 514-524.
• Lim, W. M. and Ting, D. H. (2012). E-shopping: An analysis of the uses and gratifications theory, Modern Applied Science, 6(5): 48.
• Menon, D. (2022). Uses and gratifications of photo sharing on Instagram. International Journal of Human-Computer Studies, 168:102917.
• Meriç, Ö. (2017). Çevrimiçi siyasal iletişim üzerine bir literatür değerlendirmesi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9(4), 25-39.
• Munier, N. and Hontoria, E. (2021). Uses and Limitations of the AHP Method. Cham, Switzerland: Springer International Publishing.
• Ossadnik, W. and Lange, O. (1999). AHP-based evaluation of AHP-Software, European Journal of Operational Research, 118(3), 578-588. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(98)00321- X.
• Önen, S. M. ve Kanayran, H. G. (2015). Liderlik ve motivasyon: Kuramsal bir değerlendirme. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 43-64.
• Özçağlayan, M. (1998). Yeni İletişim Teknolojileri ve Değişim. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Özçağlayan, M. ve Uyanık, F. (2010). Sosyal medya ve gazetecilik. Yeni iletişim Ortamları ve Etkileşim Uluslararası Konferansı, 59-67.
• Pelletier, M. J., Krallman, A., Adams, F. G. and Hancock, T. (2020). One size doesn’t fit all: a uses and gratifications analysis of social media platforms. Journal of Research in Interactive Marketing, 14(2), 269-284.
• Ray, M. B. (2007). Needs, motives, and behaviors in computer-mediated communication: An inductive exploration of social networking websites. Paper presented at the 57th Annual Conference of the International Communication Association, San Francisco: USA.
• Ruggiero, T. E. (2000). Uses and gratifications theory in the 21st century. Mass communication & society, 3(1), 3-37.
• Saaty, T. L. (1980). The analytic hierarchy process (AHP). The Journal of the Operational Research Society, 41(11), 1073-1076.
• Sencer, M. (1981). Yöntembilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Seker, S. E. (2015). Motivasyon teorisi (motivation theory). Ybs Ansiklopedi, 2(1), 22-26.
• Smock, A.D., Ellison, N.B., Lampe, C. and Wohn, D.Y. (2011). Facebook as a Toolkit: A Uses and Grafitication Approach to Unbundling Feature Use, Computers in Human Behaviour, (27):6, 2322-2329.
• Toffler, A. (2022). The third wave: The classic study of tomorrow. New York: Bantam.
• Tütünsatar, A. ve Okcu, M. (2020). Sosyal medya siyasal katılım ilişkisi: uygulamalar ve olaylar üzerinden değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 66-93.
• Whiting, A. and Williams, D. (2013). Why people use social media: a uses and gratifications approach. Qualitative market research: an international journal, 16(4), 362-369.
• Yılmaz, F. and Özcan, M.S. (2019). A risk analysis and ranking application for lifting vehicles used in construction sites with integrated AHP and fine-kinney approach, Adv. Sci. Technol. Res. J. 13(3), 152–161.
• Yolcu, P. ve Çiftçi, H. (2023). Sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve motivasyonları karşılaştırılması: Üniversite öğrencileri üzerine bir inceleme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (60), 151-173.