Cemil Kavukçu’nun Dönüş Romanında Dönüşsüzlük

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 4, 1670 - 1682, 25.10.2025

Sibel Bayram

https://doi.org/10.17755/esosder.1666364

Öz

Çoğunlukla öyküleriyle tanınan Cemil Kavukçu’nun 1998 yılında yayımlanan Dönüş, yazarın roman türündeki ilk eseri olmasının yanı sıra 1980 öncesi Türkiye’sinin politik koşullarında, modern bireyin yaşadığı yıkımları yansıtması bakımından da mühimdir. Bu bakımda her şeyini ve herkesi yitiren Vedat Doğan’ın hikâyesinin anlatıldığı eserde, nostaljik unsurlar dikkat çekmektedir. Daha ziyade düşünsel nostalji olarak değerlendirebileceğimiz bu durum özellikle romandaki mekân ve zamanı etkilemesi bakımından mühimdir. Romanın kahramanı hem fiziksel anlamda çocukluğunun evine dönmeye çalışırken hem de zamansal anlamda bir yolculuğa çıkar. Böylece bir sonbahar mevsiminde, çocukluğun yıkık dökük evine yapılan dönüş, kahramanın içsel yolculuğunu da simgeler. Bununla birlikte nostalji, burada eve dönüş veya özlemden ziyade geçmişte yitirilenlerin yüzleşmesini ifade eder.

Anahtar Kelimeler

Eve dönüş , zaman , mekân , nostalji.

Irreversibility of Return in Cemil Kavukçu’s Novel Dönüş

Öz

Çoğunlukla öyküleriyle tanınan Cemil Kavukçu’nun 1998 yılında yayımlanan Dönüş, yazarın roman türündeki ilk eseri olmasının yanı sıra 1980 öncesi Türkiye’sinin politik koşullarında, modern bireyin yaşadığı yıkımları yansıtması bakımından da mühimdir. Bu bakımda her şeyini ve herkesi yitiren Vedat Doğan’ın hikâyesinin anlatıldığı eserde, nostaljik unsurlar dikkat çekmektedir. Daha ziyade düşünsel nostalji olarak değerlendirebileceğimiz bu durum özellikle romandaki mekân ve zamanı etkilemesi bakımından mühimdir. Romanın kahramanı hem fiziksel anlamda çocukluğunun evine dönmeye çalışırken hem de zamansal anlamda bir yolculuğa çıkar. Böylece bir sonbahar mevsiminde, çocukluğun yıkık dökük evine yapılan dönüş, kahramanın içsel yolculuğunu da simgeler. Bununla birlikte nostalji, burada eve dönüş veya özlemden ziyade geçmişte yitirilenlerin yüzleşmesini ifade eder.

Anahtar Kelimeler

Homecoming , time , space , nostalgia.

Kaynakça

• Bachelard, G. (2014). Mekânın poetikası. çev. Alp Tümertekin, İstanbul, İthaki Yayınları.
• Balık, M. (2023). Boş zamanların dedikodusu: Cemil Kavukçu’nun öykülerinde bellek, taşra ve can sıkıntısı, folklor/edebiyat, 29(1)-115. DOI: 10.22559/folklor.2515
• Boym, S. (2009). Nostaljinin geleceği. çev. Ferit Burak Ayder, İstanbul, Metis Yayınları.
• Erol, K. (2013). 1980 sonrası Türk öykücülüğünde Cemil Kavukçu ve Temmuz Suçlu adlı öykü kitabının tutunamayan karakterlerinde kimlik bunalımı, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, X(I),264-294.
• Freud, S. (1949). The ego and id. The International Psycho-Analytical Library Edited by Ernest Jones, M. D. No. 6 Group Psychologyand the Analysis of the Ego sigmund Freud, Md., Ll.D. Authorized Translation by James Strachey, Published by The Hogarth Press.
• Freud, S. (1914-1915). The standard edition of the complete psychological works of sigmund freud, mourning and melancholia. çev. James Strachey, wolume XIV (1914-1916), The Hogarth Press and The Institute of Psycho-Analysis.
• Gürbilek, N. (1994). Taşra sıkıntısı. Defter, 22, 74-92.
• Hall, S. (1996). “Introduction: who needs ‘identity’?” questions of cultural identity. eds. Stuart Hall and Paul du Gay.SAGE Publications.
• Kavukçu, C. (2024). Dönüş. Can Yayınları.
• Narlı, M. (2013). Romanlar ve Taşralar: Türk Romanında Taşra Algıları Üzerine Bir Değerlendirme, Bilig, s.64, s.285-316.
• Uslu, A. (2016). 1980 sonrası Türk hikayeciliğinde kişiler tipolojisi, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/15 577-608.
• Uslu, R., Berksun, O.E. (1993). Yas ve melankoli, Kriz Dergisi, 1(2).
• Yüce, S. (2016). Bitmeyen kabus: Gamba, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 111(5 691-706.