Ortaokul Öğrencilerinin Geometriye Yönelik Öz-Yeterlikleri İle Geometrik Düşünme Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 36 - 59, 29.12.2024

Derya Korkmaz Serbest , Kürşat Yenilmez

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin geometriye yönelik öz-yeterlikleri ile geometrik düşünme düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesidir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Bursa’daki 3 ortaokuldan rastlantısal olarak seçilen 771 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın verileri “kişisel bilgi formu”, “geometriye yönelik öz-yeterlik ölçeği” “Van Hiele geometri testi” ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin geometriye yönelik öz-yeterlikleri arasında cinsiyet açısından anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Sınıf seviyesi, matematik karne notu, baba eğitim durumu açısından öz-yeterliğin tüm alt boyutları arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Anne eğitim durumu ve okul öncesi eğitim alma durumu açısından, “olumlu öz-yeterlik inançları”, “olumsuz öz-yeterlik inançları” alt boyutlarında farklılaşma olduğu, “geometri bilgisinin kullanılması” alt boyutunda fark olmadığı tespit edilmiştir. Van Hiele geometrik düşünme ağırlıklı puanlarının cinsiyet açısından farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Van Hiele geometrik düşünme ağırlıklı puanlarının okul öncesi eğitim alma durumu, sınıf seviyesi, matematik karne notu, anne ve baba eğitim durumu açısından farklılaştığı bulunmuştur. Ortaokul öğrencilerinin geometrik düşünme ağırlıklı puanları ile öz-yeterliğin tüm alt boyutları arasında pozitif yönde, zayıf ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Geometri, geometrik düşünme, öz-yeterlik

Kaynakça

• Altun, M. (2001). Matematik öğretimi (ilköğretim ikinci kademede (6,7,8. sınıflarda). İstanbul: Erkam Matbaacılık.
• Altun, M. (2005). Eğitim fakülteleri ve ilköğretim öğrencileri için matematik öğretimi. İstanbul: Erkam Matbaacılık.
• Altun, M. (2010). Matematik öğretimi. (7. baskı). Bursa: Alfa Yayınevi.
• Anıkaydın, Ö. (2017). Ortaokul 8.sınıf öğrencilerinin geometri özyeterlikleri, geometri tutumları ve geometrik düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Baki, A. (2008). Kuramdan Uygulamaya Matematik Eğitimi. Ankara: Harf Eğitim Yayıncılık.
• Bostancı, Ü. Y. (2019). Sekizinci sınıf öğrencilerinin geometriye yönelik öz-yeterlik algıları ile geometrik akıl yürütme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Bostancı, Ü. Y., Kuzu, O. & Sıvacı, S. Y. (2020). Sekizinci sınıf öğrencilerinin geometriye öz-yeterlik algıları ve geometrik akıl yürütme becerilerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 282-310.
• Buyruk Akıl, Y. (2020) 8.sınıf öğrencilerinin dönüşüm geometrisi konusundaki matematiksel başarıları ile Van Hiele geometrik düşünme düzeyleri ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cantürk-Günhan, B. & Başer, N. (2007). Geometriye yönelik öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 68-76.
• Çadırlı, G. (2017). Ortaokul öğrencilerinin geometri öz-yeterlik inançlarının ve geometrik düşünme becerilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Çağırgan-Gülten, D. & Soytürk, İ. (2013). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin geometri öz- yeterliklerinin akademik başarı not ortalamaları ile ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 55-70.
• Çetin, Ş. G. (2022). Sekizinci sınıf öğrencilerinin orantısal akıl yürütme ve Van Hiele geometrik düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Clements, D. H. (1998). Geometric and spatial thinking in young children. Arlington, VA: National Science Foundation. Eric Document Number: 436232. https://eric.ed.gov/?id=ED436232
• Demir, E. (2019). 7. sınıf öğrencilerinin çember ve daire konusundaki başarıları ile Van Hiele geometrik düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Doğan, N. & Barış, F. (2010). Tutum, değer ve öz-yeterlik değişkenlerinin TIMSS-1999 ve TIMSS-2007 sınavlarında öğrencilerin matematik başarılarını yordama düzeyleri. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(1), 44-50.
• Duatepe, A. (2000). Van Hiele geometrik düşünme seviyeleri üzerine niteliksel bir araştırma. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Ankara, 562-568.
• Er, G. (2019). Ortaokul öğrencilerinin Van Hiele geometri düşünme düzeyleri ve geometriye yönelik tutumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Erdoğan, A., Baloğlu, M. & Kesici, S. (2011). Gender differences in geometry and mathematics achievement and self-efficacy beliefs in geometry. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 43, 91-106.
• Fidan, Y. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin geometrik düşünme düzeyleri ve buluş yoluyla geometri öğretiminin öğrencilerin geometrik düşünme düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Fidan, Y. & Türnüklü, E. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin geometrik düşünme düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 185-197.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference (10a ed.). Boston: Pearson.
• Gömlekçi, M. (2021). Fen lisesindeki öğrencilerin geometri başarıları ile Van Hiele geometri düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Gutiérrez, A. & Jaime, A. (1994). A model of test desing to assess the Van Hiele levels. In J. P. da Ponte & J. F. Matos (Eds.), Proceedings of the 18th International Conference for the Psychology of Matematics Education, Portugal, 3, 41-48.
• Gül, B. (2014). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin üçgenler konusundaki matematiksel başarıları ile Van Hiele geometri düşünme düzeyleri ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Gündoğdu, S. & Kurtuluş, A. (2016). 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin sahip olduğu matematiksel güç ile matematik özyeterliği arasındaki ilişki. Turkish Studies, 11(14), 313-332.
• Gürsakal, S. (2012). PISA 2009. “Başarı Düzeylerini Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 441-452.
• Güven, Y. (2006). Farklı geometrik çizim yöntemleri kullanımının öğrencilerin başarı, tutum ve Van Hiele geometri anlama düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Kaba, Y, Özdişçi, S. & Soylu, Ş. (2018). Jıgsaw-ı tekniğinin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin geometriye yönelik tutumuna ve öz-yeterliğine etkisi. Turkish Studies, 12(28), 473-488.
• Karakarçayıldız, R. Ü. (2016). 7. sınıf öğrencilerinin geometrik düşünme düzeyleri ile çokgenleri sınıflama becerileri ve aralarındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kobal, A. (2020). 10. sınıf çokgenler, dörtgenler ve yamuk konularında 5E öğrenme döngüsü modeline dayalı öğretimin öğrencilerin Van Hiele geometrik düşünme düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Koçak, B. (2009). Süsleme etkinliklerinin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin Van Hiele geometrik düşünme düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Lonnie, K. (2002). Assessing the effect of an instructional intervention on the geometric understanding of learners in a south african primary school australian. Association for Research in Education. https://www.aare.edu.au/data/publications/2001/kin01220.pdf
• Ma, H. L., Lee, D. C., Lin, S. H. & Wu, D. B. (2015). A Study of Van Hiele of geometric thinking among 1st through 6th. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 11(5), 1181-1196.
• Malloy, C. (2002). The van Hiele framework. Navigating through geometry in Grades 6–8, Navigations Series. National Council of Teachers of Mathematics.
• Özgen, K. (2016, Mayıs). Lise öğrencilerinin Van Hiele geometri düşünme düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. VIII. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sunulan bildiri (s.1524-1541). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Özkan, E. & Yıldırım, S. (2013). Geometri başarısı, geometri öz-yeterliği, ebeveyn eğitim durumu ve cinsiyet arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(2), 249-262.
• Pajares, F. & Graham, L. (1999). Self-efficacy, motivation constructs, and mathematics performance of entering middle school students. Contemporary Educational Psychology, 24, 124–139.
• Pajares, F. & Miller, M. D. (1994). Role of self-efficacy and self-concept beliefs in mathematical problem solving: A path analysis. Journal of educational psychology, 86(2), 193-203.
• Pajares, F. & Miller, M. D. (1997). Mathematics self-efficacy and mathematical problem solving: implications of using different forms of assessment. Journal of Experimental Education, 65(3), 213-228.
• Pesen, C. (2003). Eğitim fakülteleri ve sınıf öğretmenleri için matematik öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sayın, V. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin geometrik düşünme düzeylerinin tespiti ve başarı puanlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Senk, S. L. (1989). Van Hiele levels and achievement in writing geometry proofs. Journal for Research in Mathematics Education, 20(3), 309-321.
• Sevgi, S. & Gürtaş, K. (2020). Ortaokul öğrencilerinin geometriye yönelik tutum ve öz-yeterliklerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 416-455.
• Sperry Smith, S. (2013). Early childhood mathematics (5th ed). NJ: Pearson.
• Sudihartinih, E. & Wahyudin. (2019). Analysis of students’ self efficacy reviewed by geometric thinking levels and gender using rasch model. Journal of Engineering Science and Technology, 14(1), 509-519.
• Şahin, O. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının Van Hiele geometrik düşünme düzeyleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Terzi, M. (2010). Van hiele geometrik düşünme düzeylerine göre tasarlanan öğretim durumlarının öğrencilerin geometrik başarı ve geometrik düşünme becerilerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Türnüklü, E. & Berkün, M. (2013). İlköğretim 5 ve 7. sınıf öğrencilerinin çokgenleri sınıflandırma stratejileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 337-356.
• Usiskin, Z. (1982). Van Hiele levels and achievement in secondary school geometry, University of Chicago, ERIC Document Reproduction Service. ERIC Number: ED220288. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED220288.pdf
• Uzun, Z. B. (2019). Ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin Van Hiele geometrik düşünme düzeyleri, uzamsal yetenekleri ve geometriye yönelik tutumları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Van De Walle, J. (2007). Elementary and Middle School Mathematics: Teaching Developmentally (6th edition), NewYork: Longman. Allyn & Bacon; Boston, MA.
• Yenilmez, K. & Korkmaz, D. (2013). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin geometriye yönelik öz-yeterlikleri ile geometrik düşünme düzeyleri arasındaki ilişki. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(2), 268-283.
• Yıldırım, S. (2011). Öz-yeterlik, içe yönelik motivasyon ve kaygı ve matematik başarısı: Türkiye, Japonya ve Finlandiya’dan bulgular. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 277-291.
• Yıldız, N. (2018). Ortaokul sınıflarında geometrik düşünmenin geliştirilmesine yönelik bir mesleki gelişim modelinin öğrencilerin Van Hiele geometrik düşünme düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Yiğiter, M. (2019). 7. sınıf öğrencilerinin dörtgenler konusundaki matematiksel başarıları ile Van Hiele geometrik düşünme düzeyleri ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.