EVALUATION of HYGIENE and NUTRITION BEHAVIORS of PRIMARY SCHOOL AGE CHILDREN LIVING in RURAL

Yıl 2020, , 73 - 83, 16.01.2020

Ayşe Ferdane Oğuzöncül İrem Bulut , Edibe Prinçci , Nurdan Yurt , S. Erhan Deveci

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.606559

Cited By: 1

Öz

Correct transfer of personal hygiene and healthy eating
behaviors to school-age children will positively affect children's future
health. The aim of this study was to evaluate the nutritional and hygiene
behaviors of children aged 6-15 years living in rural areas. The universe of
this descriptive and cross-sectional study consisted of children aged 6-15
years living in 13 villages in the mobile service of Maden number 5 family
medicine unit. The sample consisted of 270 children aged 6-15 years. 173
volunteers were reached. Response rate was 64%. X² test was used for
statistical analysis. The results were evaluated at 95% confidence interval and
statistical significance at p<0.05 level. The mean age of the children was
10.47 ± 2.44 years. 53.2% (n = 92) had extended family type. The mean age of
the mothers of the children was 38.90 ± 6.07 and their fathers were 44.81 ±
7.60. When the education level of the mothers was examined, the rate of
illiterate was 32.9% (n = 57 people), primary school graduates were 46.8% (n =
81 people). 55.6% (n = 95 people) were farmers, while 7.6% (13 people) were
village guards. The rate of those having regular breakfast was 82.7%. The
school consumed 56.0% of biscuits and chocolate. 56.6% were eating before
bedtime. The children bathed on average 1.60 ± 0.65 times per week. They were
washing hands 4.87 ± 1.67 times a day. 59.0% (n = 102 people) were washing
their hands after meals and after the toilet. 94.2% (n = 163) were using soap
when washing their hands. The rate of regular brushing of teeth every day was
35.3% (n = 61 persons). The higher the mother's education level, the higher the
percentage of children brushing their teeth daily (p <0.05) is. As a result,
children between the ages of 6-15 in rural areas have insufficient personal
hygiene and nutrition behaviors. Health education and hygiene-related attitudes
and behaviors can be changed positively. Through health education, attitudes
and behaviors related to hygiene and healthy nutrition can be changed
positively.                

Anahtar Kelimeler

Hygiene, behavior, countryside, 6-15 years old, child

KIRSALDA YAŞAYAN İLKÖĞRETİM YAŞINDAKİ ÇOCUKLARIN HİJYEN VE BESLENME DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ / EVALUATION OF HYGIENE AND NUTRITION BEHAVIORS OF PRIMARY SCHOOL AGE CHILDREN LIVING IN RURAL

Öz

Kişisel hijyen ve sağlıklı beslenme davranışlarının okul
çağındaki çocuklara doğru şekilde aktarılması çocukların gelecekteki sağlık
durumlarını olumlu yönde etkileyecektir. Bu çalışma ile, kırsalda yaşayan 6-15
yaş arasındaki çocuklarda beslenme ve hijyen davranışlarının değerlendirilmesi
amaçlanmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel türdeki araştırmanın evrenini Maden 5
nolu aile hekimliği birimi mobil hizmetindeki 13 köyde yaşayan 6-15 yaş grubu
çocuklar oluşturmuştur. 6-15 yaş grubu kayıtlı 270 çocuğun tamamı örneklemi
oluşturmuştur. Katılımcılardan gönüllü olan 173’üne ulaşılmıştır. Cevaplılık
oranı %64 olmuştur. İstatiksel analiz yöntemi olarak X² testi kullanılmıştır. Ortalamalar
standart sapmalar ile birlikte verilmiştir. Sonuçlar %95’lik güven aralığında,
istatistiksel anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Çocukların
ortalama yaşları 10.47±2.44’tü. %53.2’si (n=92 kişi) geniş aile tipine sahipti.
Çocukların annelerinin yaş ortalaması 38.90±6.07, babalarının ise 44.81±7.60
idi. Annelerin öğrenim durumuna bakıldığında okuryazar olmayanlar %32.9 (n=57
kişi), ilkokul mezunu olanlar %46.8 (n=81 kişi) idi. %55.6’sının (n=95 kişi)
baba mesleği çiftçi iken, %7.6’sı (13 kişi) köy korucusu olarak çalışmaktaydı.
Düzenli sabah kahvaltısı yapanların oranı %82.7’idi. Okulda aralarda %56.0 ile
en çok bisküvi-çikolata tüketilmekteydi. %56.6’sı yatmadan önce yemek
yemekteydi. Çocuklar haftada ortalama 1.6±0.65 kez banyo yapmaktaydı ve günde
4.87±1.67 kez el yıkamaktaydılar. %59.0’ı (n=102 kişi) yemeklerden sonra ve
tuvaletten sonra ellerini yıkamaktaydı. %94.2’si (n=163 kişi) ellerini yıkarken
sabun kullanmaktaydı. Dişlerini her gün düzenli fırçalayanların oranının %35.3
(n=61 kişi) olduğu görüldü. Annenin eğitim düzeyi yükseldikçe çocukların her
gün diş fırçalama yüzdesi artmaktaydı (p<0.05). Sonuç olarak, kırsal kesimde
bulunan 6-15 yaş arasındaki çocukların kişisel hijyen ve beslenme konularındaki
davranışları yetersizdir. Sağlık eğitimi aracılığıyla hijyen ve sağlıklı
beslenme ile ilgili tutum ve davranışlar olumlu yönde değiştirilebilir.                            

Anahtar Kelimeler

Hijyen, davranış, kırsal, 6-15 yaş, çocuk

Kaynakça

• 1. Köksal E, Karaçil MŞ. Okul çağı çocuklarında şeker tüketiminin beden kütle indeksine etkisinin değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi 2014; 19(3): 151-55.
• 2. Türkiye’de Okul Çağı (6-10 Yaş Grubu) Çocuklarında Büyümenin İzlenmesi (TOÇBİ) Projesi Araştırma Raporu, Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı Yayın No:834, Ankara, 2011.
• 3. T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Adölesan Çağı Çocuklarda Beslenme. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenme/ergenlik-doneminde-beslenme.html, (07.08.2019).
• 4. Sökülmez P, Uyar E. Farklı bölgelerde yaşayan preadölesan çocukların beslenme alışkanlıkları ve besin tüketim sıklıklarının belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2015; 5(3): 23-29.
• 5. Aslan D, Gürtan E, Hacım A, Karaca N, Şenol E, Yıldırım E. Ankara’da Eryaman Sağlık Ocağı Bölgesi’nde bir lisenin ikinci sınıfında okuyan kız öğrencilerin beslenme durumlarının ve bazı antropometrik ölçümlerinin değerlendirmeleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2003; 25(2): 55 – 62.
• 6. Sabbağ Ç, Sürücüoğlu MS. İlköğretim öğrencilerine verilen beslenme eğitiminin beslenme tutum ve davranışlarına etkisinin değerlendirilmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi 2011; 6(3): 1-13.
• 7. Tural Büyük E, Topçu S. İki farklı ilkokulda okuyan birinci sınıf öğrencilerinin beslenme ve fiziksel aktiviteleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2015; 5(1): 10-15.
• 8. Özpulat F, Sivri BB. Köy ve kasaba ilköğretim okulu öğrencilerinin beslenme durumları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2013; 22(6): 207-19.
• 9. Önsüz MF, Hıdıroğlu S. İstanbul’da farklı iki ilköğretim okulundaki öğrencilerin kişisel hijyen alışkanlıklarının belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2008; 9(1): 9-17.
• 10. Kaya M, Büyükşerbetçi M, Meriç MB, Çelebi AE, Boybeyi Ö, Işık A, Bozkurt İH, Vaizoğlu SA ve ark. Ankara’da bir lisenin 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin kişisel hijyen konusunda davranışlarının belirlenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2006; 15(10): 179-83.
• 11. Aslan D, Mermerkaya MU, Kaya FE, Kaya H, Esen E, Koban Y, Pekcan H. Ankara’da bir ilköğretim okulunda el yıkama konusunda yapılmış olan bir müdahale çalışması. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2006; 26: 157-62.
• 12. Yılmaz E, Özkan S. Bir ilçede farklı yerleşim yerindeki ilköğretim okulu öğrencilerinin kişisel hijyen alışkanlıklarının karşılaştılması. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4(10): 1-18.
• 13. Oyibo PG. Basic personel hygiene: knowledge and practices among school children aged 6-14 years in Abraka, Delta State, Nigeria. Continental Journal of Tropical Medicine 2012; 6(1): 5-11.
• 14. Çetinkaya S, Arslan S, Nur N, Demir ÖF, Özdemir L, Sümer H. Sivas İl Merkezi’nde sosyoekonomik düzeyi farklı üç ilköğretim okulu öğrencilerinde kişisel hijyen alışkanlıkları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2005; 14(10): 229- 36.
• 15. Ergün A. Vücut kompozisyonunun belirlenmesi (15. Bölüm) Yavuzer S. Fizyoloji Pratik Klavuzu, Antıpa.ş. Yayınları 1999; 128: 91-9.
• 16. World Health Organization. Growth reference data for 5-19 years WHO References 2007. Geneva: World Health Organization; World Health Organization. Growth reference data for 5-19 years WHO References 2007. Geneva: World Health Organization. https://www.who.int/growthref/en/, (01.08.2019).
• 17. Altınöz Aytar A, Öztürk EC, Göçmen Ş, Çalışkan E, Özaras F, Avcıoğlu F, Çelebiler N, Ankaralı H ve ark. Öğrencilerde bağırsak parazitlerinin ve hijyen bilgi düzeylerinin araştırılması. Turkiye Parazitol Derg 2015; 39: 277-85.
• 18. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), İstatistiklerle Kadın, 2018. http://tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30707, (08.08.2019).
• 19. Yıldız E, Şimşek M, Gündoğar Z, Aktan AM. Oral health survey of children referring to Faculty of Dentistry in Gaziantep. Gaziantep Med J 2015; 21(2): 118-24.
• 20. Avan M. Mardin İli Kızıltepe İlçesindeki Merkez İlkögretim Okullarında Okuyan 6. 7. ve 8. Sınıf Ögrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi, Çocuk Gelişimi ve Ev Eğitimi AD, 2006.
• 21. Aksoy A, Oğur S, Aksoy Kendilci E. Bitlis İli’ndeki obez çocuğa sahip ebeveynlerin obeziteye ve çocuklarına yaklaşımı. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2016; 5(2): 210-24.
• 22. Yıldırım Aksakal B, Oğuzöncül AF. Elazığ kent merkezinde bulunan ortaöğretimde okuyan öğrencilerde obezite sıklığı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Dicle Medical Journal 2017; 44(1): 13-23.
• 23. Millî Eğitim Bakanliği Taşima Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, 2016. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180708-3.htm, (08.08.2019).
• 24. Televizyon İzleme Eğilimleri Araştırması, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 1, Ankara, 2018.
• 25. Öztürk A, Sezer T, Tezel A. İlkokul öğrencilerinin uyku ve televizyon izleme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Journal of Turkish Sleep Medicine 2018; 5: 73-80.
• 26. Yılmaz M, Ağartıoğlu Kundakçı G, Dereli F, Ozguven Oztornacı B, Egelioğlu Cetişli N. İlköğretim öğrencilerinde yaş ve cinsiyete göre obezite ve ilişkili özellikler obezite ve ilişkili faktörler. JCP 2019; 17(1): 127-40.
• 27. Gürel AN, Hisar F. Adölesanlarda şekerli içecek tüketiminin obezite ile ilişkisi. HUHEMFAD-JOHUFON 2018; 5(3): 177-91.
• 28. TBSA (Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması) Beslenme Durumu Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi Sonuç Raporu, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı, https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/diger-kitaplar/TBSA-Beslenme-Yayini.pdf, (09.08.2019).
• 29. “Obezite İle Mücadele El Kitabı” Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, 904, Ankara, 2013.
• 30. Başara B, Çağlar İ, Aygün A, Özdemir TA. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara, 2018.
• 31. Coşgun M, Kara F. Öğrencilere verilen sağlık eğitiminin bilgi ve davranışlarına etkisinin değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2015; 24(2): 55-63.
• 32. Şanlıer N, Özgen L. Öğrencilere farklı yöntemlerle verilen eğitimin ağız-diş sağlığı ve beslenme bilgisi üzerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2005; 3(3): 351-65.