TÜKETİCİLERDE BESİN ETİKETİ OKUMA ALIŞKANLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ: ELAZIĞ İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 209 - 220, 04.06.2022

Osman Kurt Edibe Pirinçci Elifnur Çimen Edanur Balalan Özge Akgün Ayşe Ferdane Oğuzöncül Süleyman Erhan Deveci

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.955255

Öz

Çalışmada Elazığ il merkezinde bulunan 18 yaş ve üzeri yetişkin tüketicilerin besin etiketi okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Kesitsel tipteki bu araştırma Elazığ il merkezindeki alışveriş merkezlerinden alışveriş yapan tüketicilerden oluşmaktadır. Çalışmada 300 kişiye ulaşılmıştır. Besin etiketi okuma alışkanlığı ile alakalı sorulan 28 soruya verilen “her zaman” yanıtı 2 puan, “bazen” yanıtı 1 puan ve “hiçbir zaman” yanıtı ise 0 puan olarak değerlendirilmiş olup “Besin Etiketi Okuma Alışkanlığı Puanı” elde edilmiştir. Elde edilebilecek puan 0-56 arasında değişmektedir. Katılımcıların %28’i ambalajlı besin etiketini her zaman, %62’si bazen okumakta iken %10’u hiç okumamaktadır. Kadınların etiket okuma alışkanlığı puan ortalaması erkeklerinkinden anlamlı şekilde yüksek çıkmıştır (p=0,002). Yaş grupları arasında en fazla puanın anlamlı şekilde 35-44 yaş grubunda olduğu görülmüştür (p=0,004). Eğitim düzeyi yükseldikçe puanın anlamlı şekilde arttığı görülmüştür (p<0,001). Çalışanların, evli olanların ve çocuğu olanların etiket okuma alışkanlığı puanı anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p<0,05). Beslenme eğitimi alanların etiket okuma alışkanlığı puanı almayanlardan (p<0,001) ve besin etiketini ürünü kullanırken okuyanların puanı evde okuyanların puanından (p=0,002) anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur. Ambalajlı ürünlerdeki besin etiketlerini okuma konusunda eksikliklerin olduğu bununla beraber kadınların, eğitim düzeyi yüksek olanların, evli olanların, çocuğu olanların ve beslenme eğitimi almış olanların etiket okuma alışkanlığının daha fazla olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tüketici, besin etiketi, tüketici davranışı

EVALUATION OF THE HABIT OF READING NUTRITION LABELS IN CONSUMERS: CASE OF ELAZIĞ CITY

Öz

This study, it was aimed to evaluate the nutrition label reading habits of adult consumers aged 18 and over, in Elazığ city center. This cross-sectional study consists of consumers who shop from the shopping malls in Elazığ city center. 300 people were reached in the study. Evaluating the “always” response as 2 points, “sometimes” as 1 point, and the “never” as 0 points, the “Nutrition Label Reading Habit Score” was obtained. The score that can be obtained varies between 0 and 56. While 28% of the participants “always” read the nutrition label, 62% “sometimes”, and 10% “never” read it. The mean score for the nutrition label reading habit of women was significantly higher than that of men (p=0.002). Among the age groups, the highest score was significantly in the 35-44 age group (p=0.004). As the education level increased, the score also increased considerably (p<0.001). The score was found to be notably higher in consumers who are working, married, and have children (p<0.05). The scores of those who received nutrition training than those who did not receive such education (p<0.001), and scores of those who read the nutrition label while using the product instead of reading it at home were significantly higher (p=0.002). It has been observed that there are deficiencies in reading the nutrition labels on packaged products, at the same time; women, those with a high level of education, those who are married, have children, and those who have received nutritional education have a higher habit of reading nutrition labels.

Anahtar Kelimeler

Consumer, nutrition label, consumer behaviour

Kaynakça

• 1. Einsiedel E. Consumers and GM nutrition labels: providing information or sowing confusion? AgBioForum. 2000;3(4):231-5.
• 2. Gün İ, Orhan H. Examination of label information levels of milk and its products consumers. Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 2011;1(1):45-51.
• 3. De Temmerman J, Heeremans E, Slabbinck H, Vermeir I. The impact of the Nutri-Score nutrition label on perceived healthiness and purchase intentions. Appetite. 2020;157:104995.
• 4. Anastasiou K, Miller M, Dickinson K. The relationship between nutrition label use and dietary intake in adults: A systematic review. Appetite. 2019;138:280-91.
• 5. Amuta-Jimenez AO, Lo C, Talwar D, Khan N, Barry AE. Nutrition label literacy and use among US adults diagnosed with cancer: results from a national representative study. JCE. 2019;34(5):1000-9.
• 6. Özgen L. Preference of consumer toward nutrition labels. Journal of the industrial arts education faculty of Gazi University. 2007;21:117-27.
• 7. Malloy Weir L, Cooper M. Health literacy, literacy, numeracy and nutrition label understanding and use: a scoping review of the literature. J Hum Nutr Diet. 2017;30(3):309-25.
• 8. Solomon MR, Marshall G, Stuart EW, editors. Marketing: real people, real choices. 9th ed. Pearson Education Limited; 2012.
• 9. Türk Gıda Kodeksi, 2011. Türk gıda kodeksi etiketleme yönetmeliği. Resmi Gazete, 28157.
• 10. Türk Gıda Kodeksi, 2012. Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete, 28201.
• 11. Sonnenberg L, Gelsomin E, Levy DE, Riis J, Barraclough S, Thorndike AN. A traffic light nutrition labeling intervention increases consumer awareness of health and healthy choices at the point-ofpurchase. Prev. Med. 2013;57 (4):253-7.
• 12. Topuzoğlu A, Hıdıroğlu S, Ay P, Önsüz F, İkiışık H. Consumers’ knowledge related to food products and their attitudes to health risks. TAF Prev. Med. Bull. 2007;6(4):253-8.
• 13. Aktaş N, Özdoğan Y. Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 2016;20(2):146-53.
• 14. Aygen FG. Attitudes and behavior of consumers related to the inspection of nutrition labels. İstanbul J Bus Res. 2012;4(3):28-54.
• 15. Günes FE, Aktaç S, İrem B, Korkmaz O, Tüketicilerin gıda etiketlerine yönelik tutum ve davranışları. Akademik Gıda. 2014;12(3):30-7.
• 16. Centers for Disease Control and Prevention. Healthy weight. [cited 2021 Jun 21] Available from: https://www.cdc.gov/healthyweight/assessing/bmi/adult_bmi/index.html
• 17. Ali J, Kapoor S. Understanding consumers' perspectives on nutrition labelling in India. Int J Consum Stud. 2009;33:724-34.
• 18. Lando AM, Labiner-Wolfe J. Helping consumers make more healthful food choices: consumer views on modifying nutrition labels and providing point-of-purchase nutrition information at quick-service restaurants. J Nutr Educ Behav. 2007;39(3):157-63.
• 19. Gorton D, Mhurchu CN, Chen MH, Dixon R. Nutrition labels: a survey of use, understanding, and preferences among ethnically diverse shoppers in New Zealand. Public Health Nutr. 2009;12(9):1359-65.
• 20. Grunert KG, Wills JM. A review of European research on consumer response to nutrition information on nutrition labels. J Public Health. 2007;15(5):385-99.
• 21. Cebeci A, Güneş FE. Türkiye ve Avrupa'daki tüketicilerin gıda etiketi okuma tutumlarını etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6(4):261-7.
• 22. Arslan P, Topkara Y, Özdemir A, Yurdunkulu S. Kitle haberleşme araçlarının kadınların beslenme bilgisi üzerine etkileri. Beslenme ve Diyet Dergisi. 1987;16(1):51-9.
• 23. Marquis M, Dubeau C, Thibault I. Canadians’ level of confidence in their sources of nutrition information. Can J Diet Pract Res. 2005;66 (3):170-75.
• 24. Kolodinsky J, Green J, Michahelles M, Harvey-Berino J.R. The Use of Nutritional Labels by College Students in a Food-Court Setting. J Am Coll Health. 2008;57(3):297-301.
• 25. Sağlam F, Gümüş A, Dokcan B. Tüketicilerin besin satın alımına ilişkin bilgi, tutum ve davranışları. Beslenme ve Diyet Dergisi. 1999;28(1):39-46.
• 26. Yılmaz E, Oraman Y, İnan İ. Gıda ürünlerine ilişkin tüketici davranışı dinamiklerinin belirlenmesi: Trakya örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. 2009;6(1):1–10.
• 27. Peters Texeira A, Badrie N. Consumers’ perception of food packaging in Trinidad, West Indies and its related impact on food choices. Int J Consum Stud. 2005;29(6):508-14.
• 28. Anderson DW, Calingeart B. Changes in meat and poultry nutrition labeling regulations: implications for nutrition educators. J Nutr Educ. 1994;26(1):15-9.
• 29. Coşkun F, Kayışoğlu S. Besin etiketi okuma alışkanlıklarına ve etiket okumanın satın alma tercihlerine cinsiyetin etkisi: Tekirdağ ili örneği. Akademik Gıda. 2018;16(4):422-30.
• 30. Rodolfo M, Nayga JR. Toward an understanding of consumers perceptions of nutrition label. Int. Food and Agribusiness Manag. Rev. 2000;2(1):29-45.
• 31. Demir A, Pala A. Genetiği değiştirilmiş organizmalara toplumun bakış açısı. Hayvansal Üretim Dergisi. 2007;48(1):33-43.
• 32. Byrd-Bredbenner C, Alfieri L, Kiefer L. The nutrition label knowledge and usage behaviours of women in the US. BNF. 2000;25(4):315–22.
• 33. Trandafilović I, Milošević Z, Vujović S. Researching consumer habits regarding nutrition label reading. Economics of Agriculture. 2018;65(1):33-47.
• 34. Cowburn G, Stockley L. Consumer understanding and use of the nutrition labelling: a systematic review. Public Health Nutr. 2005;81:21-8.
• 35. Besler HT, Buyuktuncer Z, Uyar MF. Consumer understanding and use of food and nutrition labeling in Turkey. J Nutr Educ Behav. 2012;44(6):584-91.
• 36. Wang G, Fletcher SM, Carley DH. Consumer utilization of nutrition labeling as a source of nutrition information. J Consum Aff. 1995;29(2):368-80.