Türkiye’de COVID-19 Pandemisinin Son Periyodunda Sağlık Çalışanlarının Anksiyete, Depresyon ve Tükenmişlik Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 24 - 33, 31.01.2024

Nihan Ak , Gülden Sarı , Belgin Oral , Cebrail Şimşek

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.1331894

Öz

Yoğun iş yükü, vardiyalı çalışma, gece vardiyaları ve çalışma esnasında yaşanan sorunlar nedeniyle sağlık çalışanlarında depresyon, anksiyete ve tükenmişlik sendromu görülme sıklığı azımsanmayacak kadar yüksektir. Bu çalışma, bir eğitim ve araştırma hastanesinde görev yapan sağlık çalışanlarının anksiyete, depresyon ve tükenmişlik düzeyleri ile ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amacıyla planlanmıştır. Bu tanımlayıcı çalışmaya hastanede görev yapan 196 sağlık çalışanı dahil edilmiştir. Kategorik verilerin istatistiksel analizi Ki-kare testi ile yapılmış olup nicel verilerin istatistiksel analizi normal dağılıma uymadığı için Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis varyans analizi ile yapılmıştır. Bu çalışmada sağlık çalışanlarında depresyon sıklığı %24,0, anksiyete sıklığı %29,6 olarak bulunmuştur. Gece ve vardiyalı çalışanlarda depresyon varlığının daha fazla olduğu belirlenmiştir. Kronik hastalığı olan sağlık çalışanlarında ve uyku problemi olan sağlık çalışanlarında anksiyete varlığının istatistiksel olarak daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Hekimlerde Maslach tükenmişlik ölçeği alt boyutlarından duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerinin diğer sağlık çalışanlarına göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar, sağlık çalışanlarında psikososyal risk faktörlerinin belirlenmesi ve çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik ön bilgi verilmesi açısından oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Kaygı, tükenmişlik, COVID-19, depresyon, sağlık çalışanları

EVALUATION OF FACTORS AND ASSOCIATED WITH THE ANXIETY, DEPRESSION AND BURNOUT LEVELS OF HEALTHCARE PROFESSIONALS AT THE LAST PERIOD OF COVID-19 PANDEMIC IN TURKEY

Öz

The prevalence of depression, anxiety, and burnout syndrome in healthcare workers is so high that it can’t be underestimated, because of the intense workload, shift work, night shifts, and problems encountered during working hours. This study was planned to evaluate the factors related to anxiety, depression, and burnout levels of healthcare professionals working in a training and research hospital. This descriptive study included 196 health care workers working in the hospital. Statistical analysis of the categorical data was performed by Chi-square test. Statistical analysis of quantitative data was performed by Mann Whitney U test and by Kruskal Wallis variance analysis because it did not fit normal distribution. In this study, the frequency of depression was found to be 24.0% in healthcare workers and the frequency of anxiety was 29.6%. It was determined that the presence of depression was more common in night and shift workers. Anxiety was statistically higher in health workers with chronic diseases and sleep problems. Compared to other health workers, it was found that the emotional exhaustion and depersonalization levels of the Maslach burnout scale sub-headings were higher in physicians.These results are very important in terms of identifying psychosocial risk factors in health workers and forenlightening to improve working conditions.

Anahtar Kelimeler

Anxiety, burnout, COVID-19, depression, healthcare workers

Kaynakça

• World Health Organization. Data/Major Themes. Health and Well-Being. Available from: https://www.who.int/data/ gho/data/major-themes/health-and-wellbeing#:~:text=The%20WHO%20constitu tion%20states%3A%20%22Health,of%2 0mental%20disorders%20or%20disabilities
• Karamustafalıoğlu O, Yumrukçal H. Depresyon ve anksiyete bozuklukları. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni. 2011;45(2):65-74. Available from: https://jag.journalagent.com/sislietfaltip/ pdfs/SETB-14622-REVIEW_ARTICLE-K ARAMUSTAFALIOGLU.pdf.
• Paiva TC, Soares L, Faria AL. Depression in Elderly People. Encyclopedia. 2023;3(2):677-86. doi:10.3390/encyclopedia3020048.
• Yüksel N. Ruhsal Hastalıklar. Çizgi Yayınevi, 2. Baskı, Ankara, Türkiye, 2001.
• Gül ŞK, Gül HL, Oruç AF, Gedik D, Mayadağlı A, Aksu A, et al. Radyasyon onkolojisi kliniği çalışanlarında depresyon ve tükenmişlik düzeylerinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisinin değerlendirilmesi. J Kartal TR. 2012;23(1):11-7. doi:10.5505/jkartaltr. 2012.05025.
• Maslach C, Jackson SE. Maslach burnout inventory manual (2nd ed.). Palo Alto CA: Consulting Psychologist Press. Scarecrow education, 1997.
• Demiral Y, Akvardar Y, Ergör A,Ergör G. Üniversite hastanesinde çalışan hekimlerde iş doyumunun anksiyete ve depresyon düzeylerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2006;20(3):157-64. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/deutip/iss ue/4646/63383.
• Kavlu İ, Pınar R. Acil servislerde çalışan hemşirelerin tükenmişlik ve iş doyumlarının yaşam kalitesine etkisi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi. 2009; 29(6):1543-55. Available from: https://www.researchgate.net/profile/Ruk iyePinar/publication/289688216_Effects _of_Job_Satisfaction_and_Burnout_on_ Quality_of_Life_in_Nurses_Who_Work_ in_Emergency_Services/links/57fd23e5 08ae6750f8065b86/Effects-of-Job-Satisf action-and-Burnout-on-Quality-of-Life-inNurses-Who-Work-in-Emergency-Servic es.pdf.
• Geniş B, Cosar B, Taner ME. Orjinal Makale Sağlık Çalışanlarında Ruhsal Durumu Etkileyen Faktörler ve Vardiyalı Çalışma Sisteminin Etkileri. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi.2020;11(4):275-83. doi:10.14744/phd.2020.60590.
• Velavan TP, Meyer CG. The COVID‐19 epidemic. Tropical Medicine and International Health. 2020;25(3):278. doi:10.1111/tmi.13383.
• Marvaldi M, Mallet J, Dubertret C, Moro MR, Guessoum SB. Anxiety, depression, trauma-related, and sleep disorders among healthcare workers during the COVID-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 2021;(126):252-64. doi:10.1016/j. neubiorev.2021.03.024.
• Ekinci İ, Ekinci E. Covid-19 Pandemi Döneminde Sağlık Çalışanlarında Anksiyete, Depresyon, Duygu Düzenleme Güçlüğü ve Uyku Kalitesinin İncelenmesi. İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Tıp Dergisi. 2021;13(2):61-8. doi:10.4274/iksstd.2021.04809.
• Günüç S. Nöroplastisite ve nörogenez yaklaşımı bağlamında yaşam tarzı davranışları ile beck depresyon/anksiyete skorları ve nöropsikolojik test skorları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Master's thesis, Ege Üniversitesi). 2022. Avaliable from: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/t ezSorguSonucYeni.jsp
• Yıldırım A, Hacıhasanoğlu R. Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011;2(2):61-8. Available from: https://jag.journalagent. com/z4/vi.asp?pdir=phd&un=PHD-03522.
• Korkmaz S, Kazgan A, Çekiç S, Tartar AS, Balcı HN, Atmaca M. The anxiety levels, quality of sleep and life and problem-solving skills in healthcare workers employed in COVID-19 services.Journal of Clinical Neuroscience. 2020;(80):131-6. doi:10.1016/j.jocn. 2020.07.073.
• Nakhostin-Ansari A, Sherafati A, Aghajani F, Khonji MS, Aghajani R, Shahmansouri N. Depression and anxiety among Iranian medical students during COVID-19 pandemic. Iranian Journal of Psychiatry. 2020;15(3):228. doi:10.18502/ijps.v15i3.3815.
• Kolaç N. Vardiyalı Çalışanlarda Uykusuzluk ve Kalp Hastalıkları Riskleri: Sistematik Derleme. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2021;30(1):13-21. doi:10.17827/aktd.741714.
• Uz B, Savaşan E, Soğancı D. Anxiety, depression and burnout levels of Turkish healthcare workers at the end of the first period of COVID-19 pandemic in Turkey. Clinical Psychopharmacology and Neuroscience. 2022;20(1):97. doi:10.9758/cpn.2022.20.1.97.