Öğrencilerin Bilişim Teknolojileri Öz Yeterlik Algısı İle İnternet Bağımlılığının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 609 - 638, 29.12.2020

Selami Eryılmaz , Dilek Sarıçayır , Gizem Yıldız

Öz

Bu çalışmada öğrencilerin bilişim teknolojileri öz-yeterlik algısı ve internet bağımlılığı incelenerek bilişim teknolojileri öz-yeterlik algısı ile internet bağımlılığı arasındaki ilişki cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, bölüm, anne-baba eğitim durumu, ailenin gelir durumu boyutları incelenmiştir. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, İstanbul ilinin Tuzla İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı meslek liselerinde öğrenim gören 371 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında kullanılan veri toplama araçları İnternet Bağımlılığı Testi ve Bilişim Teknolojileri Öz-Yeterlik Algısı Ölçeğidir. Elde edilen veriler ile, öğrencilerin bilişim teknolojileri öz-yeterlik algısı ile internet bağımlılığı arasındaki ilişki cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, bölüm, ailenin eğitim durumu, ailenin gelir durumu açısından incelenmiştir. Verilerin analizi ile öğrencilerin internet bağımlılık düzeylerinin yüksek olduğu ancak bilişim teknolojileri öz-yeterlik algılarının anlamlı farklılık yaratacak düzeyde düşük olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin bilişim teknolojileri öz-yeterlik algısı ile internet bağımlılıkları arasında orta düzeyde bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Öğrencilerin bilişim teknolojileri öz-yeterlik algıları ile cinsiyet ve baba eğitim durumu ile arasında anlamlı farklılık olmadığı; yaş, sınıf düzeyi, bölüm, anne eğitim durumu ve gelir durum durumu ile arasında anlamlı farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İnternet bağımlılığı ile öğrencilerin bölümleri arasında anlamlı farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İnternet bağımlılığı çalışmalarında temel alınacak örneklem yaş grubu geniş tutulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Bilişim Teknolojileri Yeterlilikleri, Dijital Bağımlılık, Bilişim Teknolojileri Öz Yeterlik Algısı

Investigation Of Students’ Information Technology Self-Efficacy Perception And Internet Addiction

Öz

The aim of this study examined students' perception of information technology self-efficacy and internet addiction. The correlation between self-efficacy and internet addiction was examined according to gender, age, class level, department, parents' education level, and family income status. The sample of the study is 371 students who study at Tuzla vocational high School. The data collection tools used within the scope of the study are the Internet Addiction Test and the Information Technologies Self-Efficacy Scale. With the data obtained, the correlation between students' self-efficacy perception and internet addiction was analyzed in terms of gender, age, class level, department, family's educational status, and family's income. As a result of the analysis of the data, it was determined that the internet addiction levels of the students were high. However, no significant difference was found in information technologies self-efficacy perceptions. It was concluded that there is a moderate correlation between students' information technology self-efficacy perception and their internet addiction. There is no significant difference between the information technology self-efficacy perceptions of the students and the gender and educational status of the father. On the other hand, It was concluded that there was a significant difference between the age, class level, department, mother's education level and income status. It was concluded that there is a significant difference between internet addiction and students' departments. Finally, the sample age group to be taken as a basis in internet addiction studies should be kept wide.

Anahtar Kelimeler

Internet Addiction, Self-efficacy Perception,, Self-efficacy, Information Technologies

Kaynakça

• Akkoyunlu, B., & Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24), 1-10.
• Altıntaş, E., Özdemir, A. Ş., & Kerpiç, A. (2012). Öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı özyeterlilik algılarının bölümlere göre karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 26-34.
• Aslan, E., Yazıcı, A. (2016). Üniversite Öğrencilerinde internet Bağımlılığı ve ilişkili Sosyodemografik Faktörler. Klinik Psikiyatri, 19, 109-117.
• Balcı, Ş., & Ayhan, B. (2007). Üniversite öğrencilerinin internet kullanım ve doyumları üzerine bir saha araştırması. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5(1), 174-197.
• Balcı, Ş., & Gülnar, B. (2009). Üniversite öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve internet bağımlılarının profili. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(1), 5-22.
• Balta, Ç. Ö. ve Horzum, M. B. (2008). The factors that affect internet addiction of students in a web basal learning environment, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 187 – 205.
• Balta, O. C., & Horzum, M. B. (2008). İnternet bağımlılığı testi. Journal of Educational Sciences & Practices, 7(13).
• Bandura, A. (1997), Self-efficacy: the exercise of control. Newyork: Freeman.
• Başerer, Z., & Kısaç, İ. (2017). Öğretmen adaylarının interneti kullanma amaçlarına göre iletişim becerileri ve öz yeterlik düzeyleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 117-129.
• Batıgün, A. D., & Kılıç, N. (2011). İnternet Bağımlılığı ile Kişilik Özellikleri, Sosyal Destek, Psikolojik Belirtiler ve Bazı Sosyo-Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 1-10.
• Bayraktar, F. (2001). İnternet kullanımının ergen gelişimindeki rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E, Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Creswell, John W. (2014). Research design qualitatitive, quantitative, and mixed methods approaches. London: Sage.
• Çakır Balta, Ö. ve Horzum, M. B. (2008). Web tabanlı öğretim ortamındaki öğrencilerin internet bağımlılığını etkileyen faktörler, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 187 – 205.
• Çelen, F. K. & Seferoğlu, S. S. (2013). Investigation of elementary school students’ opinions related to unethical behavior in the use of information and communication technologies, Procedia – Social and Behavioral Sciences, 83, 417 – 421.
• Çetin, B. (2008). Marmara üniversitesi sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayarla ilgili öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 101-114.
• Çetinkaya, M. (2013). İlköğretim öğrencilerinde internet bağımlılığının incelenmesi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Derin, S. (2013). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı öznel iyi oluş. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dinç, M. (2017). Lise öğrencilerinde özgül internet bağımlılığının bağlanma stilleri ve mizaç özellikleri açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gönül, A. S. (2002). Patolojik internet kullanımı, Yeni Symposium, 40(3), 105 – 110.
• Griffiths, M. D. (1999). Internet addiction: fact or fiction?, The Psychologist, 12(5), 246 – 250.
• Horzum, M. B., Ayas, T. & Çakır, Ö. B. (2008). Çocuklar için bilgisayar oyun bağımlılığı, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 30, 76 – 88.
• ISTE. (2016). The ISTE national educational technology standarts and ISTE standarts for students. http://www.iste.org/standards/standards/for-students adresinden alınmıştır.
• İnan, A. (2010). İlköğretim II. kademe ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kabakçı, I., Odabaşı, H. F. & Çoklar, A. N. (2008). Parents’ views about internet use of their children, International Journal of Education and Information Technologies, 2(4),248 – 255.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel
• Koç, C., & Arslan, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin akademik öz yeterlik algıları ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıkları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 745-778.
• Köksal, Y. (2015). İnternet bağımlılığı ile internetten alışveriş ilişkisi üzerine bir incelenme; üniversite öğrencileri uygulaması, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 117 – 130.
• Morahan, M. J. & Schumacher, P. (2000). Incidence and correlates of pathological internet use among college students, Computers in Human Behavior, 16, 13 – 29.
• Odabaşıoğlu, G., Öztürk, Ö., Genç, Y. ve Pektaş, Ö. (2007). On olguluk bir seri ile internet bağımlılığı klinik görünümleri, Bağımlılık Dergisi, 8(1), 46 – 51.
• Oğuz, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlik inançları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(2), 15-28.
• Schunk, D. H. (1991). Self-Efficacy and Academic Motivation. Educational Psychologist, 26, 207–231.
• Seferoğlu, S. S., Yıldız, H., & Yücel, Ü. A. (2014). Öğretmenlerde tükenmişlik: Tükenmişliğin göstergeleri ve bu göstergelerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 348-364.
• Taş, İ., Eker, H., & Anlı, G. (2014). Orta öğretim öğrencilerinin internet ve oyun bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying , 1(2) , 37-57.
• Taylan, H. H., & Işık, M. (2015). Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(6), 855-874.
• Telef, B. & Karaca, R. (2011). Ergenlerin Öz-yeterliliklerinin ve Psikolojik Semptomlarının İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 499-518.
• Topal, B., Şahin, H., & Topal, B. (2018). İnternet bağımlılığı üzerine Sakarya ilinde bir araştırma. Sosyal Bilimler Metinleri, 2, 118-136.
• Topal, M , Akgün, Ö . (2015). Eğitim fakültesinde okuyan öğretmen adaylarının eğitim amaçlı internet kullanımı öz-yeterlik algılarının incelenmesi: Sakarya Üniversitesi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (1), 343-364.
• TUİK., (2020). 06-15 Yaş Grubu Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Medya Araştırması, Türkiye İstatistik Kurumu,2020.
• Uzun, N., Ekici, G., & Sağlam, N. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Kastamonu Eğitim Dergisi , 18 (3) , 775-788.
• Üneri, Ö. Ş., & Tanıdır, C. (2011). Bir grup lise öğrencisinde internet bağımlılığı değerlendirmesi: Kesitsel bir çalışma. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(4), 265-272.
• Whitty, M.T., Mclaughlin, D. (2007). Online Recreation: The Relationship Between Loneliness, Internet Self-Efficacy and The Use Of The Internet For Entertainment Purposes. Computers in Human Behavior, 23, 1435-1446.
• Yağcı, U., & Aksoy, V. (2015). Müzik öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlikleriyle öğretmenlik öz yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(33), 84-104.
• Yenilmez, K., Turgut, M., Anapa, P., & Ersoy, M. (2011). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının eğitsel internet kullanımına yönelik öz-yeterlik inançları. Education Sciences, 7(1), 371-379.
• Yıldız, B. Ilgaz, H. & Seferoğlu, S.S. (2010). Türkiye’de Bilim ve Teknoloji Politikaları: 1963’den 2013’e Kalkınma Planlarına Genel Bir Bakış. Akademik Bilişim, Muğla Üniversitesi, Muğla, 10-12 Şubat, 4-9.
• Yılmaz, E., Şahin, Y. L., Haseski, H. İ., & Osman, E. (2014). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Balıkesir ili örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 133-144.
• Young, K. S. (1998). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology & Behavior, 1(3), 237–244.