Ülkemizde 2000-2021 Yılları Arasında Yayınlanan Erken Okuryazarlık ile İlgili Makalelerin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 447 - 468, 29.12.2022

Beyza Çakıcı , Esranurname Çetiner , Ecem Efecan , Esra Yirik , Gülden Uyanık

https://doi.org/10.51725/etad.1129112

Öz

Bu araştırmanın amacı ülkemizde 2000-2021 yılları arasında okul öncesi eğitim döneminde erken okuryazarlık ile ilgili yayınlanmış makalelerin analiz edilerek incelenmesidir. Araştırma kapsamında Ulakbim, Tr Dizin, Vetis, Google Akademik ve Dergi Park veri tabanları üzerinden taranmış ve “erken okuryazarlık, okul öncesi dönemde erken okuryazarlık, okuma yazmaya hazırlık, gelişen okuryazarlık, fonolojik duyarlılık” anahtar kelimeleri ile yayınlanmış olan çalışmalar incelenmiştir. Araştırmaya dâhil edilen makalelerde, 2000-2021 yılları arasında ülkemizde yapılmış olması, okul öncesi öğretmeni, öğretmen adayı, okul öncesi kurum yöneticileri, 0-72 ay arasındaki çocukları veya bu dönemde çocuğu olan ebeveynleri, okul öncesi dönemle ilişkili olarak çalışılmış ilkokul öğrencilerini ve öğretmenlerini kapsaması kriterleri aranmıştır. Bu kriterleri karşılayan 73 makale araştırmaya dâhil edilmiş, sistematik derleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmalar, araştırmacılar tarafından hazırlanan ve uzman görüşleri ile düzenlenen “Makale Analiz Formu” ile analiz edilmiştir. Araştırmanın güvenirlik çalışması için Miles ve Huberman formülü kullanılmıştır. Çalışmalara ilişkin analizler frekans (f) ve yüzde (%) olarak sunulmuştur. Bulgular, alanyazından yararlanılarak tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erken okuryazarlık, okul öncesi dönem, okuma yazmaya hazırlık

Destekleyen Kurum

Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

An Analysis of Early Literacy-Related Scientific Articles Published in Turkey in 2000-2021

Öz

This study aims to analyze and examine the early literacy studies published in Turkey between 2000-2021 years. Studies were scanned through Ulakbim, TR Dizin, Vetis, Google Scholar and Dergi Park databases. Only the studies published with the keywords "early literacy, early literacy in preschool education, literacy preparation, developing literacy, phonological sensitivity" were taken into consideration. The criteria to decide studies are that they were conducted in Turkey between 2000-2021 and included only preschool teachers, preschool teacher candidates, preschool administrators, children between 0-72 months and their parents or pupils and pr,mary school teachers who are involved in early childhood education. 73 articles were included and a systematic reviews method was used. Studies were analyzed by "Article Analysis Form" prepared by the researchers taking experts opinion. For reliability, Miles and Huberman formula was applied. Data analysis was presented by means of frequencies (f) and percentages (%). Research findings were discussed using field researches.

Anahtar Kelimeler

Early literacy, preschool period, literacy preparation

Kaynakça

• Altun, D. ve Tantekin Erden, F. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken okuryazarlık ile ilgili görüşleri ve staj uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 241-261.
• Altun, D. ve Sarı, B. (2018). A decade of early literacy research trends in Turkey: A thematic review. Journal of Education and Future year, 13, 13-32.
• Bayraktar, V. (2018). Okul Öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığı becerilerinin gelişiminde etkileşimli kitap okumanın önemi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 1(1), 31-41.
• Beaty, J. J. Ve Pratt, L. (2003). Early literacy in preschool and kindergarten. New Jersey: Pearson.
• Below. J.L., Skinner, C.H., Fearrington, J.Y. ve Sorrel, C.A. (2010). Gender differences in early literacy: analysis of kindergarden through fifth-grade dynamic indicators of basic early literacy skills probes. School Psyhology Review, 39(2), 240-257.
• Burns, N., ve Grove, S. K. (2009). The practice of nursing research: Appraisal, synthesis, and generation of evidence. USA: Saunders.
• Çalış, E.S. ve Gök, N.F. (2020). 2010-2019 yılları arasında adında erken okuryazarlık kavramı kullanılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 8(2), 152-167.
• Çetin, A. (2019). Erken okuryazarlık becerileri eğitim programının erken okuryazarlık ve erken matematik becerileri üzerine etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gök, N.F. ve Çalış. E.S. (2020). Review of postgraduate theses using the concept of early literacy between 2010 and 2019. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 8(2), 152-167.
• Jordan, G.E., Snow, C.E. ve Porche, M.V. (2000). Project EASE: The effect of a family literacy Project on kindergarden student’s early skills. Reading Reasearch Quarterly, 35, 524-546.
• Kargın, T., Güldenoğlu, B. ve Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi . Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(01) , 61-87 . DOI: 10.21565
• Kargın, T., Güldenoğlu, B. ve Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 61-87.
• Kellner, D. (2001). New technologies/new literacies: Restructuring education for a new millennium. International Journal of Technology and Design Education, 11(3), 67-81.
• Kuru, N. ve Koç Tüylü, D. (2019). İlkokula hazırlıkta erken okuryazarlık eğitimi. Polat, Ö. (Ed.), Adım adım ilkokula başlamak okula uyum ve erken okuryazarlık eğitimi içinde, 141-164. Ankara: Anı.
• Kurudayıoğlu, M. ve Tüzel, A. G. M. S. (2010). 21. yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (28).
• Lundberg, I., Frost, J. ve Peterson, O.P. (1988). Effects of an extensive program for stimulating phonological awareness in preschool children. Reading Research Quarterly, 263-284.
• Metin, G. T. ve Gökçay, G. (2014). Bebeklik ve erken çocukluk döneminde kitap okuma: Çocuk sağlığı izlemlerinde etkili bir gelişim önerisi. Çocuk Dergisi, 14(3), 89-94.
• Miles, M. B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd Edition). California: SAGE.
• National Early Literacy Panel. (2008). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. Washington, DC: National Institute for Literacy.
• Özdemir, H. (2021). Erken okuryazarlık alanında yapılmış doktora ve yüksek lisans tezlerinin analizi. Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 5(2), 54-66.
• Özen Altınkaynak, Ş. (2019). Okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerinin gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 37-49.
• Satı Çalış, E. ve Feyman Gök, N. (2020). 2010-2019 Yılları arasında adında erken okuryazarlık kavramı kullanılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 8(2), 152-167.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F.G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Sulzby, E., ve Teale, W. (1991). Emergent literacy. In R. Barr, M. L. Kamil, P. B. Mosenthal ve P.D Pearson (Eds.), Handbook of reading research (Vol. 2, pp. 727-757). New York: Longman.
• Tanju Aslışen, E. H. ve Hakkoymaz, S. (2020). Erken okuryazarlık alanında gerçekleştirilmiş lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi: Bir içerik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1483-1498.
• Taşkın, N., Sak R. ve Sak, İ.Ş. (2015). Okul öncesi dönemde okuma yazma öğretimi: öğretmen görüşleri. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal. 1(2). 329-338.
• Tercanlı Metin, G. ve Gökçay, G. (2014). Bebeklik ve erken çocukluk döneminde kitap okuma: çocuk sağlığı izlemlerinde etkili bir gelişim önerisi. Çocuk Dergisi, 14(3) , 89-94.
• Unutkan, O. P. (2006). A study of pre-school children's school readiness related to scientific thinking skills. Turkish Online Journal of Distance Education, 7(4), 78-85.
• Uyanık, Ö. ve Kandır, A. (2010). Okul öncesi dönemde erken akademik beceriler. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2).
• Uzuner, Y. (1997). Filizlenen okur-yazarlık. Okul öncesi dönemde özel eğitim semineri, 16-17 Ekim, Ankara.
• Xu, Y., Chin, C., Reed, E. ve Hutchinson, C. (2014). The effects of a comprehensive early literacy Project on preschoolers’ language and literacy skills. Early Childhod Educaton Journal, 42(5), 295-304.