Yükseköğretim Dönüşümünün Eşiğinde Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme Sorunları: Bir Model Önerisi

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 70 - 91, 08.02.2015

Serkan Şendağ Nuray Gedik

https://doi.org/10.17943/etku.35232

Cited By: 20

Öz

Günümüzde yükseköğretimde köklü dönüşümü gerekli kılan pek çok faktörden söz edilmektedir. Bunların başında değişen öğrenci profilleri ve iş dünyasının gereksinimleri doğrultusunda şekillenen yeni profesyonelleşme ve mesleki uzmanlaşma anlayışı gelmektedir. Bu anlayış 21. yüzyıl becerileri olarak adlandırılan eleştirel düşünme, problem çözme, işbirliğine dayalı çalışma, etkili iletişim kurma, yaratıcı ve yenilikçi düşünme gibi becerilerle birlikte belirli bir alana yönelik temel bilgilerin aktarılmasının ötesinde bir profesyonelleşmeyi yansıtmaktadır. Bununla birlikte esas amacı bilimsel bilgi üretmek ve bilim eğitimi vermek olan üniversitelerin bir mesleğin nasıl icra edileceğine ilişkin yetiştirme adı verilen eğitime yönelmedeki yetersizliği mezunların gerçek iş yaşamındaki koşullara hazır olamamalarına neden olmuştur. Sonuç olarak Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler gibi farklı arayışların ortaya çıkması bu sorunların bir sonucu olarak değerlendirilmektedir. Bu değişim rüzgârının öğretmenlik mesleği eğitimine yönelik mevcut anlayışı da etkilemesi kaçınılmazdır. Bu nedenle Türkiye’de öğretmen yetiştirmede geçmişten miras kalan sorunlarla birlikte kuramsal bilgi ağırlıklı eğitim, öğrenci sayısındaki artış ve buna bağlı öğretim elemanı yetersizlikleri, öğretim elemanı profilleri, mezunların istihdam sorunları, öğretmenlik mesleğine yönelik algı gibi konular mevcut öğretmen yetiştirme anlayışında köklü değişiklikler yapılmasını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, yükseköğretimde dönüşümü ivmelendiren etmenlerle birlikte Türkiye’de öğretmen yetiştirmenin sorunlarını mevcut alanyazın ışığında tartışarak çözüm olarak taslak bir öğretmen yetiştirme modeli önermek ve modeli paydaşların tartışmasına sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

öğretmen eğitimi; eğitsel dönüşüm; öğretmen yetiştirme modeli

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2012). Türk eğitim tarihi. (21. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Altbach,P. G., Reisberg, L. ve Rumbley, L. E. (2009).Trends in global higher education: Tracking an academic revolution. A Report Prepared for the UNESCO 2009 World Conference on Higher Education. http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001831/183168e.pdf adresinden 29 Ekim 2013 tarihinde alınmıştır.
• Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Kurulu Kararı (2014). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Kurulu Kararı. 12.05.2014 Toplantı Tarihli 465 Toplantı Sayılı ve 1812 Sayılı Karar Tutanağı. http://www.education.ankara.edu.tr/files/2014/05/Pedagojik-Formasyon-Kurul-Karar%C4%B1.pdf adresinden 20 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Aydın, R. (2009). Türkiye’de öğretmen yetiştirme ve XI. Milli Eğitim Şurasının değerlendirilmesi. Türk Yurdu, 262, 87-92.
• Azar, A. (2011). Türkiye’deki öğretmen eğitimi üzerine bir söylem: Nitelik mi, nicelik mi? Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 36-38.
• Baki, A. (2010). Öğretmen eğitiminin lisans ve lisansüstü boyutlardan değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 15-31.
• Başaran, İ.E. (1977). Eğitime Giriş. Ankara: Bilim Matbaası.
• Başaran, M. (1999). Köy enstitüleri: Kurtuluş savaşı temeli üstünde tam bağımsız çağdaş bir toplum. Gök, F. (Derleyen). 75. Yılda Eğitim. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Bilir, A. (2011). Türkiye’de öğretmen yetiştirmenin tarihsel evrimi ve istihdam politikaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(2), 223-246.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de eğitim bilimleri tarihi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Calderon, A. (2012, 2 Eylül). Massification continues to transform higher education. University World News,237, 02.11.2013 tarihinde http://www.universityworldnews.com/article.php?story=20120831155341147 adresinden alınmıştır.
• Çelik, V. (1998). Alan dışından gelen sınıf öğretmenlerin örgütsel sosyalizasyonu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (4)2, 191-208.
• Çelik, T., & Tekeli, İ. (2009). Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi II. Ankara: TÜBA
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası https://yolharitasi.yok.gov.tr/docs/YolHaritasi.pdf adresinden 14 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Dede, C. (2013). Connecting the dots: New technology-based models for postsecondary learning. https://net.educause.edu/ir/library/pdf/ERM1352.pdf adresinden 12 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Duman, T. (2009). Türkiye’de öğretmen yetiştirme ve sorunları. Türk Yurdu, 262, 32-35.
• Dewey, J. (2004). Democracy and education. Courier Dover Publications.
• Engeström, Y. (2001). Expansive learning at work: Toward an activity theoretical reconceptualization. Journal of education and work, 14(1), 133-156.
• Ergün, M. (1987). Türkiye'de öğretmen yetiştirme çalışmalarının gelişmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2, 10-18. http://www.egitim.aku.edu.tr/oytarihce.pdf adresinden 14 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Erkuş, L. ve Özdemir, S. (2010). Eğitim fakültelerinin akreditasyon sürecine hazır olma durumuna ilişkin öğretim elemanlarının görüşlerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 118-133.
• Essenhigh R. H. (t.y.) A few thoughts on the difference between education and training http://www.uamont.edu/facultyweb/gulledge/Articles/Education%20versus%20Training%20.pdf adresinden 14.05.2014 tarihinde alınmıştır.
• Göktaş Y., Temur Gedik N., Kocaman-Karoğlu A. ve Çağıltay K. (2009). Öğretim teknolojilerinin Türkiye'deki gelişimi: Osmanlı dönemi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 81-92.
• Kavak, Y. (2007). Öğretmen eğitiminde akreditasyon: Türkiye deneyimi. Çağdaş Eğitim, 33(340), 17-26.
• Knowles, M. (1975). Self-directed learning. New York: Association Press.
• Kop, R. ve Hill, A. (2008). Connectivism: Learning theory of the future or vestige of the past? International Review of Research in Open and Distance Learning. 9(3). 1-13.
• Korkmaz, H. (2013). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri’nde kim fen öğretmenlerinin eğitimcisi olmaktadır? Bir karşılaştırma çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Özel Sayı (1), 256-270.
• -
• Küçükahmet, L. (1976). Öğretmen yetiştiren kurum öğretmenlerin tutumları (Program geliştirme açısından bir yorum). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları: 55.
• Lingard, B., Rizvi, F., & Taylor, S. (2001). The OECD, globalisation and education policy. Published for IAU Press, Pergamon.
• MEB (2009). Milli Eğitim Bakanlığı 2010-2014 stratejik planı. Ankara. http://sgb.meb.gov.tr/Str_yon_planlama_V2/MEBStratejikPlan.pdf adresinden 15 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Öztürk, C. (2005). Atatürk devri öğretmen yetiştirme politikası. Türk Tarih Kurumu: Ankara.
• P21 (t.y.). Framework for 21st century learning http://www.p21.org/our-work/p21-framework adresinden 14 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Seferoğlu, S. S. (2009). Yeterlikler, standartlar ve bilişim teknolojilerindeki gelişmeler ışığında öğretmenlerin sürekli mesleki eğitimi. Eğitimde Yansımalar IX: Türkiye'nin Öğretmen Yetiştirme Çıkmazı Ulusal Sempozyumu, ss. 204-217. Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Tekışık Eğitim Araştırma Geliştirme Vakfı: Ankara. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/yayin/Seferoglu_EgitimdeYansimalar-IX.pdf adresinden 15 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Siemens, G. (2005). Connectivism: Learning as Network Creation. e-Learning Space.org. http://www.elearnspace.org/Articles/networks.htm adresinden 14 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Siemens, G. (2008). About: Description of connectivism. Connectivism: A learning theory for today’s learner. http://www.connectivism.ca/about.html adresinden 14 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Singh, G. K. G.,& Singh, S. K. G. (2008). Malaysian graduates’ employ ability skills. UNITAR eJournal, 4(1), 15-45.
• Şanal, M. (2003). Selim efendi'nin öğretim yöntemleri ile ödül ve ceza vermeye ilişkin görüşleri üzerine genel bir değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 158. Ankara: MEB Yayınları.
• Şendağ, S. (2014). An e-democracy application: Do not let my dreams of an ideal university stay only in my dreams, International Journal on New Trends in Education and Their Implications (IJONTE), 5(1),53-63.
• Tezcan, M. (1985). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Türkoğlu, P. (1997). Tonguç ve enstitüleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Uygun, S. (2007). Sözlü tanıkların dilinden bir dönem öğretmen okulları (İlköğretmen okulları ve köy enstitüleri). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Vardar, Ö. (2014). Bizim yetersiz üniversitelerimiz. http://www.ozelokullardernegi.org.tr/XII.pdf adresinden 15 Mayıs 2014 tarihinde alınmıştır.
• Von Hippel, E., veTyre, M. J. (1995). How learning by doing is done: Problem identification in novel process equipment. Research Policy, 24(1), 1-12.
• Watters, A. (2012). EdX: A platform for more MOOCs and an opportunity for more research about teaching and learning online. http://www.insidehighered.com/blogs/hack-higher-education/edx-platform-more-moocs-and-opportunity-more-research-about-teaching-and#sthash.e8oDoFqZ.dpbs adresinden 15.05.2014 tarihinde alınmıştır.
• Wang, F. ve Hannafin, M. J. (2005). Design-based research and technology-enhanced learning environments. Educational technology research and development, 53(4), 5-23.
• Yanpar-Yelken, T. (2009). Türkiye, Almanya ve Danimarka öğretmen yetiştirme programlarının standartlarının ingilizce öğretmen adayı görüşlerine göre değerlendirilmesi. Kuramdan Uygulamaya Eğitim Bilimleri (KUYEB), 9(4), 2077-2094.
• Yıldırım, A. (2011). Öğretmen eğitiminde çatışma alanları ve yeniden yapılanma. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-17.
• Young, A. (1991). Learning by doing and the dynamic effects of international trade. The Quarterly Journal of Economics, 106(2), 369-405.
• YÖK (1999). Türkiye’de öğretmen eğitiminde standartlar ve akreditasyon. YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi: Ankara.
• YÖK (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri (1982-2007) (Öğretmenin üniversitede yetiştirilmesinin değerlendirilmesi). (Yazarlar: Y.Kavak, A. Aydın, S. Akbaba Altun). Ankara.