LİSE ÖĞRENCİLERİNİN NOMOFOBİ, AKILLI TELEFON BAĞIMLILIĞI VE AKADEMİK BAŞARI DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 209 - 232, 25.01.2023

Hacer Göktaş , Veysel Demirer

https://doi.org/10.17943/etku.1130214

Öz

Bu araştırmanın amacı lise öğrencilerinin nomofobi düzeyleri ve akıllı telefon bağımlılığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve nomofobi düzeyleri, akıllı telefon bağımlılığı ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modeline göre kurgulanmış ve 588 lise öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerin nomofobi düzeyleri ve akıllı telefon bağımlılığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesinde t testi, ANOVA ve MANOVA, nomofobi düzeyi, akıllı telefon bağımlılığı ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesinde ise yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin nomofobi düzeylerinin cinsiyet, şarj cihazı taşıma durumu, uyumadan önce yatakta akıllı telefonla zaman geçirme durumu, uyanır uyanmaz akıllı telefon kontrol etme durumu ve iletişim kurma yolu değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuştur. Öğrencilerin akıllı telefon bağımlılığının cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği; şarj cihazı taşıma durumu, uyumadan önce yatakta akıllı telefonla zaman geçirme durumu, uyanır uyanmaz akıllı telefon kontrol etme durumu ve iletişim kurma yolu değişkenlerine göre ise anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuştur. Yapısal eşitlik modellemesi sonucunda nomofobi ve akıllı telefon bağımlılığı arasında anlamlı ve pozitif ilişki olduğu, nomofobi ve akademik başarı arasında ise anlamlı ve negatif ilişki olduğu bulunmuştur. Ayrıca akıllı telefon bağımlılığı ve akademik başarı arasında da anlamlı ve negatif ilişki olduğu bulunmuştur. Nomofobi, akıllı telefon bağımlılığındaki varyansın %56’sını; akademik başarıdaki varyansın %7’sini açıklamaktadır. Nomofobi; akıllı telefon bağımlılığını yüksek düzeyde, akademik başarıyı ise düşük düzeyde yordamaktadır. Ayrıca nomofobi, akademik başarıyı akıllı telefon bağımlılığı örtük değişkeni üzerinden yüksek düzeyde yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

lise öğrencileri, nomofobi, akıllı telefon bağımlılığı, akademik başarı, yapısal eşitlik modellemesi

THE RELATIONSHIP BETWEEN HIGH SCHOOL STUDENTS' NOMOPHOBIA, SMARTPHONE ADDICTION AND ACADEMIC ACHIEVEMENT LEVELS

Öz

The aim of the study is to investigate the nomophobia and smart phone addiction levels of high school students in terms of various variables and to determine the relationships between nomophobia levels, smart phone addiction, and academic achievements. The study was designed according to correlational research model and carried out with 588 high school students. To examine the nomophobia and smart phone addiction levels of students in terms of various variables, t-test, ANOVA, and MANOVA were used. Structural equation modeling (SEM) was used in the relationship between nomophobia, smartphone addiction, and academic achievement. As a result, it was found that the nomophobia levels of the students differed significantly according to the variables of gender, carrying a charger, spending time with a smart phone in bed before going to sleep, checking a smart phone as soon as they woke up, and the way of communicating. The students' smartphone addiction did not differ significantly according to the gender variable; It was found that there was a significant difference according to the variables of carrying a charger, spending time with a smart phone in bed before going to sleep, checking a smart phone as soon as waking up, and the way of communicating. As a result of SEM, it was found that there was a significant and positive relationship between nomophobia and smartphone addiction, and a significant and negative relationship between nomophobia and academic achievement. In addition, a significant and negative relationship was found between smartphone addiction and academic achievement. Nomophobia explains 56% of the variance in smartphone addiction and 7% of the variance in academic achievement. Nomophobia predicts smartphone addiction at a high level and academic achievement at a low level. In addition, nomophobia predicts academic achievement at a high level through the latent variable of smartphone addiction.

Anahtar Kelimeler

high school students, nomophobia, smartphone addiction, academic achievement, structural equation modelling

Kaynakça

• Adnan, M. ve Gezgin, D. M. (2016). Modern çağın yeni fobisi: üniversite öğrencileri arasında nomofobi prevalansı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 49 (1), 141-158.
• Arslan, H., Tozkoparan, S. ve Kurt, A. (2019). Öğretmenlerde Mobil Telefon Yoksunluğu Korkusunun ve Gelişmeleri Kaçırma Korkusunun İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 237-256,
• Apak, E. ve Yaman, Ö. M. (2019). Üniversite öğrencilerinde nomofobi yaygınlığı ve nomofobi ile sosyal fobi arasındaki ilişki: Bingöl Üniversitesi örneklemi. ADDICTA: The Turkish Journal on Addictions, 3, 609-627.
• Bragazzi, N. L. & Del Puente, G. (2014). A proposal for including nomophobia in the new dsmv. Psychology Research and Behavior Management, 7, 155-160.
• Buctot, D. B, Kim, N. & Kim, S. H. (2020). The Role of Nomophobia and Smartphone Addiction in the Lifestyle Profiles of Junior and Senior High School Students in the Philippines. Social Sciences & Humanities Open,1-14.
• Burucuoğlu, M. (2017). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin nomofobi düzeyleri üzerinde bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 482-489.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E. ve Karadeniz, D. Ş. F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Choliz M. (2010). Mobile phone addiction: a point of issue. Addiction, 105(2), 373-374.
• Çakır, Ö. ve Oğuz, E. (2017). Lise öğrencilerinin yalnızlık düzeyleri ile akıllı telefon bağımlılığı arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 418-429.
• Çırak, M., (2021). Üniversite öğrencilerinde nomofobi: dijital bağımlılık, sosyal bağlılık ve yaşam doyumunun rolü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ayvansaray Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Dirik, K. (2016). Ergenlerde akıllı telefon bağımlılığı ile öz-güven arasındaki ilişkilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Durak, H. ve Seferoğlu, S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin akıllı telefon kullanımları ve bağımlılık düzeyleriyle ilgili unsurlar. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8(1), 1-23.
• Elmas, O., Kete, S., Hızlısoy, S. S. ve Kumral, H. N. (2015). Teknolojik cihaz kullanım alışkanlıklarının okul başarısı üzerine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6 (2), 49-54
• Erdem, H., Kalkın, G., Türen, U. ve Deniz, M. (2016). Üniversite öğrencilerinde mobil telefon yoksunluğu korkusunun (nomofobi) akademik başarıya etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 923-936.
• Erdem, H., Türen, U. ve Kalkın, G. (2017). Mobil telefon yoksunluğu korkusu (nomofobi) yayılımı: Türkiye’den üniversite öğrencileri ve kamu çalışanları örneklemi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(1), 1-12.
• Erdoğan, Ş., (2020). Nomofobi ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtilerinin ilişkisi. Tıpta Uzmanlık Tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Ertan, G. (2019). Mobil telefonsuz kalma korkusunun (nomofobi) iş tatmini, işe bağlılık ve sosyal izolasyon üzerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Gezgin, D. M. ve Çakır, Ö. (2016). Analysis of nomofobic behaviors of adolescents regarding various factors. Journal of Human Sciences, 13(2), 2504-2519.
• Gezgin, D. M., Şahin, Y. L. ve Yıldırım, S. (2017). Sosyal ağ kullanıcıları arasında nomofobi yaygınlığının çeşitli faktörler açısından incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 7(1), 1-15.
• Gezgin, D. M., Şumuer, E., Arslan, O. ve Yıldırım, S. (2017). Nomophobia prevalence among pre-service teachers: a case of Trakya University. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 86-95.
• Gupta, N., Garg, S., & Arora, K. (2016). Pattern of mobile phone usage and its effects on psychological health, sleep, and academic performance in students of a medical university. National Journal of Physiology, Pharmacy and Pharmacology, 6(2), 132-139.
• Gördağ Ö.,Dağdeviren H., (2020). Trakya Üniversitesinde Araştırma Görevlilerinde Nomofobi ve Nomofobiyi Etkileyen Faktörlerin Araştırılması. Tıpta Uzmanlık Tezi, Trakya Üniversitesi. Edirne, Türkiye.
• Güllüce, A. Ç., Kaygın, E. ve Börekçi, N. E. (2019). Üniversite öğrencilerinin nomofobi düzeyi ile öznel iyi olma durumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Ardahan örneği. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(4), 651-674.
• Gümüş, A. (2018). Tıp fakültesi öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı ve depresyon durumlarının değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van, Türkiye.
• Gümüş, İ. ve Örgev, C. (2015). Önlisans öğrencilerinin akıllı cep telefon kullanmalarının başarı ve harcama düzeylerine olası etkileri üzerine bir çalışma. Akademik Platform. 310-315.
• Günlü, A., (2021). Üniversite öğrencilerinde nomofobinin temel psikolojik ihtiyaçlar doyumu, öz kontrol ve duygu düzenleme değişkenleriyle modellenmesi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Türkiye
• Hair, J., Black, W., Babin, B., & Anderson, R. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
• Hoşgör, H., Tandoğan, Ö. ve Gündüz-Hoşgör, D. (2017). Nomofobinin günlük akıllı telefon kullanım süresi ve okul başarısı üzerindeki etkisi: Sağlık personeli adayları örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(46), 573-595.
• Hoşgör, H. (2020). Üniversite öğrencilerinin nomofobi düzeyinietkileyen faktörler ve ders performansları üzerinde nomofobinin etkisi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25).
• Jena, R.K. (2015). Compulsive use of smartphone and its effect on engaged learning and nomophobia, Smart Journal of Business Management Studies,11(1), 42-51.
• Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik testleri (3. Baskı). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kaplan-Akıllı, G. ve Gezgin, D. (2016). Üniversite öğrencilerinin nomofobi düzeyleri ile farklı davranış örüntülerinin arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (40), 51-69.
• Kline, B. R. (2005). Principles and practice of structural modeling (2nd ed.). New York: The Guilford Press.
• Koç, E. (2021). Yetişkinlerde ayrılma anksiyetesi ve nomofobi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Kwon, M., Lee, J. Y., Won, W. Y., Park, J. W., Min, J. A., Hahn, C., ... & Kim, D. J. (2013). Development and validation of a smartphone addiction scale (SAS). PloS one, 8(2), e56936.
• Matoza-Báez, C.M., & Carballo-Ramírez, M.S. (2016). Nomophobıa levels on medıcal students from paraguay, year 2015. Ciencia e Investigación Medico Estudiantil Latinoamericana, 21(1): 28-30.
• Nikhita, C. S., Jadhav, P. R. & Ajinkya, S. A. (2015). Prevalence of mobile phone dependence in secondary school adolescents. Journal of clinical and diagnostic research(JCDR), 9(11), VC06-VC09.
• Noyan, C.O., Enez-Darçın, A., Nurmedov, S., Yılmaz, O. ve Dilbaz, N. (2015). Akıllı telefon bağımlılığı ölçeğinin kısa formunun üniversite öğrencilerinde Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(1),73-81.
• Özbek, V. (2021). Lise öğrencilerinde farklı bağlanma stilleri ve yetiştirme tutumlarının nomafobi düzeyleri ile ilişki ve duygu düzenleme becerilerinin bu değişkenler arasındaki biçimlendirici rolü. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Özdemir, B., Cakir, O. & Hussain, I. (2018). Prevalence of Nomophobia among university students: A comparative study of Pakistani and Turkish undergraduate students. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(4), 1519-1532.
• Pavithra, M.B. ve Madhukumar, S. (2015). A study on nomophobia-mobile phone dependence, among students of a medical college in bangalore. National Journal of Community Medicine, 6(3), 340-344.
• Polat, R. (2017). Dijital hastalık olarak nomofobi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 164-172.
• Randler, C., Wolfgang, L., Matt, K., Demirhan, E., Horzum, M. B., & Beşoluk, Ş. (2016). Smartphone addiction proneness in relation to sleep and morningness–eveningness in German adolescents. Journal of behavioral addictions, 5(3), 465-473.
• Roberts, J., Yaya, L., Manolis, C. (2014). Görünmez bağımlılık: cep telefonu aktiviteleri ve kadın ve erkek üniversite öğrencileri arasındaki bağımlılık. Davranış bağımlılığı dergisi, 3 (4), 254-265.
• Rosen, L., Carrier, L. M., Miller, A., Rokkum, J. & Ruiz, A. (2016). Sleeping with technology: cognitive, affective, and technology usage predictors of sleep problems among college students. Sleep Health, 2(1),49-56.
• Sırakaya, M. (2018). Ön lisans öğrencilerinin nomofobi düzeylerinin akıllı telefon kullanım durumlarına göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 714-727.
• Singh, J. D. & Yadav, R. A. (2015). Health complications caused by excessive use of smartphones. Global Journal of Multidisciplinary Studies, 4(2).
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). New York: Allyn and Bacon.
• Tavolacci, M.P., Meyrignac, G., Richard, L., Dechelotte P. & Ladner, J. (2015). Problematic use of mobile phone and nomophobia among French college students. The European Journal of Public Health, 25(Suppl 3), 206.
• Uğur, N. G., ve Koç, T. (2015). Mobile phones as distracting tools in the classroom: college students perspective. Alphanumeric Journal, 3(2), 57-64.
• Yıldırım, C., & Correia, A. P. (2015). Exploring the dimensions of nomophobia: development and validation of a self-reported questionnaire. Computers in Human Behavior, 49, 130-137.
• Yıldırım, Ç., Sumuer, E., Adnan, M. ve Yıldırım, S. (2016). Öğretmen adayları arasında nomofobi yaygınlığı: Trakya üniversitesi örneği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 86-95.
• Yıldız, E., Çengel, M. ve Alkan, A. (2020). Öğretmenlerin nomofobi düzeylerinin demografik özelliklerine ve akıllı telefon kullanım alışkanlıklarina göre incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(10, Special Issue), 5096-5120.
• Yıldız, E. (2021). Ortaokul 8.Sınıf Öğrencilerinin Nomofobi Düzeyleri İle Liseye Geçiş Sınavı (Lgs) Puanları Arasındaki İlişkinin Sosyo-Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa. Türkiye.
• Yılmaz, G., Şar, A. ve Civan, S. (2015). Investigation of adolescent mobile phone addiction by social anxiety effect of some variable. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2(2), 20-37.
• Yılmaz, M., Köse, A. ve Doğru, Y. B. (2018). Akıllı telefondan yoksun kalmak: nomofobi üzerine bir araştırma. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 9(35), 31-47.
• Yorulmaz, M., Kıraç, R. ve Sabırlı, H. (2018). Üniversite öğrencilerinde nomofobinin uyku ertelemeye etkisi. Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(27), 2988-2996.