Research of The Female Instrument Players and Instrument Description in Ottoman Harems

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 126 - 157, 30.06.2020

Gökçe Güneygül

Öz

“Harem”, which is one of the basic concepts in the life of women in the
period of the Ottoman Empire, is a place where men other than family and
household leaders are forbidden to enter. Research on the secret musical
identities of the female saz players in the Harem in Turkish / Ottoman music
history continues. However, the researches on the names and identities
and lives of the female saz players that can be found are very few and methods.
Around this main problem, this article aims to detect and interpret
the presence of female reeds in the Ottoman Empire between the 15th
and 19th Centuries and palace harem over the centuries through visual
readings. The source of the Article is collections are visual album and writing
found in France, Austria, Turkey, Britain, Germany, Ireland These visual
sources (Miniatures, Bazaar Pictures, Depiction albums, Tables) were
scanned and classified according to centuries and the article was composed
of four parts. In each episode, the woman in the Ottoman harem music will
focus on the instrument and its depictions. With text readings that support
these visual sources, the images will be examined in reality and the internal
consistency of the data will be examined and interpreted.

Anahtar Kelimeler

Female instrument players, Organology, HAREM, Instrument, Musicology, Ottoman, Ethnomusicology

Osmanlı Hareminde Kadın Sazende ve Saz Tasvirinin İncelenmesi

Öz

Osmanlı Devleti dönemindeki kadınların yaşayışındaki temel kavramlardan
olan “Harem”, aile ve hane reisi haricindeki erkeklerin girmesi yasak
olan yerdir. Harem’deki kadın sazendelerin Türk/Osmanlı müzik tarihindeki
gizli müzikal kimlikleriyle ilgili araştırmalar sürmektedir. Fakat bulunabilen
ve rastlanabilen kadın sazendelerin isimleri ve kimlikleriyle, yaşayışlarıyla
ilgili araştırmalar çok az sayıdadır ve yüzeyseldir. Konuyla ilgili
bulguların özel yöntemlerle yorumlanması gerekmektedir. Bu ana problem
etrafında, bu makale, 15. Yüzyıl -19. Yüzyıl aralığında Osmanlı Devleti’nde
ev, saray hareminde yaşamış olan kadın sazendelerin varlığını, çaldıkları
sazların niteliklerini görsel okumalar üzerinden tespit edebilmeyi ve
yorumlamayı amaçlamaktadır. Makalenin kaynağı Fransa, Avusturya, Türkiye,
İngiltere, Almanya, İrlanda koleksiyonlarında bulunan albüm ve yazmalar
içeriğindeki görsel malzemelerdir. Bu görsel kaynaklar (Minyatürler,
Çarşı Resimleri, Tasvir albümleri, Tablolar) taranarak yüzyıllara göre sınıflandırılmış
ve makale dört bölümden oluşturulmuştur. Her bölümde
Osmanlı harem musıkisinde yer alan kadın sazende ve saz tasvirleri üzerine
odaklanacaktır. Bu görsel kaynakları destekleyen metin okumalarıyla, görsellerdeki
gerçeklik incelenecek ve verilerin iç tutarlılığı irdelenerek yorumlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadın sazendeler, Çalgı bilimi, Harem, Müzik tarihi, Çalgılar, Osmanlı

Kaynakça

• Aksoy, B. (1994). Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Musiki. İstanbul: Pan Yayınevi.
• Aksoy, B. (2014) Osmanlı Musiki Geleneğinde Kadın. Ankara: Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi.
• Allom, T. (1838) Constantinople An The Scenery Of The Seven Churces Of Asia Minör. C.2.Manchester
• And, M. (1985). 16.Yüzyılda İstanbul. İstanbul: Hayat Tarih Mecmuası, Sayı.8 (s.18-22) Tifdruk Matbaacılık.
• And, M. (2009). 16.Yüzyılda İstanbul. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• And, M. (2012). Osmanlı Tasvir Sanatları -1 Minyatür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• And, M. (2018). Osmanlı Tasvir Sanatları 2: Çarşı Ressamları.İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Araslı, A. (2008). Azeri, Kazanlı Kırımlı Türklerin Folklör ve Musikisi. Ankara: Yurt Renkleri Yayınları.
• Arel, A. (2008). İstanbul’a Bir Yolculuk 1657-1658 Claes Ralamb. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Aslanapa, O. (2014). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Atasoy, N. (2002). Surnâme-i Humayun: Düğün Kitabı. İstanbul: Koç Kültür Sanat Yayınları.