‘Roman Açılımı’nın Bir Sonucu Olarak Türkiye’de Çingene Müziğinin Kültürel Patronajı: Çalgıcı Mektebi Roman Orkestrası Örneği

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 211 - 228, 27.09.2021

Burçe Ulubilgin Çuhadar

Öz

Çalgıcı Mektebi Roman Orkestrası, “Roman Açılımı”nın duyurulmasının ardından Bursa Büyükşehir Belediyesi Orkestra Şubeler Müdürlüğü’ne bağlı olarak 2009 yılında kurulur. Tamamı Roman müzisyenlerden oluşan orkestra, düzenli olarak eğitim ve müzik faaliyetleri yürütür. Orkestra üyeleri, enstrümanların satın alınmasından prova, konser ve benzeri tüm ihtiyaçlarına kadar Büyükşehir Belediyesinin karşıladığını belirtirken, belediye orkestrasında istihdam edilmeleri ile ‘memur’ statüsüne sahip olduklarını ve böylelikle bir prestije de sahip olduklarını belirtir.

Kültür patronajı, yöneticilerin, seçkinler ya da sermaye sahiplerinin sanatçı ve sanat faaliyetlerini, ekonomik olarak desteklediği bir ilişki biçimidir. Patronaj faaliyetlerinde müzisyen, kendini ve sanatını sosyo-ekonomik güvence altına alırken patron/hami, sanat faaliyetlerini kontrolü altına alma, otorite sağlama ve bunların koruyucusu konumu ile statü sağlama faydalarını kazanır. Patronaj, hem sanatçı hem de patron/hami için bir prestij kaynağı olarak görülür. Çalışmada, Roman Açılımı’nın sonuçlarından biri olarak kurulan Bursa Büyükşehir Belediyesi Çalgıcı Mektebi Roman Orkestrası faaliyetleri, kültürel patronaj kavramı ile incelenir.

Anahtar Kelimeler

Roman Açılımı, Roman Müziği, Kültür Patronajı, Hamilik

Teşekkür

Çalışma süresince alan araştırmalarıma izin veren Bursa Büyükşehir Belediyesi Orkestra Şubeler Müdürlüğü'ne, kurum müdürü sayın Muhterem Çelik'e, orkestra sorumlusu sayın Osman Mirva'ya ve başta orkestra müdürü Nevzat Sarıgül olmak üzere tüm Çalgıcı Mektebi Roman Orkestrası müzisyenlerine, yardım ve katkılarından dolayı teşekkürlerimi sunarım.

Cultural Patronage of Gypsy Music in Turkey as a Result of the ‘Romani Initiative’: The Case of the Çalgıcı Mektebi Romani Orchestra

Öz

The Çalgıcı Mektebi Romani Orchestra, which consists entirely of Romani musicians, was established in 2009 under the Bursa Metropolitan Municipality Orchestra Branches Directorate after the announcement of the "Romani Initiative". Romani Orchestra musicians stated that the Metropolitan Municipality met all their needs like instruments, rehearsals and concerts expenses. They also stated that being a musician in the Çalgıcı Mektebi Romani Orchestra gave them prestige with having the status of 'civil servant'.
Cultural patronage is a form of relationship in which rulers, elites, or capital owners economically support artist and artistic activities. In patronage activities, while the musician secures herself/himself and her/his art socio-economically, the patron gains the benefits of taking control of artistic activities, providing authority and status with the position of art and artists protector. Patronage is seen as a source of prestige for both the artist and the boss. In the study, the activities of Bursa Metropolitan Municipality Çalgıcı Mektebi Romani Orchestra, which was established as one of the results of Romani Initiative, will be analyzed with the concept of cultural patronage.

Anahtar Kelimeler

Romani Initiative, Romani Music, Cultural Patronage, Patronage

Kaynakça

• Bayraktar-Akkaya, Ö. (2011). Çingeneler: ‘başka bir dünyanın insanları’. Global Media Journal, 1(2), 121-136.
• Çetin, B. I. (2017). Kimlikleriyle Romanlar: Türkiye’deki Roman vatandaşlara yönelik sosyal içerme ulusal strateji belgesi ve birinci aşama eylem planının değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(1), 85-112.
• Doğan, H. (2016). İdeolojik bir kurgu ve ötekileştirme referansı olarak ‘insan doğası’: Bartın Romanları örneği. Antropoloji Dergisi, 31(Haziran), 141-158.
• Duygulu, M. (2006). Türkiye’de Çingene müziği: batı grubu Romanlarında müzik kültürü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Eroğlu, M. N. (2010). Avrupa Birliği’nde sanat ve sanatçının korunması ve bunun Türk kamu yönetimine etkisi: Türkiye ve Fransa örnekleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ersay-Yüksel, A. (2017). Sultan II. Abdülhamit’in sanat hâmiliği. Sanat Tarihi Dergisi, 26(2), 261-293.
• Feyzi, A. (2020). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk müzik kültüründe patronaj ve hâmilik: arşiv belgeleri ışığında bir geleneğin anatomisi. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Girgin, G. (2015). 9/8 Roman dansı: kültür, kimlik, dönüşüm ve yeniden inşa. İstanbul: Kolektif Kitap.
• Koptekin, D. (2017). Biz Romanlar siz gacolar: Çingene/Roman çocukların kimlik inşası. İletişim Yayınları: İstanbul.
• Lefevere, A. (1992). Translation, rewriting and the manipulation of literary fame. New York, ABD: Routledge.
• Parsova, G. (2018). Araçsal ve inşacı yaklaşımlarla Roman etnik kimliği. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (3,)1, 1-18.
• Tatlısumak, U. (2006). Osmanlı Uleması ve patronaj ilişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Konya.
• Yükselsin, İ. Y. (2000). Batı Türkiye Romanlarında kültürel kimlik, profesyonel müzisyenlik ve müziksel yaratıcılık. (Yayımlanmamış doktora tezi ), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir.