ACCORDING TO THE SER’IYYE REGISTERS OF KAYSERI THE FORMATION PROCESS OF THE FAMILY IN THE ROLE OF WOMAN IN KAYSERI (1700-1720)

Yıl 2019, Sayı: 9, 51 - 65, 27.10.2019

Rümeysa Kars

Öz

Şer’iyye
Registers are the books where the judgments made by the ladies are saved. These
registers are first-rate source in terms of city and regional history. These
records are especially important because they contain detailed information
about the family structure and the social status of the woman.

In addition to the prevalence of polygamy and the
number of children in the Ottoman society, which is a widespread opinion today,
the role of women is not the right to say in society, forced marriage and the
only job is to give birth to children. This is known as the wrong XVIII. In our
examinations based on the Kayseri Şer’iyye Registers of the turn of the century
coinciding with the beginning of the century, Kayseri, a sanjak connected to
the Ottoman Empire, The monogamy is dominant, with the exception of polygamy,
can be determined from the receipts in the terraces that are realized when the
child is not. The right of women to have a say in society and to have their
rights can also be learned from these records.

Anahtar Kelimeler

Ser’iyye Registers, Tereke, Woman, Family

KAYSERİ ŞER’İYE SİCİLLERİ’NE GÖRE AİLENİN OLUŞUM SÜRECİNDE KADIN’IN ROLÜ (1700-1720)

Öz

Şer’iyye Sicilleri, kadılar tarafından yapılan
yargılamalar sonucu verilen hükümlerin kaydedildiği defterlerdir. Bu siciller,
şehir ve bölge tarihçiliği açısından birinci elden kaynak  hükmündedir. Özellikle çalışma konumuzu
kapsayan aile yapısı ve kadının toplumsal statüsü bağlamında da detaylı
bilgiler içermesi hasebiyle bu kayıtlar önem arz etmektedir.

Günümüzde
yaygın bir kanaat olan Osmanlı toplumunda hakim olan çok eşlilik ve çocuk
sayısının fazlalığı yanında kadına biçilen rolün toplumda söz söyleme hakkının
olmaması, zorla evlendirilmesi ve tek işinin çocuk doğurmakla
sınırlandırılmasıdır. Yanlış olarak bilinen bu algının XVIII. asrın başlarına
tesadüf eden döneme ait Kayseri Şer’iyye Sicilleri’ne dayalı olarak yaptığımız
incelemelerde Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı bir sancak olan Kayseri’de bu
şekilde olmadığı göze çarpar. Tek eşliliğin hakim olduğu, çok eşliliğin istisna
olmakla beraber, çocuk olmadığında gerçekleştiği terekelerdeki alacak
ilamlarından tespit edilebilmektedir. Kadının da toplum içerisinde söz sahibi
olduğu, sahip olduğu hakları da yine bu kayıtlardan öğrenilebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şer’iyye Sicilleri, Tereke, Kadın

Kaynakça

• Kayseri Şer’iyye Sicilleri, Nr.107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119 ( Belge numaraları dipnotlarda belirtilmiştir.) AKTAN,Ali “ 17. yy Kayseri Kadı Sicillerinde Bulunan Köle ve Cariyelerle İlgili Bazı Belgeler Üzerinde Bir Değerlendirme”, I. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu, Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yayını,1997.AKTAN, Ali, “ Osmanlı Belgelerine Göre Kayseri’ deki Gayrimüslim Tebaanın Durumu”, III. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu, Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yayını, Kayseri,1992. AKYILMAZ, Gül, “ Osmanlı Aile Hukukunda Kadın”, Türkler, X. , Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, s. 365- 364.
• ALKAN, Türker, Kadın- Erkek Eşitsizliği Sorunu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları:475, Ankara1981.ALTINDAL, Meral, Osmanlı’ da Kadın, Altın Kitaplar Yayınevi, 1. Basım, İstanbul,1992. AYDIN, Mehmet Akif, “ Osmanlılarda Aile Hukukunun Tarihi Tekamülü”, Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, Başbakanlık Araştırma Kurumu, Ankara 1992, s. 434- 456. DEMİREL, Ömer , Muhittin Tuş, Adnan Gürbüz, “ Osmanlı Anadolu Ailesinde Ev, Eşya ve Giyim- kuşam( XVI. –XIX. Yüzyıllar)”, Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, Başbakanlık Araştırma Kurumu, Ankara1992. EVREN, Burçak , Dilek Girgin Can, Osmanlı Kadını ve Yabancı Gezginler, Ray Sigorta, İstanbul1996.IŞIK, Mustafa , Tarihi Kayseri’ de Kadının Adı, , Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Kayseri 2005.KAPLAN, Mustafa , XVII. yy’ ın İkinci yarısında Kayseri’ de Kadın ve Aile, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Master Tezi, Ankara 2004.KARAMAN, Hayrettin Karaman, “ İslamın Getirdiği Aile Anlayışı” , Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, Başbakanlık Araştırma Kurumu, Ankara 1992.KEKEÇOĞLU, Sonay, Şer’iyye Sicillerine Göre Kayseri’ de Gayrimüslimler (1800- 1850), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Sivas 2007.KILIÇ, Özgür, Kayseri’ de Ticaret Dili, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi, Kayseri2006.ORTAYLI, İlber, “ Osmanlı Aile Hukukunda Gelenek, Şeriat ve Örf”, Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, Başbakanlık Araştırma Kurumu, Ankara, 1992. ORTAYLI, İlber, Osmanlı’da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2008.OY,Aydın, “Türk Destanlarında Aile”, Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, Başbakanlık Araştırma Kurumu, Ankara1992.PAKALIN, Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I, II, III, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul,1983.SAVAŞ, Saim, “ Fetva ve Şer’ iyye Sicillerine Göre Ailenin Teşekkülü ve Dağılması”, Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, Başbakanlık Araştırma Kurumu, Ankara 1992, s. 504-507.SELÇUK,Hava, Şer’ iyye Sicillerine Göre Kayseri Sancağı ve Girit Seferi’ ne Katkısı (1645-1669), Erciyes Üniversitesi Yayını:168 Kayseri Yöreleri Tarih Araştırmaları Merkezi Yayınları:8,KAYSERİ 2008.. YAZIR, Elmalılı M. Hamdi, Kur’ an-ı Kerim Metinsiz Meali, Kardelen Yayınevi, İstanbul 2008. YUVALI, Abdülkadir, “ Kayseri’ de 17. yy’ ın Sonlarında Kadının Sosyal Statüsü”, 1. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, ”, Kayseri,1997.