Erzurum Chamber of Commerce in the Ottoman Period: Opening and First Activities

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 7 - 23, 31.12.2020

Murat Küçükuğurlu

Öz

In the Ottoman Empire, during the modernization process of the economic and commercial system, chambers of commerce started to be opened in order to investigate the necessary things for the development of trade and to convey them to the higher authorities, to register the merchants and to develop cooperation between them. The first Chamber of Commerce was opened in 1882 in Istanbul. Erzurum Chamber of Commerce was one of the first chambers of commerce opened in the Ottoman country. The main reason for this was that Erzurum was in a central position in terms of trade of the eastern provinces of Anatolia and was located on the Trabzon-Tabriz route. Erzurum Chamber of Commerce was opened in 1885. The opening date of the Erzurum Chamber of Commerce has been correctly determined for the first time in this article. Again in this article, the characteristics, purpose, first managers and first activities of the Chamber of Commerce are explained and evaluated in the light of the documents obtained.

Anahtar Kelimeler

Erzurum, trade, economy, chamber of commerce, president.

Osmanlı Devleti Döneminde Erzurum Ticaret Odası: Açılış ve İlk Faaliyetler

Öz

Osmanlı Devleti’nde, ekonomik ve ticari sistemin modernleşmesi sürecinde, ticaretin geliştirilmesi için gerekli şeyleri araştırıp üst makamlara iletmek, tüccarları kayıt altına almak ve onlar arasında
işbirliğini geliştirmek gibi gayelerle ticaret odaları açılmaya başlandı. İlk Ticaret Odası 1882’de İstanbul’da açıldı. İncelediğimiz Erzurum Ticaret Odası, Osmanlı ülkesinde açılan ilk ticaret odalarından biriydi. Bunun temel nedeni, Erzurum’un Anadolu’nun doğu vilayetlerinin ticareti bakımından merkezi bir konumda olması ve özellikle Trabzon-Tebriz güzergâhında yer almasıydı.
Erzurum Ticaret Odası 1885 yılında açıldı. Erzurum Ticaret Odası’nın açılış tarihi ilk defa bu makalede doğru bir şekilde tespit edilmiştir. Yine bu makalede, Ticaret Odası’nın niteliği, ilk yöneticileri ve ilk
faaliyetleri, elde edilen belgeler ışığında anlatılmış ve değerlendirilmiştir. Diğer taraftan, Ticaret Odası’nın XX. yüzyılın başlarında ve Millî Mücadele Dönemi’nde yeniden açılması hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Erzurum, ticaret, ekonomi, ticaret odası, başkan.

Kaynakça

• BOA, Dâhiliye Mektubî Kalemi Evrakı (DH. MKT), 1176-66; 2008-43.
• BOA, Yıldız Perakende Evrakı Umum Vilayetler Tahriratı (Y.PRK.UM), 74-106.
• Allen, W.E.D. ve Paul Muratoff, 1828-1921 Türk-Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, Ankara, 1966.
• Diplomatic and Consular Reports on Trade and Finance, Report for the Year 1905 on the Trade of the Consular District of Erzeroum, London, 1906.
• Diplomatic and Consular Reports on Trade and Finance, Report for the Year 1906 on the Trade of the Consular District of Erzeroum, London, 1906.
• Diplomatic and Consular Reports on Trade and Finance, Turkey, Report for the Year 1894 on the Trade of the Vilayet of Trebizond, London 1895.
• Diplomatic and Consular Reports on Trade and Finance, Report for the Year 1893 on the Trade of the Consular District of Erzeroum, London, 1894.
• Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası, (yayım yeri yok), 1943.
• “Formation of a Chamber of Commerce at Erzeroum”, The Chamber of Commerce Journal, Vol. V, No: 51, 5 May 1886.
• Gülsoy, Ufuk -Bayram Nazır, Türkiye’de Ticaretin Öncü Kuruluşu-Dersaadet Ticaret Odası, 1882-1923, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul, 2009.
• Hakkı Nezihi, 50 Yıllık Oda Hayatı, 1882-1923, İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası Neşriyatı, Sanayii Nefise Matbaası, İstanbul, 1932.
• http://mehmetakifbal.net/2013/03/02/nemlizadeler/ (Erişim Tarihi: 8 Ekim 2020). Kılıç, Selami, Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu, İstanbul, 1998.
• Küçük, Cevdet -Tevfik Ertüzün, “Duyun-ı Umumiye”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 10, İstanbul 1994, ss. 58-62.
• Küçükuğurlu, Murat, Erzurum Çarşı Pazar, Eski Erzurum Çarşıları ve Üretim Mekânları, Konya 2018.
• Küçükuğurlu, Murat, Geçmişten Günümüze Erzurum Hanları, Erzurum 2020.
• Lynch, H.F.B., Armenia, Travels and Studies, II, London, 1901.
• Öncü, Ali Servet, “Erzurum Valisi Mehmet Emin (Yurdakul) Bey’in Erzurum-Trabzon Yollarıyla İlgili Bir Raporu (1912)”, Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, IV/4, 2008, s. 61-71.
• Özger, Yunus, “Erzurum Valisi Mehmed Emin (Yurdakul) Bey’in Erzurum Vilayetinin İhtiyaçları ve Gelişmesine Ait Layihası”, Atatürk Dergisi, V/2, Temmuz 2006, s. 115-150.
• Report for the Year 1886 on the Trade of the Vilayet of Erzeroum, Diplomatic and Consular Reports on Trade and Finance, London, 1887.
• Salname-i Vilayet-i Erzurum, Sene: 1303 (1887).
• Süreyya Raif, “Eski ve Yeni Teşkilat: Erzurum’da Eski Esnaf Teşkilatı, Yeni Teşkilat, Ticaret Odası ile Arasındaki Münasebat”, Meslek, Sayı: 38, 1 Eylül 1925.
• Şahin, Enis, Trabzon ve Batum Konferansları ve Antlaşmaları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2002.
• Trabzon Vilayet Gazetesi, 11 Mayıs 1322.
• Yazman, Yakup Kadri, “Ticaret ve Sanayi Odaları”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, IX, İstanbul 1953.