Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı-Rus İlişkilerinde Mektup Diplomasisi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 95 - 113, 31.12.2020

Halil Yetimoğlu

Öz

Bu çalışmanın amacı, Abdülhamid II döneminde Osmanlı-Rus ilişkilerinde mektup diplomasisinin önemini ortaya çıkarmaktır. Bu araştırmada, mektupların önemi ve iki ülke ilişkilerine olan katkısı değerlendirilmiştir. Sultan II. Abdülhamid dönemi Osmanlı-Rus ilişkilerinde diplomasinin önemli bir yeri bulunmaktadır. 1877-1878 Osmanlı-Rus harbi sonrasında iki ülke arasında diplomatik ilişkiler başlamıştır. Mektup diplomasisi, bu süreçte büyük önem kazanmıştır. Ermeni sorunu, Girit meselesi, Bulgaristan ve Doğu Rumeli olaylarında mektup diplomasisi büyük işlev görmüştür. Bunun yanı sıra elçi tayini, doğum günü kutlaması ve taç giyme merasimi nedeniyle mektuplar gönderilmiştir. Padişah II. Abdülhamid, özellikle Rusya ile diplomatik münasebetlerin devamı için büyük çaba sarf etmiştir.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamid, III. Aleksandr, II. Nikola, Osmanlı, Rus, Mektup, Diplomasi

Letter Diplomacy in the Ottoman-Russian Relations in the Abdulhamid II Period

Öz

The aim of this study is to reveal the importance of letter diplomacy in Ottoman-Russian relations during the reign of Abdulhamid II. In this study, the importance of letters and their contribution to the relations of those two countries are evaluated. Diplomacy has an important place in Ottoman-Russian relations during the Abdulhamid II period. Diplomatic relations between two countries began after the 1877-1878 Ottoman-Russian War. Letter diplomacy has gained great importance in this process. Letter diplomacy played a major role in the Armenian problem, the Cretan issue, and the events of Bulgaria and Eastern Rumelia. In addition, letters were sent for the appointment of ambassadors, birthday celebration and coronation. Sultan Abdulhamid II made a great effort in order to maintain diplomatic relationships with Russia.

Anahtar Kelimeler

Abdulhamid II, Alexander II, Nicola II, Ottoman, Russia, Letter, Diplomacy.

Kaynakça

• Bâb-ı Asâfî Divân-ı Hümâyûn Nâme-i Hümâyûn Kalemi, (A. DVN. NMH), 28-7, 30- 2.
• Hariciye Nezareti Mütenevvia Kısmı (HR. MTV), 3-28.
• İrâde Dâhiliye (İ. DH), 1148-89487, 936-74107.
• İrâde Hariciye (İ. HR), 276-16831, 276-16858, 315-20173, 276-16800, 350-34.
• Tercüme Odası Belgeleri (HR. TO), 286-28.
• Yıldız Esâs Evrâkı (Y. EE), 5-169; 13-19-3-2; 62-11; 114-58.
• Yıldız Perakende Başkitâbet Dâiresi Maruzatı (Y. PRK. BŞK), 46-71.
• Yıldız Perakende Elçilik, Şehbenderlik ve Ateşemiliterlik (Y. PRK. EŞA), 15-51.
• Yıldız Perakende Nâme-i Hümâyûnlar (Y. PRK. NMH), 1-3; 1-21; 1-29; 1-52; 1-56; 2-6; 2-46; 3-1; 3-55; 5-9; 6-49; 7-3; 7-51; 7-79; 7-98; 8-7; 9-3; 9-99.
• Yıldız Sadaret Husûsi Maruzat Evrakı (Y. A. HUS), 163-13; 179-90; 180-15; 348-34; 257-139.
• Yıldız Sadaret Resmi Maruzat Evrakı (Y. A. RES), 10-31; 21-3; 45-13; 89-4; 90-104.
• Basiret, No: 2430./ Meşveret, No: 4. /Mürüvvet, No: 382.
• Tercüman-ı Şark, No: 26, 40. / Vakit, No: 910, 1249, 1651.
• Salname-i Nezaret-i Hariciye, 1302, Kostantiniyye 1302.
• Salname-i Nezaret-i Umur-ı Hariciye,1318, Dersaadet 1318.
• Ahmed Cevdet Paşa, Maʻrûzât, Yay: Yusuf Halaçoğlu, Çağrı Yayınları, İstanbul 1980.
• Binark, İsmet; “Başbakanlık Osmanlı Arşivinde Mevcut Name-i Hümayun Defterlerine Göre Osmanlı-Rus Münasebetleri”, Türk-Rus İlişkilerinde 500 Yıl (1491-1992), TTK Yayınları, Ankara 1999, ss. 197-207.
• Çakmut, Feza, “Topkapı Sarayı Müzesi’nde Bulunan Saatler”, Topkapı Sarayı’nı Anlatmak, Ed. Ali Satan, Salim Aydın, Selin İpek, Korpus Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2018, ss. 290-309.
• Çitçi, Selahattin; “Türk Romanında Bir Modernleşme Projesi: İsim Günü Kutlaması”, Rossiskaya Türkologiya No: 1(10), Moskova-Kazan, 2014, ss. 29-34.
• İnalcık, Halil; “Osmanlı-Rus İlişkileri 1492-1700”, Türk-Rus İlişkilerinde 500 Yıl 1492-1992 Ankara 12-14 Aralık 1992, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999, ss.25-35.
• Karal, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi VIII, Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876-1907), TTK, Yayınları, Ankara 2011.
• Kurat, Akdes Nimet; Rusya Tarihi Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
• Mahmud Celaleddin Paşa, Mir’ât-i Hakîkat, C. I-II-III Haz: İsmet Miroğlu, Berekât Yayınları, İstanbul 1983.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni Rus İlişkisi (1899-1906), C. II, Yay. Haz: Recep Karacakaya ve diğerleri, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, Ankara 2006. Öztürk, Yücel; “Osmanlı Devleti’nin Rusya’ya Yönelik Dış Politikası ve Türkiye- Moskova İlişkileri (16. ve 17. Yüzyıllar), Türk Dış Politikası Osmanlı Dönemi, Ed. Mustafa Bıyıklı, Bilimevi Yayınları, İstanbul 2008, ss. 217-280.
• Pritsak, Omeljan; “1491-1532 Yıllarında Osmanlı-Moskova İlişkileri”, Türk-Rus İlişkilerinde 500 Yıl 1492-1992 Ankara 12-14 Aralık 1992, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999, ss. 65-71.
• Yetimoğlu, Halil; Sultan II. Abdülhamid’in Rus İmparatorları İle Mektup Diplomasisi, Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yozgat 2019.