Osmanlıda İbadethanelerde Gerçekleşen Hırsızlıklar ve Cezai Yaptırımlar -19. Yüzyılın Sonları ve 20. Yüzyılın Başları-

Yıl 2024, Sayı: 8, 1 - 11, 30.06.2024

Songül Çolak , Kübra Kabakcıoğlu Seğmen

Öz

Başkasına ait olan bir malın, mülkün, sahibinin rızası ve bilgisi dışında elde edilmesi hırsızlıktır ve kanunen cezai yaptırım gerektiren bir fiildir. Cezai yaptırımlar ise suçun işleniş şekli, zamanı, çalınan eşyanın türü gibi pek çok faktörle yakından alakalıdır. Hırsızlık çoğunlukla özel mülke, şahsi mallara yönelik gerçekleştirildiği gibi bazen de kamu malına yönelik işlenebilmektedir.
Çalışmamızda 19. Yüzyılın sonları ve 20. Yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti içerisinde görülen hırsızlık suçunun kutsal mekânlara yönelik olan ayağı ele alınmıştır. Bu bağlamda farklı dinlere mensub ibadethanelerden cami, kilise ve havralardan çalınan eşyalar, suç ve suçlunun takibi Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi belgelerine dayanarak örnekler üzerinden incelenmiştir. İncelememizde camilerden seccade, kurşun, avize, saat, lihye-i saadet çekmecesi gibi eşyaların, kiliseden çan, şamdan, İncil, ruhban kıyafeti, havradan ise gümüş parçalar ve nakit paraların çalındığı görülmüştür. Faillere uygulanan cezalar ise pek çok değişkene bağlı olarak belirlenmiş, bu durum çalışmanın içerisinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Hırsızlık, Cami, Kilise, Havra

Examples of Thefts and Criminal Sanctions in Places of Worship in The Ottoman Empire

Öz

It is an illegitimate act of acquiring property belonging to someone else, without the owner’s consent or knowledge, and is subject to legal penalties. Criminal sanctions can be explained by many factors such as the method of the crime, its time, and the type of stolen goods. The crime of theft was committed against many private and personal property, and sometimes against public property.
In the study, the crime used in the Ottoman Empire in the late 19th and early 20th centuries was taken into consideration. In tid context, items stolen from places of worship of members of different religions (Muslim, Chritianity, Judaism), mosques, churches and synagogues, crimes and criminals are tracked through case studie obtained from the Presidential state Archives Directorate Ottoman Archive (BOA). In the examination, accessories from the mosques such as prayer rugs, lead, chandelier, clock, lihye-I felicity darwer; Bible, bell, candlestick, clergy clothes from the church; ıt is seen that silver pieces and cash were stolen from the synagogue. The penalties for failure were determined depending on many factors of the crime and were evaluated within the scope of this ituation analysis.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Theft, Mosque, Church, Synagogue

Kaynakça

• BOA. Sadaret Mektubî Kalemi Deâvî Evrakı. (A.} MKT.DV). 35-15,119-51.
• BOA. Sadaret Mektubî Kalemi Mühimme Evrakı. (A.} MKT. MHM). 637-2.
• BOA. Meclis-i Vala. (MVL). 639-89, 642-38, 659-39, 699-23, 735-31, 841-91, 867-5,1039-17.
• BOA. Meclis-i Vala. (DH.H). 21-79.
• BOA, Hatt-ı Hümayun. (Hat). 267-15527.
• BOA. Hariciye Nezareti (Tahrirat). (HR. TH). 189-85.
• BOA. İrade Dahili. (İ.DH). 1170-91481
• BOA. Şûra-yı Devlet Evrakı. (ŞD). 1335-29.
• BOA. Zabtiye. (Z.B). 26-50,66-82,336-20,336-119,336-126.
• İnceleme ve Araştırma Eserler
• Akgündüz, S. N.(2016). “Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Hukukunun Kaynakları”, AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (8), 1-16.
• Bardakoğlu, A. (1998). “Hırsızlık”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 17, 384-396.
• Bozkurt, N. (2009). “Sakal-ı Şerif”, İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 36, 2-3.
• Çobanoğlu, A. V. (2003). “Lâleli Külliyesi”, İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 27, 86-89.
• Devellioğlu, F. (2011). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydan Yayınevi.
• Erdoğan. A. (2019). “Suç ve Ceza: Osmanlı Toplumunda Bireysel Suçlar ve Cezalar (1559-1609)”, [Doktora Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Sivas.
• Gökcen, A. (1989). Osmanlı Ceza Hukuku ve Tanzimat Dönemi Ceza Kanunları.
• Konan, B. (2015). “Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumuna İlişkin Bir Değerlendirme”, AÜHFD, 64/1, s. 171-193.
• Menekşe, Ö. (1998). “XVII. ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Hırsızlık Suçu ve Cezası”, [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. İstanbul.
• Tızlak, F. (1997). “XX. Yüzyılın Ortalarında Osmanlı Maden Yatakları”, Belleten (229), 703-718.
• Taşkın, F. (2020). “Filistin’deki Britanya Gölgesi (1838-1918): Yahudi Devletine Giden Süreçte İngiliz Politikası”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi (11), 74-88.
• Uludağ, S. (1994). “Tasavvuf”, İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 9. 300.
• Üçok, C. (1947). “Osmanlı Kanunnamelerinde İslâm Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler”, Ankara
• Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.4, S.1, 126-146.