Pers Kralı Kyros’un Anadolu’yu Fethinden Makedon Kralı Büyük İskender’in Asya Seferine Kadar Geçen Dönemde Denizli ve Çevresinde Yaşanan Siyasi Olaylar

Yıl 2024, Sayı: 9, 86 - 98, 31.12.2024

Alaaddin Kalaycı , Ercüment Yıldırım

https://doi.org/10.52003/etutdergisi.1482189

Öz

Anadolu coğrafyasında İÖ 13 – İÖ 12 yüzyıllarda yaşanan Ege göçlerinin neticesinde var olan Hitit Krallığının hâkimiyeti sona ermiştir. Göç yoluyla Anadolu’ya gelen yeni kavimlerden olan Frigler, Denizli ve çevresine hâkim olmayı başarmıştır. Ancak Kimmer istilası ile birlikte Frigler yıkılmış ve Lidya krallığı kurulmuştur. Lidya Krallığı Friglerin hâkim olduğu yerlerin hepsine hâkim olmuş ve daha geniş sınırlara ulaşmıştır. Anadolu’da Lidya hâkimiyetinin yaşandığı dönemde Ahameniş günümüz İran coğrafyasında Ahameniş Krallığı kurulmuş ve yayılmacı politikaları neticesinde Anadolu coğrafyasını ele geçirmiştir. Denizli ve çevresi İÖ 5 ve İÖ 3 yüzyıllarda Ahameniş (Pers) hâkimiyetinde kalarak Denizli ve çevresi Sardeis satraplığının sınırları içinde kalmıştır. Ahameniş hâkimiyetinin zayıflamaya başladığı dönemlerde Makedon krallığının gücünü arttırmaya başlamıştır. Makedon Kralı Büyük İskender, yapmış olduğu Asya seferi neticesinde Ahameniş Krallığını yıkarak Anadolu coğrafyasının büyük çoğunluğunu ele geçirmiştir. İskenderin seferi neticesinde Denizli ve çevresi Makedon hâkimiyetine girmiştir. Bu çalışma Pers Kralı Kyros’un Anadolu’yu fethinden Makedon Kralı Büyük İskender’in Asya seferine kadar olan süre zarfında Denizli ve çevresinde yaşanan siyasi olaylar hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Denizli, Ahameniş Krallığı, Makedon Krallığı, Büyük İskender, Kral Kyros

Political Events in Denizli and its Surroundings from the Conquest of Anatolia by Persian King Cyrus to the Asian Campaign of Macedon King Alexander the Great

Öz

The Hittite Kingdom's dominance in the Anatolian geography came to an end as a result of the Aegean migrations that occurred between 13th and 12th centuries BC. The Phrygians, who were one of the new tribes migrating to Anatolia, managed to establish dominance in the region of Denizli. However, the Phrygians were defeated by the Cimmerian invasion, and following this, the Lydia Kingdom extended its rule over all the areas previously controlled by the Phrygians, reaching even wider boundaries. During the period of Lydia's dominance in Anatolia, the Achaemenid Empire was established in the present-day Iranian geography and, as a result of its expansionist policies, took control of the Anatolian geography. Denizli and its surroundings remained under Achaemenid (Persian) rule during the 5th and 3rd centuries BC, within the boundaries of the Sardis satrapy. As the Achaemenid rule began to weaken, the power of the Macedonian Kingdom started to increase. Alexander the Great, through his conquest of Asia, defeated the Achaemenid Empire and captured the majority of the Anatolian geography. As a result of Alexander's campaign, Denizli and its surroundings came under Macedonian rule. This study aims to provide information about the political events that took place in Denizli and its surroundings from the conquest of Anatolia

Anahtar Kelimeler

Denizli, Achaemenid Kingdom, Macedonian Kingdom, Alexander the Great, King Cyrus

Kaynakça

• Diodorus Siculus. Library of History, Volume IV: Books 9-12.40. Translated by C. H. Oldfather. Loeb Classical Library 375. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1946.
• Diodorus Siculus. Library of History, Volume VII: Books 15.20-16.65. Translated by Charles L. Sherman. Loeb Classical Library 389. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1952.
• Herodotus. The Persian Wars, Volume I: Books 1-2. Translated by A. D. Godley. Loeb Classical L Library 117. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1920.
• Herodotus. The Persian Wars, Volume II: Books 3-4. Translated by A. D. Godley. Loeb Classical Library 118. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1921.
• Herodotus. The Persian Wars, Volume III: Books 5-7. Translated by A. D. Godley. Loeb Classical Library 119. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1922.
• Herodotus. The Persian Wars, Volume IV: Books 8-9. Translated by A. D. Godley. Loeb Classical Library 120. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1925.
• Plutarch. Lives, Volume XI: Aratus. Artaxerxes. Galba. Otho. General Index. Translated by Bernadotte Perrin. Loeb Classical Library 103. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1926.
• Thucydides. History of the Peloponnesian War, Volume IV: Books 7-8. General Index. Translated by C. F. Smith. Loeb Classical Library 169. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1923.
• Xenophon. Hellenica, Volume I: Books 1-4. Translated by Carleton L. Brownson. Loeb Classical Library 88. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1918.
• Xenophon. Hellenica, Volume II: Books 5-7. Translated by Carleton L. Brownson. Loeb Classical Library 89. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1921.
• Akarsu, R. (2014). “Erken Tunç Çağı Sonu ve Orta Tunç Çağı’nda Güneybatı Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 - (2), 209 216.
• Allen, J. (2020). The Roman Republic and the Hellenistic Mediterranean From Alexander to Caesar, Hoboken: Blackwell Publishing.
• Austin, M, M. (1990). “Greek Tyrants and the Persians, 546-479 B. C.”. The Classical Quarterly, 40-2, 289-306.
• Balcer, J, M. (1984). Sparda By The Bıtter Sea Imperial Interaction in Western Anatolia. California: Scholars Press.
• Balcer, J, M. (1995). The Persian Conquest of the Greeks 545 - 450 B.C.. Konstanz: Universitätsverlag Konstanz.
• Bing, D, J. (1998). “Datames and Mazaeus: The Iconography of Revolt and Restoration in Cilicia”. Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, 47-1, 41-76.
• Briant, P. (2002). From Cyrus to Alexander A History of the Persian Empire. Indiana: Pen State Press.
• Crompton, W, S. (2003). Alexander The Great. Philadelphia: Infobase Publishing.
• Dell, P, - Skelton, D. (2005). Empire of Alexander The Great. New York: Infobase Publishing.
• Demirel, S. (2012). “M.Ö. II. Binyıl Batı Anadolu’sunda Yer Alan Arzava Ülkeleriyle İlgili Coğrafik Değerlendirme”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 3-5, 215- 226.
• Doanges, N, A. (1998). “The Campaign and Battle of Marathon”. Zeitschrift für Alte Geschichte 47-1, 1- 17.
• Duran, M. (2015). “Satraplık Sisteminin Pers Yönetim Teşkilatındaki Yeri”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 61-86.
• Durmuş, İ. (1997). “Anadolu’da Kimmerler ve İskitler”. Belleten, 61 (231), 273-286.
• Ellis, J, R. (1974). Philip II and Macedonian Imperialism. New Jersey: Princeton University Press.
• Eroğlu, E. (2014). “Ege Göçleri ve M.Ö I. Binde Anadolu”. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1-1, 43-55.
• Evans, J, A, S. (1963). “Histiaeus and Aristagoras: Notes on the Ionian Revolt”. The American Journal of Philology, 84(2), 113-128.
• Evans, J, A, S. (1976). “Herodotus and the Ionian Revollt”. Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, 25- 1, 31-37.
• Fried, L. S. (2004). The Priest and the Great King: Temple-Place Relations in the Persian Empire. Indiana: Biblical and Judaic Studies.
• Gavaz, S, Ö. (2008). “Hitit İmparatorluk Devri Krallarından I. Šuppiluliuma Döneminde Anadolu”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1-1, 21-39.
• Goodwin W, W. (1906). “The Battle of Salamis”. Harvard Studies in Classical Philology 17, 74- 101.
• Gökçek, L. G. (2015). Asurlular. Ankara: Bilgin Sanat ve Kültür Yayınları.
• Hammond, N, G, L. (1968). “The Campaign and the Battle of Marathon”. The Journal of Hellenic Studies 88, 13-57.
• Heckel, W. (2002). The Wars of Alexander the Great 336-323 BC. London: Routledge.
• Holland, T. (2007). Persian Fire The First World Empire and the Battle for the West. London: Brown Book Group.
• Hornblower, S. (2012). The Oxford Classical Dictionary. Oxford: Oxford Universtiy Press, Oxford.
• Hyland, O, J. (2017). Persian Interventions The Achaemenid Empire, Athens, and Sparta, 450–386 BCE. Baltimore: JHU Press.
• Kaya, M, A. (2018). “Anadolu’da Pers Satraplıkları: Kuruluş, Yönetim ve Etnik Yapı”, Cedrus VI, 159- 179.
• Kılıç, M. (2021). “Ana Hatlarıyla Eskiçağ Anadolu Devletlerinde Asker Temini”. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 79, 491-510.
• Kılıç, Y, - Başol, S, - Eser, E. (2019). “Mira-Kuwalia’dan Miryakefalon Zaferi’ne Çivril ve Yöresi”. Y. Kılıç – T. Tok (Ed), Çivril Tarihi ve Miryakefalon Zaferi. Denizli: Bilal Ofset Basım – Yayım & M Matbaacılık, 11-39.
• Kohn, G, C. (2007). Dictionary Of Wars. New York: Facts on Files.
• Kuhrt, A. (2010). The Persian Empire: a Corpus of Sources from the Achaemenid Period, London: Routledge.
• Lateiner, D. (1982). “The Failure of the Ionian Revolt”. Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, 31- 2, 129-160.
• Liverani, M. (2014). The Ancient Near East History: Society and Economy. London: Routledge.
• Magie, D. (1950). Roman Rule In Asia Minor: To The And Of The Third Century After Christ. New Jersey: Princeton University Press.
• Mansel, M, A. (1995). Ege ve Yunan Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• March, D, A. (1995). “The Kings of Makedon: 399-369 B.C.”. Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, 44-3, 257-282.
• Memiş, E. (2019). “Ege Göçleri’nin Tetiklediği Diğer Göç Hareketlerine Kısa Bir Bakış”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7-19, 148-162.
• Memiş, E. (2020). “Frig Göçlerinin Zamanı Üzerine Bazı Öneriler”. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7-3, 1914-1930.
• Memiş, E. (2022). “Eski Anadolu Tarihinde Frigler ve Çözüm Bekleyen Bazı Sorunlar”. Near East Historical Review, 12/1, 1 – 14.
• Mountjoy, P, A. (1998). “The East Aegean-West Anatolian Interface in the Late Bronze Age: Mycenaeans and the Kingdom of Ahhiyawa”. Anatolian Studies, 48, 33-67.
• Nardo, D. (2005). Encyclopedia Ancient Greece. New York: Lucent.
• Nudell, J, P. (2023). Accustomed to Obedience? Classical Ionia and the Aegean World. 480–294 BCE. Michigan: University of Michigan Press.
• Olmstead, A, T. (1948). History Of Persian Empire, Chicago: The University Chicago Press.
• Özkan, S. (1998). “Hitit İmparatorluğu’nun Yıkılışında Küçük Krallıkların Rolü”. Tarih İncelemeleri Dergisi, 13(1), 71-81.
• Roisman, J. (1985). “Maiandrios of Samos”. Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, 34-3, 257-277.
• Rung, E. (2015). “Some Notes On Karanos In The Achaemenid Empire”. Iranica Antiqua, 50, 333- 356.
• Ruzicka, S. (1985). “Cyrus and Tissaphernes, 407-401 B.C.”. The Classical Journal, 80-3, 204-211.
• Sarıkaya, S. (2016). “Anadolu’da Pers Satraplık Sistemi”. Cedrus, IV, 75-90.
• Sarıkaya, S. (2017). “The Diplomatic and Strategic Maneuvers of Tissaphernes, Satrap of Sardis”. Adalya, (20), 107-134.
• Schachner, A. (2012). “Orta Anadolu’da Coğrafya ve Ekonomi: Hititlerin Bıçak Sırtındaki İmparatorluğu”, In Colloquium Anatolicum, No. 11, 25-54.
• Sheppard, R. (2008). Alexander The Great At War. Oxford: Osprey Publishing.
• Sina, A. (2010). “Artakserkses”. Tarih Araştırmaları Dergisi, 29, 137-166.
• Singer, I. (1983). “Western Anatolia in the Thirteenth Century B.C. According to the Hittite Sources”. Anatolian Studies, 33, 205-217.
• Stoneman, R. (2015). Xerxes A Persian Life. New Haven and London: Yale University Press.
• Tekin, O. (1995). Eski Yunan Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tekin, O. (2007). Eski Anadolu ve Trakya Ege Göçlerinden Roma İmparatorluğu'nun İkiye Ayrılmasına Kadar (MÖ 12. - MS 4. Yüzyıllar Arası). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Thomas, G, C. (2007). Alexander the Great in his World. Oxford: John Wiley & Sons.
• Topaloğlu, Y. - Uslu S. (2020) “Asur Devleti’nin Yıkılışı ve Medler”. L. G. Gökçek, E. Yıldırım, O. Pekşen (Ed), Eski Mezopotamya’nın Siyasi Tarihi. İstanbul: Değişim Yayınları, 291-319.
• Ünal, A. (2002). Hititler Devrinde Anadolu I. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Ünal, A. (2003). Hititler Devrinde Anadolu II. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Voto, J, G. (1988). “Agesilaos and Tissaphernes near Sardis in 395 BC”. Hermes, 116-1, 41-53.
• Wallinga, H, T. (1984). “The Ionian Revolt”. Mnemosyne, 37, 401-437.
• Westlake, H, D. (1981). “Decline and Fall of Tissaphernes”. Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, 30- 3, 257-279.
• Worthington, I. (2014). By The Spear: Philip II, Alexander the Great, and the Rise and Fall of the Macedonian Empire. Oxford: Oxford University Press.
• Yıldırım, E. - Pekşen, O. (2013). “Üçüncü Arami Göçü’nün Anadolu’nun Güneydoğusuna Yaptığı Etnik ve Siyasi Etkiler”. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4-13, 31-55.