İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA ADOLF HİTLER'İN MİZAH ÇEKİCİLİĞİ BAĞLAMINDA SOVYET PROPAGANDA POSTELERİ ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Sayı: 10, 4 - 19, 28.12.2018

Caner Çakı Mehmet Ozan Gülada

Öz

            Nazi Almanyası, savaş ilan etmeksizin 22
Haziran 1941 tarihinde Sovyetler Birliği'ne saldırmıştı. Nazilerin
beklenilmeyen saldırısı üzerine, Sovyetler Birliği Nazi Almanyası Devlet
Başkanı Adolf Hitler'i hedef alan propaganda faaliyetlerine yönelmişti. Bu
süreçte Sovyetler Birliği, güldürü temelli bir duygusal çekicilik olan mizah
çekiciliğini Hitler karşıtı propaganda faaliyetlerinde etkili bir şekilde
kullanmaktaydı. Bu çalışmada, 2. Dünya Savaşı'nda Sovyetler Birliği'nin
Hitler'i konu alan propaganda posterleri mizah çekiciliği bağlamında
incelenmiştir. Bu amaçla All World Wars sitesi tarafından belirlenen Sovyet
propaganda posterleri içerisinden amaçlı örneklem metodu kullanılarak
belirlenen 7 propaganda posteri (Saldırmazlık Paktı, Moskova Seferi, Müttefik
Devletleri, Napolyon, 3. Yıl, Berlin, Nihai Son), kronolojik sırası itibariyle
nitel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan göstergebilimsel analiz yöntemi
kullanılarak ele alınmıştır. Posterler, İsviçreli Dil Bilimci Ferdinand de
Saussure'ün Göstergeler Modeli özelinde analiz edilmiştir. Elde edilen
bulgularda, Sovyetler propagandasının savaşın en başından itibaren mizahi
çekicilik üzerinden Hitler'i Sovyet toplumu nezdinde itibarsızlaştırarak, Kızıl
Ordu'nun Alman ordularına karşı büyük bir zafer kazanacağı algısının oluşmasını
amaçladığı ortaya çıkarılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Hitler, Sovyetler Birliği, Mizah Çekiciliği, Propaganda, Poster

Kaynakça

• AKARCALI, Sezer (2003). İkinci Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda. Ankara: İmaj Yayınevi.
• ALL WORLD WARS, http:// www. allworldwars. com/Russian %20WWII% 20Propaganda %20Posters. html, Erişim Tarihi: 15.09.2018.
• BEREND, T. Ivan (2011). 20. Yüzyıl Avrupa İktisat Tarihi, Çev: Serpil Çağlayan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• CAPLAN, Jane (2017). Hitler Almanyası 1933-1945. Çev: İdem Erman, İstanbul: İnkılap Yayınları.
• ÇAKI, Caner (2018a). "Propaganda", İletişim ve Propaganda, Mustafa Karaca ve Caner Çakı (ed.). Konya: Eğitim Yayınevi.
• ÇAKI, Caner (2018b). Birinci Dünya Savaşı’ndaki Alman Propaganda Kartpostallarında Kullanılan Karikatürlerde Türklerin Sunumunun Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (29), 73-94.
• ÇAKI, Caner ve GÜLADA, Mehmet Ozan (2018). "Vichy Fransası'nda İşgal Propagandası". Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1), 53-80.
• ÇAKI, Caner, & İSPİR, İlker (2018). Adolf Hitler’in Reklamlarda Kullanımı: Mercedes ve Biomen Reklamları Üzerine İncelemesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 114-127.
• ÇANKAYA, Erol (2008). İktidar Bu Kapağın Altındadır. Gösteri Demokrasisinde Siyasal Reklamcılık. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
• DE SAUSSURE, Ferdinand (2014). Genel Dilbilim Yazıları. Çev: Savaş Kılıç. İstanbul: İthaki Yayınları.
• DOMENACH, Jean Marie (2003). Politika ve Propaganda, Çev: Tahsin Yücel. 2. Basım. İstanbul: Varlık Yayınları.
• EBERLE, Henrik ve UHL, Matthias (2017). Hitler Kitabı. Çev: Mustafa Tüzel. İstanbul: Alfa Yayınları.
• EŞİYOK, Elif (2017). Dergi Reklamlarındaki Reklam Çekiciliklerine Yönelik Bir İnceleme: All Dergisi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 641-656.
• FISKE, John (2017). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev: Süleyman İrvan. 5. Basım. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• GILBERT, Martin (2011). Churchill, Çev: Süha Sertabiboğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• GILL, Graeme (1980). The Soviet Leader Cult: Reflections on the Structure of Leadership in the Soviet Union. British Journal of Political Science. 10(2). 167-186.
• GOEBBELS, Joseph (2016). Gerçek Yüzüyle Komünizm ve Teori ve Pratikte Bolşevizm. Çev: Zehra Köroğlu. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
• HART, Basil Liddell (2015). İkinci Dünya Savaşı Tarihi. Çev: Kerim Bağrıaçık. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• JOWETT, S. Garth & O'donnell, Victoria (2014). Propaganda & Persuasion. USA: Sage.
• KERSHAW, Ian (2007). Hitler, 1889-1936: Hubris. Çev: Zarife Biliz. Birinci Cilt. İstanbul: İTHAKİ Yayınları.
• KERSHAW, Ian (2009). Hitler, 1936-1945: Nemesis. Çev: Zarife Biliz. 2. Cilt, İstanbul: İthaki Yayınları.
• KISSINGER, Henry (2010). Diplomasi. Çev: İbrahim H.Kurt. 9. Baskı. İstanbul:Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Macit, M. Hanifi (2007). Faşizm ve Nazizm. İstanbul: Savaş Yayınevi.
• MACKSEY, Kenneth John (2012). 2. Dünya Savaşı'nda Askeri Hatalar, Çev: M. Tanju Akad. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• MAZOWER, Mark (2014). Hitler İmparatorluğu, İşgal Avrupa'sından Nazi Yönetimi. Çev: Yavuz Alogan. 2. Baskı. İstanbul: Alfa Yayınları.
• MCNab, Chris (2015). Hitler'in Ordusu, Nazi Savaş Makinesinin Tarihi, 1939-1945, Çev: Okan Doğan. İstanbul: Timaş Yayınları.
• MOLLET, Tracey (2017). Cartoons in Hard Times: The Animated Shorts of Disney and Warner Brothers in Depression and War 1932-1945. USA: Bloomsbury Publishing.
• RIASANOVSKY, V. Nicholas, & STEINBERG, D. Mark. (2011). Rusya Tarihi, Çev: Figen Dereli. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• RİFAT, Mehmet (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü: Kavramlar, Yöntemler, Kuramcılar, Okullar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• SIĞIRCI, İlhami (2016). Göstergebilim Uygulamaları, Metinleri, Görselleri ve Olayları Okuma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• TANYERİ MAZICI, Emel ve ÇAKI, Caner (2018). Adolf Hitler’in Korku Çekiciliği Bağlamında Kamu Spotu Reklamlarında Kullanımı. Erciyes İletişim Dergisi. 5 (3). 290-306.
• TARHAN, Nevzat (2010). Psikolojik Savaş, Gri Propaganda. 13.Baskı. İstanbul:Timaş Yayınları.
• VALLÉE, Cécile (2012). Monsters and Clowns Incorporated: the Representations of Adolf Hitler in British and American WWII Propaganda Posters. Revue LISA/LISA e-Journal. 10(1), 126-150.