KUŞAKLAR ARASI AKILCI İLAÇ KULLANIMI

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 3, 199 - 204, 25.12.2018

Betül Özen

Öz

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımı halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorundur.
Tanımlayıcı tipte olan bu çalışma huzurevinde kalan
yaşlılar ile üniversite öğrencilerinde akılcı ilaç kullanımını belirleyerek kuşaklar arası akılcı ilaç kullanımını
değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Evreni belli örneklem yöntemi kullanılarak 30 yaşlı ve 160 genç olmak üzere toplam 190 birey örnekleme alınmıştır.
Araştırmanın yapılabilmesi için etik kurul ve kurum
izni, çalışmaya katılan yaşlılar ve gençlerden sözlü ve
yazılı onamları alınmıştır. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde Turcosa istatistik paket programı kullanılmıştır.
Araştırmaya katılan bireylerin %80’i 18-24 yaş, %
15.2’si 55 yaş ve üzeridir. Yine araştırmada, bireylerin
%51.1’i evde yarım kalmış bir ilacı tekrar kullandığını
ve %47.9’unun ilacı tekrar kullanırken herhangi bir
sağlık personeline danışmadığı belirlenmiştir. Araştırmada, artık ilaçların ne yapıldığı, evde kalan ilaçları
tekrar kullanırken nelere dikkat edildiği, hasta olmadan
ilaç satın alma, sağlık personeli dışında tavsiye ile ilaç
kullanma konusunda ve başkasına kendisine iyi gelen
ilacı önerme konusunda kuşaklar arası anlamlı bir fark
bulunmamıştır (p>0.05). Ayrıca araştırmada; antibiyotik kullanımı dışında, evde yarım kalmış ilaç kutusu
sayısı, kalan ilaçları kullanırken kimden bilgi aldığı ve
ilacı kullanım şekli konusunda yaşlıların gençlere kıyasla doğru davranışlar sergilediği ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.05).  

Anahtar Kelimeler

: Akılcı ilaç kullanımı, genç erişkin, yaşlı

INTERGENERATIONAL RATIONAL DRUG USE

Öz

As in all over the world, wrong and unnecessary drug
use in our country is a serious problem affecting public
health.
This descriptive study was conducted to determine the
rational drug use among elderly and nursing students in
nursing homes and to evaluate rational drug use among
generations. A total of 190 individuals were included in
the study. In order to carry out the research, oral and
written consent was obtained from the ethics committee and institution permission, the elderly and young
people participating in the study. In the statistical
evaluation of the data, the Turcosa statistical package
program was used.
80% of the participants were 18-24 years old, 15.2%
were 55 years old and over. In addition, 51.1% of patients use a drug that is unfinished at home and 47.9%
do not consult with any health personnel while taking
repeated drugs. There was no significant difference
between generations in terms of what is to be done
with the leftover medicines, what is to be considered
when using leftover medicines at home, to buy medicines without patients, to use drugs with advice from
someone other than healthcare personnel, and to offer
the medicine that is good for someone else (p> 0.05).
It has been found that elderly people display more positive behaviors than younger people in all matters, except antibiotic use, such as the number of leftover pillboxes at home, who to get advice from when using leftover drugs, and how to use medicine, and the difference
between them has been found statistically significant.

Anahtar Kelimeler

Rational drug use, young adult, elderly

Kaynakça

• 1. Aydın B, Gelal A. Akılcı ilaç kullanımı: yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü. DEU Tıp Fakültesi Dergisi 2012; 26:57–63. 2. Akılcı İlaç kullanımı Eylem Planı 2017 http:// www.akilciilac.gov.tr/wp-content/ uploads/2014/11/aik-ulusal-eylem-plani.pdf 3. Yılmaz E, Yılmaz E, Karaca F, Uçar S, Yüce T. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin ilaç kullanma durumlarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2008; 3:70-76. 4. 21. Hedef’te Türkiye: Sağlıkta Gelecek, T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı (2007) https://sbu.saglik.gov.tr/ Ekutuphane/kitaplar/200801212206080_hedef.pdf 5. Akıcı A, Uğurlu MÜ, Gönüllü N, Oktay Ş, Kalaça S. Pratisyen hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Sted 2002; 11:253-257. 6. Özçelikay G. Akılcı ilaç kullanımı üzerinde bir pilot çalışma. J Fac Pharm 2001; 30:9-18. 7. Şen G, Ulupınar S. Klinikte Yatarak Tedavi Gören 65 Yaş Ve Üstü Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Uygulamaları Ve Yaşam Kalitesi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Karabük 2018. 8. Karataş Y, Dinler B, Erdoğdu T, Ertuğ P, Seydaoğlu G. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesine başvuran hasta ve hasta yakınlarının ilaç kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2012;37:1-8. 9. T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanım Birimi, Halka Yönelik Anket ”Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışların Değerlendirilmesi Anketi” www.akilciilac.gov.tr/wp-content/ uploads/2013/05/ 10. Kayaalp OS. Farmakolojiye Giriş, Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji (10. Baskı). HacettepeTaş, Ankara 2002. 11. Mete S, Ünal Z. Kapadokya bölgesi il merkezlerinde yaşayanların ilaç kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi 2017; 6:661-680. 12. Pınar N, Karataş Y, Bozdemir N, Ünal İ. Adana ilindeki insanların ilaç kullanım alışkanlıkları. TAF Preventive Medicine Bulletin 2013; 12:639-650. 13. Yılmaz M, Kırbıyıkoğlu Fİ, Ariç Z, Kurşun B. Bir diş hekimliği fakültesi hastanesine başvuran bireylerin akılcı ilaç kullanımlarının belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2014; 2:39-47. 14. Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları. Dicle Tıp Dergisi 2011; 38:458-465. 15. Şendir M, Çelik Z, Güzel E, Büyükyılmaz F. Aile sağlığı merkezlerine başvuran bireylerde akılcı ilaç kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2015; 14:15-22. 16. Uğrak U, Teke A, Cihangiroğlu N, Uzuntarla Y. Kardiyoloji kliniğinde yatan hastaların akılcı ilaç kullanımı konusundaki tutumları. TAF Preventive Medicine Bulletin 2015; 14:137-144. 17. Yavuzer BN, Polat H. Dâhiliye Kliniklerinde Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilgi Ve Davranışlarının Belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum 2018. 18. Demiroğlu T, Polat Y, Doğan U. Kilis devlet hastanesinde yatan yetişkin hastaların ilaç kullanımına yönelik davranış ve alışkanlıklarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2017; 6:93-98. 19. Hatipoglu S, Cengiz Özyurt B. Rational use of medicine in some family health centers in Manisa. TAF Prev Med Bull 2016; 15:277-284. 20. Kantor DE, Rehm CD, Hass JS, et al. Trends in Prescription drug use among adults in the United States From 1999-2012. JAMA 2015; 3:1818-1831.