KAYSERİ İLİNDE EV KADINLARININ BESİNLERİ SAKLAMA UYGULAMALARI

Yıl 2005, Cilt: 14 Sayı: 1, 43 - 51, 01.03.2005

Betül Çiçek Nurten Budak Habibe Şahin

Öz

Ülkemizde birçok besin ev koşullarında işlenerek hazırlanmakta ve yetiştiği mevsim dışındaki zamanlarda tüketilmektedir. Bu araştırma, Kayseri’de sosyoekonomik düzeyi farklı ev kadınlarının evde yaptıkları besinleri ve besinleri saklamaya ilişkin uygulamalarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya Kayseri il merkezinde yaşayan kadınlar arasından basit rast gele örnekleme yöntemiyle seçilen farklı sosyoekonomik düzeyde 600 ev kadını alınmıştır. Araştırma verileri, düzenlenen anket formlarının araştırmacılar tarafından kadınlar ile yüz yüze görüşme tekniğiyle doldurulmasıyla elde edilmiştir. Araştırmaya katılan düşük ve orta sosyoekonomik düzeydeki ev kadınlarının büyük çoğunluğu (sırasıyla %53.5 ve %31.5) ilkokul mezunu, yüksek sosyoekonomik düzeydeki ev kadınlarının büyük çoğunluğu (%43.5) lise mezunudur (p<0.05). Ev kadınları arasında kış mevsiminde tüketilmek üzere reçel hazırlayanlar (%90.0) başta gelmekte, bunu turşu hazırlayanlar (%85.5) ve salça hazırlayanlar (%64.3) izlemektedir. Erişte-makarna, konserve, tarhana, pekmez, yufka ekmeği, sucuk ve pastırma hazırlama ise sırası ile %62.8, %38.2, %30.0, %21.2, %2.7, %2.3 ve %0.8 olarak kış için hazırlanan diğer besinleri oluşturmaktadır. Ev kadınlarının büyük çoğunluğu salça, yoğurt, süt, pekmez ve reçeli (sırasıyla %78.0, %38.3, %57.0, %65.5, %88.7) cam kapta, turşuyu (%54.0) ise plastik kapta saklamaktadır (p<0.05). Düşük, orta ve yüksek sosyoekonomik düzeylerdeki ev kadınlarının büyük çoğunluğu (sırasıyla %21.5, %36.3 ve %36.0) sebzeleri dondurarak (p<0.05), yine büyük çoğunluğu (sırasıyla % 50.0, %60.4 ve %51.1) meyveleri reçel veya marmelat yaparak saklamaktadır (p>0.05). Kadınların sosyoekonomik durumu ve eğitim düzeyi yükseldikçe besinleri saklamaya yönelik uygulamaları sağlıklı olmaktadır

Anahtar Kelimeler

Evde yapılan besinler, besin saklama kabı, besin saklama yöntemi, ev kadını

The Food Storage Practices of the Housewives in Kayseri

Öz

In our country a number of foods are processed in home conditions and consumed when they are out of season. This study was conducted on housewives representing different socioeconomic levels in Kayseri, in order to determine their home made foods and their practices of food storage. Among the housewives, six hundred housewives living in the central parts of the city and representing different socioeconomic levels were included according to the simple randomized sampling method. The data was obtained with the questionnaire by the face to face interview method. Of the housewives participated, the majority of them were representing the low and middle socioeconomic level (53.5 and 31.5%, respectively), were graduates of primary school, and the majority of them were representing the high socioeconomic level (43.5%), graduates of high school (p<0.05). Among the housewives, the common home made foods for winter were jam (90.0%), pickle (85.5%) and tomato paste (64.3%). The other home made foods for winter were vermicelli-macaroni, canned foods, tarhana, molasses, bread made of thin sheets of dough, sausages and pastram (62.8,38.2,30.0,21.2,2.7,2.3 and 0.8%) , respectively. The majority of the housewives store tomate paste, yoghurt, milk, molasses and jams (78.0, 38.3, 57.0, 65.5, 88.7% respectively) in glass ware and pickle (54.0%) in plastic ware (p<0.05). The majority of the housewives representing the low, middle and high socioeconomic levels (21.5, 36.3 and 36.0% respectively) stored vegetables frozen, likewise the majority (50.0, 60.4 and 51.1% respectively) stored fruits as marmalade and jams (p>0.05). As the socioeconomic and educational levels increased, the proper practices of food storing increased

Anahtar Kelimeler

Home made foods, food storage utensil, food storage method, housewife

Kaynakça

• Baysal Sağlıklı beslenme ve Akdeniz diyeti. Beslenme ve Diyet Dergisi 1996, 25:21-29.
• Baysal A. Beslenme Kültürümüz. Kültür Ba- kanlığı Yayınları/1230 Yayımlar Dairesi Baş- kanlığı Başvuru Kitapları Dizisi/16 Ankara 1993, ss 64.
• Akçiçek E, Akçiçek F, Başar R. Besinlerin pişirilmesi ve saklanmasında kullanılan mal- zemelerin insan sağlığına yapabileceği olum- suz etkiler. Beslenme Diyet Dergisi 1989, 18:87-99.
• Erol İ. Besin Hijyeni. Ankara Üniversitesi. Veteriner Fakültesi, Ankara 1999, ss 106- 109.
• Özdeveci M. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi,
• Ateş M, Ballar E, Pekcan G. Sosyo-ekonomik yönden farklı semtlerde yaşayan ev kadınları- nın besin hazırlama, pişirme ve saklama yön- temlerinin saptanması. Beslenme ve Diyet Dergisi 1986, 15:71-83.
• Ersoy Ankara’nın Gölbaşı ilçesi ve köyle- G. rinde besin tüketim durumu. Beslenme ve Diyet Dergisi 1990, 19:71-84.
• Sevenay N. Kayseri İl Merkezi Kamu Sektö- ründe Çalışan Kadınların Beslenme Alışkan- lıkları, Yiyecek Hazırlama, Pişirme Yöntemle- ri ve Beslenme Bilgi Düzeyleri Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni- versitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 1996.
• Malatyalıoğlu N. Erzincan İli Merkez İlçesi Köylerindeki Evli Kadınların Beslenme Bilgi Düzeyleri ile Yiyecek Hazırlama, Pişirme ve Saklama Uygulamaları Üzerinde Bir Araştır- ma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 1991.
• Yücecan S, Pekcan G, Mercanlıgil S ve ark. Ankara ili, ilçe ve köylerinde yaşayan ailele- rin beslenme kültürleri ve etkileyen etmenler, Ankara İli Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü Sempozyumu Bildiri Kitabı, Vehbi Koç ve Ankara Araştırmaları Merkezi, Anka- ra 1999, ss 231-248.
• Baykan S. Ramazanın beslenme durumuna etkisi konusunda bir araştırma. Beslenme ve Diyet Dergisi 1998, 10:119-137.
• Gürbüz T, Çetinkaya F, Ceyhan O ve ark. Kayseri İli Eğitim ve Araştırma Sağlık Grup Başkanlığı Bölgesinde besinlerin kış dönemi için işlenmesi ve saklanması. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 1986, 55:79-84.
• Baysal A. Türk yemek kültüründe değişmeler, beslenme ve sağlık yönünden değerlendirme. Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları No:13 Ankara 1993, ss 18.
• Arıkan B. Ankara’da Farklı Sosyoekonomik Semtlerde Yaşayan Kadınların Dondurulmuş Besinleri Satın Alma, Saklama, Tüketme Du- rumlarının Saptanması Üzerine bir Araştır- ma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 1988.
• Hasipek S, Aytekin F. Ankara’da farklı sosyo- ekonomik düzeydeki ailelerin beslenme alış- kanlıkları ve etkileyen faktörler üzerinde bir araştırma, II. Uluslar Arası Beslenme ve Di- yetetik Kongresi Bildiri Kitabı, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 12-14 Nisan 1995, ss 186.