LARENKS HAVA BOŞLUĞUNUN Co-60 VE 6 MV FOTON IŞINLARI İÇİN ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2012, Cilt: 21 Sayı: 2, 112 - 119, 01.06.2012

Demet Bayraktar Kadir Yaray Okan Orhan Ahmet Çalışır

Öz

Baş-boyun bölgesinde yer alan ve üst solunum yollarına yerleşen lezyonların radyoterapi tedavisinde, radyasyon ışınları genellikle lezyonun yüzeyine ulaşmadan önce bir hava boşluğundan geçer. Işınlamalarda hava boşluğunun varlığı, hava-tümör ara yüzeyinde elektronik denge kayıplarına bağlı olarak, bu bölgede doz düşüşlerine neden olur. Doz düşüşü etkisi hava boşluğunun geometrisine, hacmine ve ışınlanan alanın büyüklüğü ile kullanılan foton enerjisine bağlıdır. Bu çalışmada, Co-60 ve 6 MV foton enerjileri kullanılarak rando fantomda, klinik olarak anlamlı hava boşluğundaki doz sistematik bir şekilde incelenmiştir. Doku–hava ve hava-doku ara yüzeyinde boşluğun doz değerlerine etkisini görebilmek için iki farklı enerji değeri ve dozimetre sistemi ile aynı alan boyutlarında doz değerleri incelenmiştir. Katı su fantomu ve polysterin larenks fantomundan farklı olarak rando fantom kullanıldı. Fantomun larenks bölgesi, 6x6 cm2 alan boyutunda bilateral, izosentik tedavi tekniği ile Co-60 ve 6MV foton enerjileriyle ışınlandı. Işınlama sonuçları, fantom içine yerleştirilen termolüminesans dozimetre ve gafkromik EBT2 film dozimetre ile değerlendirildi. Dozimetrik sistemlerden elde edilen % doz değerleri karşılaştırıldı. Çalışma sonucunda en büyük doz düşüşlerinin hava boşluğunun merkezinde olduğu ve hava-doku kesitinin ilerisinde build-up noktalarının meydana geldiği gözlemlendi. Bu doz düşüş ve artışlarının kabul sınırları içinde olduğu görülmüştür. Bu sebeple larenks radyoterapisi’nde tümör kontrolü için toplam doz ve fraksiyon şemasında herhangi bir değişime ihtiyaç olmadığı görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Larenks, hava boşluğu, TLD, Gafkromik ilm, Rando fantom

Investigation of the Effect of Larynx Air Cavity on Co-60 and 6 MV Photon Beams

Öz

During the radiation therapy of head and neck tumors located in uper respiratory tract, radiation beams pass through air cavity before reaching the surface layers of the lession. Presence of air cavity during irradiation causes underdoses depending on the geometry of air cavity, the size of the irradiated field and photonn energy used for treatment. In this study, the air cavity dose, which is of clinical significance was investigated using Co-60 and 6 MV photon energy in humanoid phantom. The effect of the cavity between tissue-air and air-tissue interface on the dose value has been investigated in two different energy and dosimetry system on the same field. Unlike the solid water phantom and polyester larynx phantom, it used rando phantom. The larynx area of phantom was irradiated with Co-60 and 6 MV photon energies using bilateral - isosentik treatment technique on the 6x6 cm2 field size. Irradiation results were evaluated with thermoluminescent dosimetry and gafchoromic EBT2 film dosimetry placed inside the phantom. The percentage dose values obtained from two dosimetric systems were compared. In conclusion, the largest dose reductions were observed at the center of air cavity and before airtissue interface at build-up points. It was observed that these fluctuations in dose are within the acceptable limits. For this reason, it was found that no change in total dose for tumor control in the radiotherapy of larynx and in fraction chart is necessary

Anahtar Kelimeler

Larynx, Air cavity, TLD, Gafchoromic film, Rando phantom

Kaynakça

• Sabaner İ, Baş Boyun Tedavisinde Hava Boş luklarının Doz Dağılımlarına Etkisinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İst. Üniv. Sağ.
• Bil. Ens. Temel Onk. A.B.D. Tıbbi Radyofizik Programı, İstanbul, 2008.
• Alkan NÖ, Homojen Olmayan Vücut Yapıları İçin Üç Boyutlu Tedavi Planlama Algoritma- larının Dozimetrik Olarak Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üni. Fen Bil. Ens. Fizik, Ankara, 2006. 3. McKinlay AF. Thermolüminescence Dosimetry-Medical Physics Handbook;5. Çe- viri: Aypar A, Akın E. Kitap: Medikal Fizik Kitapları-5 Termolüminesans Dozimetri. Adam Hilger Ltd, Konya, 2005
• Thermo Electron Corporation, WinRems’li Model 3500 Manuel TLD Okuyucu İşletmen Kılavuzu.USA, çeviri; Aydın E., Adanalı A., 1998.
• Aksözen MT. Hodgkin Hastalığı Mantle Işın- lamasında Troidin Aldığı Dozun Araştırılma- sı, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üni. Sağlık Bil. Ens. Rad. Onk. A.D. Radyasyon Fiziği Prog- ramı, Kayseri, 2010.
• Karaçam SÇ, Yüksek Doz Hızlı Brakiterapi Uygulamalarının Kalite Kontrolünde Gafkromik Film Kullanımının Araştırılması Doktora Tezi, İst. Üniv. Sağ. Bil. Ens. Temel Onk. A.D. Tıbbi Radyofizik Programı, İstan- bul, 2007.
• Niroomand RA., Robert C., Coursey BM., at all. Meigooni AS., Rodgers J.E., Soares C.G. Radiochromic film dosimetry: Recommendations of AAPM Radiation Therapy Committee Task Group 55. Med. Phys. 1998:25;2093-2115
• Ertuğrul ME, Film Dozimetre ve İki Boyutlu İyon Odası Kullanılarak Oluşturulan Doz Haritalarının Tedavi Planlama Sisteminde Elde Edilen Doz Haritaları ile Karşılaştırıl- ması, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üni. Sağ- lık Bil. Ens. Radyoterapi Fiziği Programı, Ankara, 2008
• Azam NR, Harter K W., Thobejone S., Bertrant K., Air Cavity Effects on The Radiation Dose to The Larynx Using Co-60, 6 MV and 10 MV Photon Beam, İnt. J. Rad.Onc. Biol. Phys., 1994:29:1139-1146
• Petoukhava AL., Terhaard CHJ., Welleweerd H., Dose 4 MV Perform Better Compared to 6 MV in The Precence of Air Cavities in The Head and Neck Region? Radiotherapy and Oncology. 2006: 79; 203-207
• Michael DS., Kalbaugh KJ., Mendenhall WM. et all. Radiotherapy For Early Vocal Cord Cancer: A Dosimetric Analysis of Co-60 Versus 6 MV Photon, Head and Neck March / April 1996:20;167-173
• Spirydovich S, Papiez L, Moskvin V. et all. Evaluation of Underdose in The External Photon Beam Radiotherapy of Glottic Carcnoma: Monte Carlo Study, Radiotheapy and Oncology 2006:78;159-164