THOUGHTS ON THE TURKISH ART SCANE IN THE 80’S AND THE CHANGE PROCESS

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 39 - 55, 21.07.2018

Neslihan Kıyar

Öz

The phenomenon implied by the reality of change in Anatolia has mostly
been and is being accelerated by the high speed of vital systems. The period
which Turkey stepped into after 1950’s, which was the decade when this speed
was felt the most intensely, indicates a shift from a traditional agricultural
society to a modern society, which formed in hundreds of years socially,
artistically, culturally, economically, and politically. Although it
experienced problems in certain stages of the change, there was a new formation
in the social structure of Turkey. Artists, who cannot be considered separate
from the society, adopted the identity, the lifestyle, and the behavior codes
of the group of which they were a part, became one of the components of the
cultural change, and interpreted their creations according to necessities of
the era.

It must
be mentioned that, to understand the Turkish art, new tendencies which emerged
after 1980’s are just as important and valuable as stages witnessed by the
Turkish art until 1980’s. Although the process of change experienced by the
Turkish art beginning from 1950’s is the result of a synthesis that exceeds
boundaries, the Turkish art tried to find its own path by representing its own
values. While it is possible to observe social impacts of the political
mobility experienced in 1980’s in particular, this political mobility triggered
a different formation in artistic creations as well. Associations which may be
attributed to a return to individualism, yet assessed within a context of
community as well, are alternative findings of an advanced stage in that they
represent conceptual initiatives in the Turkish art. This study performs an
assessment regarding how art movements which emerged in the mentioned periods
associated sociological matters of the world, and sociological matters of
Turkey by extension, with art using an interpretive discourse. The study aims
to reach its final goal by focusing on practices of creations with conceptual
discourses, which wander around at the margins of art-text.

Anahtar Kelimeler

Cultural Change, New Tendencies of 1980’s

TÜRK SANAT ORTAMINDA 80’LER VE DEĞİŞİM SÜRECİNİN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Öz

Anadolu topraklarında değişim gerçeğinin ifade ettiği olgu, ivmesini büyük
oranda yaşamsal sistemlerin hızından almıştır, almaktadır. Bu hızın en fazla
hissedildiği 1950’lerden sonra içine girdiği süreç Türkiye’ nin toplumsal,
sanatsal, kültürel, ekonomik ve siyasal bakımdan yüzlerce yılda oluşan,
geleneksel tarım toplumundan, modern topluma doğru bir değişime evrilmekte
olduğunu göstermektedir. Değişimin belli aşamalarında sorunlar yaşanmış olsa
da, Türkiye’nin toplumsal yapısında yeni bir oluşum söz konusudur. Toplumdan
ayrı düşünülemeyen sanatçı da değişime koşut, içinde bulunduğu grubun
kimliğini, yaşama tarzını ve davranış kodlarını belli oranda edinmiş, kültürel değişimin
parçacıklarından biri olmuş, yapıtlarını çağın gereklerine göre yorumlamıştır.

Türk
sanatının 1980’lere geliş sürecindeki aşamalar ne kadar önemli ise bu tarihten
sonra oluşan yeni eğilimler de Türkiye’deki sanatı anlamak adına o kadar önemli
ve değerli olduğu belirtilmeden geçilmemelidir. Sanatın 1950’lerden başlayarak
geçirdiği değişim, sınırları aşan bir sentezin sonucu gelişse de kendi
değerlerini temsil ederek yolunu bulmaya çalışmıştır. Özellikle 1980’li
yıllarda yaşanan siyasi hareketliliğin toplumsal etkileri gözlenirken, sanatsal
yaratılarda da farklı bir oluşumu tetiklemiş olduğu gerçeğiyle yüzleşilmektedir.
Bireyselliğe dönüşle ilişkilendirilebilen ancak bir yanıyla topluluk bağlamında
değerlendirilen birliktelikler, Türk sanatında kavramsal açılımları temsil
etmesi bakımından ileri bir aşamanın alternatif bulgularıdır. Çalışmada, söz
konusu dönemlerde belirginleşen sanat hareketlerinin, dünyanın dolayısıyla
Türkiye’nin sosyolojik meselelerini yorumsal bir dil ile sanata nasıl
bağladıkları üzerine bir değerlendirme yapılacaktır. Bulgular çerçevesinde
saptanan yaratıların sanat-metin sınırlarında dolaşan kavramsal söylemler ile
olan pratiklerine odaklanılarak, nihai ereğe ulaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Değişim, 1980’lerin Yeni Eğilimleri

Kaynakça

• Akay, A. (1999). Devlet Himayesinden Serbestleşmeye Plastik Sanatlar, Sanatın Sosyolojik Gözü, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Aksüğür Duben, İ. (1999). Cumhuriyetin Renkleri Biçimleri, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Aydemir, Ş. (1999). Kentsel Alanların Planlanması ve Tasarımı, Trabzon: KTÜ Yayınları.
• Banuri, T. (1990). Modernization and ist discontenst: a cultural perspective on theories of development , F.A. Marglin (eds.): Dominating knowledge: Development, Culture, and Resistance Development, Culture and Resistance. Oxford: Clarendon Press.
• Bursalı, E. A. (2013). Sanatçı İnisiyatifleri ve Sanatçılar Tarafından Yürütülen Mekânların İstanbul Güncel Sanat Alanındaki Rolü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Dönmezler, S. (1984). Kriminoloji, İstanbul: Filiz Yayınevi.
• Ersoy, A. (1998 ). Günümüz Türk Resim Sanatı. İstanbul: Creative Yayıncılık.
• Ersoy, A. (Ocak/Şubat 2001). Eleştiri Yazıları Işığında Resim Sanatımıza Sosyolojik Bakış, Türkiye’de Sanat Plastik Sanatlar Dergisi, Sayı 47, s: 23.
• Gökçe, B. (2004). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal Kurumlar, Ankara: Savaş Yayınevi.
• Görgün, T. (2004). Doğrudan Yabancı Yatırımların Tarihsel Gelişimi Çerçevesinde Yatırımların Geliştirilmesinin Etkin Kurumsal Yapılanmaları, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Uzmanlık Tezi.
• Görmez, K. (1991). Şehir ve İnsan. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Kahraman, H. B. (Kasım/Aralık/Ocak 1999). Türkiye’de Kültürel Söylem Kurguları: Kopuştan Eklemlenmeye ve Geleneksizliğin Geleneği. Doğu-Batı, Sayı 9, s: 139-140.
• Kahraman, H. B. (Mayıs 1987). Türk Resminde Çağdaşlaşma Evreleri, Sanat Olayı, Sayı 60, s: 62-63.
• Karavit, C. (2002). Akadeğilmi, Akademi’den Üniversite’ye Geçiş Sürecinde 1980-1990 Dönemindeki Öğrencilerin Deneysel Sanat Hareketleri, İstanbul: Stüdyo İmge. Kwame, A. A. (1992). Africa in the Philosophy of Culture. New York: Oxfort University Pres.
• Öndin, N. (Güz 2003). Cumhuriyet’ in Kültür Politikası ve Sanat, Sanat Dünyamız, Sayı 89, s: 145-157.
• Özek, Ç. (1974). Şehirleşmenin Doğurduğu Ceza Adaleti Sorunları Sempozyumu (1973, İstanbul ). İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Özsezgin, K. (1998). Cumhuriyet’ in 75. Yılında Türk Resmi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pelvanoğlu, B. (2009). 1980 Sonrası Türkiye’de Sanat: Dönüşümler, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Sevgi, C. (1988). Kentleşme Sürecinde İzmir ve Gecekondular. İzmir: Kuvvet Matbaacılık.
• Tansuğ, S. (1982). Türk Resminde Yeni Dönem. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Torun, E. (2002). II. Dünya Savaşı Sonrası Türkiye’de Kültürel Değişimlere Yol Açan İç ve Dış Etkenler (1945-1960), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Programı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Üstünipek, M. (1999) Türk Resim Sanatı Tarihi. Erişim Tarihi, 25.07.2006, http://lebriz.com /v3 _misc/docView.aspx?doc=143&pageID=21&lang=TR, ().Üstünipek, M. (Ocak/Şubat 2006) Artİstanbul 2005’in Ardından: Toplum Sanatın Neresinde?, Türkiye’de Sanat Plastik Sanatlar Dergisi, Sayı 72, s: 52-55.
• Yüksel, N. (Ocak/Şubat 2003). Türk Plastik Sanatlarında Değişen Değerler, Rh+ Plastik Sanatlar Dergisi, Sayı 3, s: 33-34.
• Türkiye’ de Opera. Erişim Tarihi, 18.10.2006 http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF7E7F2B69 1D9F009764B5516ED5B497B2