İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMENLERİNDE TÜKENMİŞLİĞİN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİLERİ: AKSARAY İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 7, 286 - 302, 31.12.2020

Yalçın Gümüşsoy Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yıldırım

Öz

Bu çalışma, tükenmişlik duygusunun işten ayrılma niyetine olan etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma amacıyla, Aksaray İlinde 49 devlet okulunda görev yapan 457 ilköğretim kademesi öğretmenine anket uygulanmıştır.
Anketler araştırmanın amacına uyumlu olacak şekilde frekans, yüzde, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Tukey HSD testi, t-test, regrasyon analizi ve korelasyon analizi yapılarak analize tabi tutulmuş olup istatistiksel işlemlerin tümünde anlamlılık düzeyi p: .05 olarak alınmıştır.
Çalışmada ulaşılan sonuçlara göre, duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı hissi bakımından 50 yaş ve üzeri öğretmen grubunda işten ayrılma niyeti düzeyi yüksektir. Öğretmenin cinsiyetinin tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti seviyelerinde bir farklılık oluşturmadığı belirlenmiştir. Duygusal tükenmişlik, duyarsızlaşma ve kişisel başarı hissinde azalma işten ayrılma niyetini pozitif yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

TÜKENMİŞLİK, İşten Ayrılma Niyeti, Öğretmenlerin Tükenmişlikleri, Öğretmenlerin İşten Ayrılma Niyetleri

Kaynakça

• Altay, Hüseyin, (2009), Antakya ve İskenderun Otel Çalışanlarının Tükenmişliği ve İş Tatmini Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 1-17
• Ardıç, Kadir, Polatçı, Sema (2008). Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2, 69-96.
• Arı, Güler Sağlam, Bal, Emine Çına (2008). Tükenmişlik Kavramı: Kişi Ve Örgütler Açısından Önemi. Yönetim ve Ekonomi, 1, 131-148.
• Bolat, Oya, İnci (2011). İş Yükü, İş Kontrolü ve Tükenmişlik İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2, 87-102.
• Budak, Gülay, Sürgevil Olca (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 2, 95-108.
• Büte, Mustafa (2011). Nepotizmin İş Stresi, İş Tatmini, Olumsuz Söz Söyleme ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Aile İşletmeleri Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 177-194.
• Ceylan, Canan, Bayram, Nuran (2006). Mesleki Bağlılığın Örgütsel Bağlılık ve Örgütten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkilerinin Düzenleyici Değişkenli Çoklu Regresyon ile Analizi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1, 105-120.
• Çapri, Burhan (2006). Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 62-77.
• Çekmecelioğlu, Hülya Gündüz (2005). Örgüt İkliminin İş Tatmini Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. C.Ü. İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 2, 23-39.
• Çekmecelioğlu, Hülya Gündüz (2006). Örgüt İklimi, Duygusal Bağlılık ve Yaratıcılık Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2, 295-310.
• Çekmecelioğlu, Hülya Gündüz (2011). Algılanan Örgüt İkliminin, Çalışanların İş Tatmini, Duygusal Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Yönetim Dergisi, 68, 29-47.
• Çelik, Mazlum, Çıra, Ahmet (2013). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İş Performansı Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Aşırı İş Yükünün Aracılık Rolü. Ege Akademik Bakış, 1, 11-20.
• Dursun, Salih (2012). İşyeri Şiddetinin Çalışanların Tükenmişlik Düzeyi Üzerine Etkisi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1, 105-115.
• Ergin, Canan (1992). Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1-2, 37-50.
• Gürbüz, Sait, Bekmezci, Mustafa (2012). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Bilgi İşçilerinin İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Duygusal Bağlılığın Aracılık ve Düzenleyicilik Rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 2, 189-213.
• Huang, Ing-Chung, Chuang, Chih-Hsun Jason, Lin, Hao-Chieh (2003).The Role of Burnout in the Relationship between Perceptions of Organizational Politics and Turnover Intentions, Public Personnel Management Winter vol. 32 no. 4 519-531
• Izgar, Hüseyin (2003) Okul yöneticilerinde tükenmişlik Nedenleri, Sonuçları ve Başa Çıkma Yolları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karcıoğlu, Fatih, Korkat, Bekir (2011). Meslek Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri (Tokat İli’nde Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 1, 118-135.
• Kılıç, Taşkın, Seymen, Aytemiz Oya (2011). Sağlık Sektöründe, Tükenmişlik Sendromuna Etki Eden Faktörlerin Analizi ve Bir Araştırma. Yönetim ve Araştırmaları Dergisi, 16, 46-67.
• Kırılmaz, Ayşe,Y., Çelen, Ümit, Sarp, Nilgün (2003). İlköğretimde Çalışan Bir Öğretmen Grubunda “Tükenmişlik Durumu Araştırması. www.ilkogretim-online.org.tr,
• Koçak, Recep (2009). Okul Yöneticilerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 65-83.
• İraz, Rıfat, Ganiyusufoğlu, Ali (2011). Örgütlerde Mesleki Tükenmişlik ve Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 21, 451-472.
• Maslach, Christina, Jackson ,Susan, E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout, Journal of Occupational Behaviour. Vol: 2, 99-113.
• Maslach, Christina, Zımbardo, Philip G. (1982). Burnout The Cost of Caring. Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
• Mattila, Ranny R. (2006).The Relatıonshıp Between Burnout, Job Satısfactıon, Turnover Intentıon, And Organızatıonal Commıtment In It Workers. A Dissertation Presented in Partial Fulfillment Of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy Capella University.
• Naktiyok, Atılhan, Kaygın, Erdoğan (2012). Tükenmişlik Ve İş Tatmini Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1, 23-32.
• Otacıoğlu, Gürşen Sena (2008). Müzik Öğretmelerinde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 103-116.
• Özer, Funda, Yurdun, Aybars (2012). Birleşme/Devir Alma Süreci Yaşayan Örgütlerde Paternalist Liderlik Tipinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri. Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2, 71-80.
• Rosin, Hazel M., Korabik, Karen (1991).Workplace variables, affective responses, and intention to leave among women managers. Journal of Occupational Psychology, 64, 317-330.
• Sabuncuoğlu, Ebru, Tolay (2007). Eğitim, Örgütsel Bağlılık Ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Ege Akademik Bakış, 2, 613-628.
• Schaufeli, Wilmar B.,Bakker,Arnold B. (2004) “Job demands, job resources, amd their relationship with burnout and engagement: a multi sample study”, Journal of Organizational Study, 25,293-315.
• Singh, Jagdıp., Goolsby, Jerry.R., Rhoads, Gary.K. (1994) Behavioral and psychological consequences of boundary spanning burnout for customer service representatives, Journal of Marketing Research, Vol.31, 558-569.
• Sürgevil, Olca (2005). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu. (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Şahin, Faruk (2011). Lider-Üye Etkileşimi İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi. Ege Akademik Bakış, 2, 277 – 288.
• Şanlı, Savaş, Akbaş, Turan (2008). Adana ilinde çalışan polislerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 2, 1-24.
• Thanacoody, P. Rani, Bartram, Timothy, Casimir, Gian (2009),"The effects of burnout and supervisory social support on the relationship between work-family conflict and intention to leave: A study of Australian cancer workers", Journal of Health Organization and Management, Vol. 23 Iss: 1 pp. 53 – 69.
• Weisberg, Jacob (1994). Measuring Workers' Burnout and Intention to Leave. International Journal of Manpower, Vol. 15 Iss: 1 pp. 4 – 14.