Bolu, Ankara, Sakarya ve İzmir İllerindeki Kanatlı Mezbahanelerinden Elde Edilen Etlik Piliçlerin Et ve Karaciğerinde Klenbuterol Kalıntıların İncelenmesİ

Yıl 2003, Cilt: 14 Sayı: 1-2, 32 - 39, 01.12.2003

Yasemin Gürel

Öz

Bu çalışma Türkiye'de kanatlı sektöründe anabolik amaçlı olarak beta agonistlerden olan klenbuterolün kullanılıp
kullanılmadığını araştırmak ve bunu tüketen insanların risk altında olup olmadığını belirlemek amacıyla
yapıldı. Bunun için Sakarya, Bolu, Ankara ve İzmir olmak üzere dört ilden 96 adet tavuk eti ve 96 adet tavuk karaciğeri
top/anıldı. Stok standartlar hazır/andıktan sonra, kalibrasyon eğrisi çizildi. Kör örneklere standartlar katılarak
geri alımlar tespit edildi. Karaciğerde ve ette geri alımlar sırasıyla %60.26 ve %62.15 bulundu. Toplanan 192
tavuk eti ve karaciğer örneği GC-MS metoduyla analize alındı. Örnekler katı faz özüdemeden geçirilerek çoklu
kaZıntı metoduyla ve GC-lVIS yöntemiyle analiz edilmiştir. Cihazın tespit limiti 2.5 Jtglkg olarak belirlendi. Yapılan
analizler sonucunda herhangi bir örnekte klenbuterol kaZıntısının tespit edilmemiş olması, tüketici sağlığı yönünden
memnuniyet verici bulundu. Sonuçlar Türk Gıda Kodeksi Tebliğine göre ppb düzeyinde değerlendirildi (2002130}.
Ülkemiz açısından tüketici sağlığının koı-unabilmesi için gerek kanatlı ve gerekse kırmızı etierde klenbuterol ve diğer
anabolik amaçlı hormonlar yönünden sürekli olarak kaZıntı analizlerinin daha fazla örnekte çalışılması gerektiği
sonucuna varıldı.

Anahtar Kelimeler

Yasemin GÜREL, Etlik piliç, doku, GC-MS, klenbuterol, kalıntı, 2003, Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi

"The Research of Clenbuterol Residues in Liver and Meat of Broilers Collected from Hatcheries in Ankara, Bolu, Sakarya and İzmir Provinces"

Öz

This study was carried out to research if clenbuterol, a be ta agonist was us ed for anabolic purposes in the poultry
s ector in Turkey and to detect if people consumed these products were und er the risk. For the research, from four
cities, Sakarya, Bolu, Ankara and İzmi1· 96 pieces of ebieken meat and 96 pieces of ebieken liver are collected seasonly.
After the preparation ofstock standaı·ts the calibration graphic is prepared. The standarts are added to b/ane sarnptes
by determining the recovery. In liver and meat the recovery in ı·ow are found as 60.26% and 62.15 %. The collected
192 ebieken meat and liver samples are taken info analyse by GC-MS methot. The samples are analyzed by
passing through solid -phase extraction (C18 fillling substance tiny colon} by multiresidue methot and by GC-MS
application. The lovest determination level of the apparatus is determination for clenbuterol 2.5 pp b. At the end of
these analyses, it was evaluated to be good from the human health po int of view sin ce no clenbuterol was detected in any samples. The results are evaluated on ppb !eve! according to Turkish Nutrition Codex Announcement (2002/30 ).
It is concluded that more studies should be carried out, to analyse and to monitor the poultry meat and beef for clenbuterol
and the other anabolic hormons, and by means of this to protect consumer health in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Broilers, tissue, clenbuterol, GC-MS, residue

Kaynakça

• ABUKHALAF K, VON DEUTSCH DA, PARKS BA, WINESKİ L, PAULSEN, D, Say1: 1-2 ABOUL-ENEIN HY, POTTER DE. (2000). Comparative analytical quantitation of clenbuterol in biological matrices using GC-MS and EIA. Biomed. Chromatogr. ı4: 99-ı05.
• ANON (ı986). Concerııing examination of anima/s and fresh meat joT the pTesence of ı-esidues. J. Eur. Com. ı: 223-ı8.
• ANON (1998). Rıdascreen, Clenbuterol fast. Enzyme immunoassay for the quantitave analysis of clenbuterol and other Beta-agonists. Biopharm Gmbh, Darmstadt, Germany.
• DAIRYMPLE RH, BAKER PK, GINGER PE, INGLE, PENSACK DL, RICKS CA. (1984) . ATepartitioning agent to improve careass composition of broilers. Poultry Sci. 63: 2276- 2383.
• DEGROODT JM, BUKANSKİ BW, BEERNAERT H, COURTNEYN D. (1989). Clenbuterol residue analysis by HPLCHPTLC in w·ine and animal tissues. Lebens. Unt. Forsh. ı89: 128-131.
• EDDINS C, HAMANN J, JOHNSON K. (ı985). HPLC Analysis of clenbuterol, a beta. adTeneTgic drug, in equine ıtTine. J. Chromatogr. Sci. 23: 22ı-227.
• FIEMS LO. (ı987) E.ffect of beta- adrenergic agonists in animal pı·oduction and their mode of action. Anal. Zootech. 36: 271-290.
• GINKEL CA, STEPHANY RW, ROSSUM HJ. (ı992). Development and validation of multiresidue method for beta-agonists in biological sanıpfes and animal fe ed. J. Ass. Off Anal. Chem. Int. 75: 554-560.
• HEINRICH H, MEYER D, LUCIA M. (1991). The PhaTmacokinetics and residues of clenbuterol in veal calves. J. Anim. Sci. 69: 4538-4544.
• KAYA S, PİRİNÇÇİ İ. (ı997). Gelişmeyi hızlandırıcılar · ve yem katkı maddeleri. İçinde: Veteriner Uygulamalı Farmakoloji. Editörler. S. KAYA, İ. Pirinçci, ve A. Bilgili. Cilt ı -2. l.Baskı . Medisan Yayın Serisi. ANKARA. p.:50-259-271.
• KAYA S, ÜNSAL A. (2000). Besinlerde ilaç kalıntılan.. İçinde: Veteriner Uygulamalı Farmakoloji. Editörler: S. Kaya, İ. Pirinçci ve A. Bilgili. Cilt 2. 2.Baskı. Medisan, Ankara, s.: 728-729.
• MALLUCELLI A, RIZZO A, MEYER HHD.(ı995). Puı·ification ofclenbuterol, salbutamol, and terbutaline by immımoaffinity chromatography (IAC). Arehiv -fur-lebensmittelhygiene. 46: ıoı- ıo3.
• MARTINEZJF. (ı990). Food Poisoning re/ated to comsıption of illicit -agonist in liveı·. Lancet. 33: ı3ıl.
• MEYER HHD, RINKO L, DURSH I. (1991). Residue screeningfoı· the -agonists clenbuterol, salbutamol and cimaterol in urine enzynı immunoassay and high peıfoı-mance liquid chromatogı- aphy.J Chromatogr. 564: 55ı-556.
• NAZZAL CA. (ı985) . The elinical phannacology of clenbuterol. Southwest. Vet. 36: 12ı -125.
• OCAMPO L, CORTES U, SUMANO H, AVILA E. (ı998). Use of law doses of clenbuterol to reduce ineidence of ascites syndı-ome in broilers. Poultry S ci. 77: ı297- ı299 .
• PULCE C, LAMASI ON D, KECK G, BOSTVIRONNOIS C, NICOLAS J, D ESCOTES J. (ı 99 ı). Collective human foo d poisonings by clenbuterol residues in veal liver. Vet. Hum. Toxicol. 3: ı20- ı28.
• RIAZ S S, TOMLINSON D R. (ı999). Clenbuterol stimulates neurotropic suppoı·t in streptozotocin-diabetic rats. Diabetes, Obesity and metabolism. 43-51.http 11 www. Biomed 2. man. ac. Uk 1 tomlinsonu 1 riaz % 20 diabetes %20 obes 520 metab 520ı999 .pdf
• ROMBOLI I, TURI RM, GIULIOTTI L, PREZIUSO G, CAMPODONI G, GIANFALDONI D, SACCHI P. (ı997). Fuı-ther investigations on the effect of clenbuterol on peı·formances, caı-cass composition, meat characteristics and residues in same organs and tissıtes muscovy ducks. Arch.Geflügelk. 6ı: 28-32.
• ŞANLI Y. (ı999) . Veteriner Klinik Farmakoloji ve İlaçla Sağaltım ilkeleri. Editör. Y.Şanlı. 3. Baskı. Özkan Matbaası. Ankara. s.:465-470.
• TAKAHASHIK,AKIBA Y,HORIGUCHI M. (ı993). Effects of a beta-adı-energic agonist on peıformance careass composition hepatic micı-osomal mixed function oxidase and anti body production in flmale broilers tı-eated with or without coı·ticosterone. Br. Poultry Sci. 34: ı67- 175
• TÜRK GIDA KODEKSi YÖNETMELİGİ. (ı997) . 16 Kasım 1997 Tarih ve 23 ı 72 Sayılı Resmi Gazete.
• TÜRK GIDA KODEKSi TEBLİGİ. (2002). Hayvansal Kökenli Gıdalaı-da Veteriner İlaçları Maksimum Kalıııtı Limitleı-i Tebliği. 28 Nisan 2002 Tarih ve 24739 Sayılı Resmi Gazete. Tebliğ No: 2002 1 30.
• WILEY J. (1988). A rapid liquid solid extmction pı-ocedure Joı- the quantification of clenbuterol in uı·ine. Biomed. Environ.Mass. Spectrum. 17: 415-416.