Ankara Çevresindeki Koyunlarda Serum Vitamin A ve Çinko Düzeylerinin Mevsimsel Değişimlerinin Araştırılması.

Yıl 2005, Cilt: 16 Sayı: 1-2, 13 - 22, 01.12.2005

Rauf Akkaya Atilla Beşkaya Ulvi Reha Fidancı

Öz

Bu çalışma, Ankara çevresindeki koyunların kan serumunda vitamin A ve çinko düzeylerini
belirlemek ve ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış mevsimlerindeki değerlerini karşılaştırmak amacıyla
yapıldı . Her mevsim beş değişik yöreden intensif ve ekstensif beslenen 2-4 yaş arasındaki Akkaraman
ırkı 100 adet koyundan 4 mevsim tekrarlanarak toplam 400 adet kan örneği toplandı. Kan serumu
örneklerinde vitamin A düzeylerine Uv Spektrofotometrik yöntem ile çinko düzeylerine ise
Alevli-Atomik Absalpsiyon Spektrofotometre ( FAAS) yöntemi ile bakıldı.
Mevsimlere göre yörelerden toplanan kan örneklerinin serum vitamin A ve çinko düzeyleri iki
yönlü varyans analizi ile değerlendirildi. Hem mevsimlere hem de yörelere göre ortalamalar arasındaki
farklar istatistiksel olarak önemli bulundu (p≤0.001 ). Farklılıkların önemi de Duncan testi
ile incelendiğinde Çubuk ve Elmadağ yörelerinde ilkbahar ve kış mevsimleri ile Nallıhan 'da ilkbahar
ve sonbahar mevsimleri arasında vitamin A düzeyleri önemsiz bulundu.
Elde edilen verilere göre sırasıyla Çubuk ve Gölbaşı ilçelerine ait ilkbahar mevsiminde ortalama
serum vitamin A düzeyleri 16,65±0,75 ug/dL ve 18,15±0,96 ug/dL'dir. Akyurt ilçesinin kış
mevsimine ait serum vitamin A düzeyleri 18,25±0,87 ug/dL ve Çubuk ilçesine ait değerler ise
14,45±0,67 pg/dL olarak bulundu. Koyunlarda normal serum retinol düzeyleri 20-45 ug/dL olmasına
rağmen vitamin A yetersizliği veya fazlalığı literatür verilerine göre optimum eşik sınır aralığı
10- 100 ug/dL olarak bildirildiğinden bir Hipovitaminoz A tablosu tespit edilmedi.
Ancak Ankara iline bağlı beş yöreden toplanan serum örneklerinin çinko düzeyleri sırasıyla
incelendiğinde Çubuk ve Gölbaşı ilçelerine ait ilkbahar mevsimindeki ortalama değerler
52,30±1,62 ug/dL; 69,90±2,86 ug/dL'dir. Kış mevsimine bağlı Akyurt ilçesi serum Zn düzeyleri
68, 75±2,96 ug/dL ve Çubuk ilçesine ait serum çinko düzeyleri ise 55,60±2,27 ug/dL olarak bulundu.
Koyunlarda normal serıtm Zn düzeyleri 80-117 ug/dL'dir. Yetersizlik serum Zn eşik sınır 70 Ug/dL olarak değerlendirildiğinden, ilkbahar ve kış mevsimlerinde üç yöredeki hayvanlarda serum
Zn düzeylerinin normal serum Zn düzeylerinin altında olduğu tespit edildi.
Sonuç olarak Ankara çevresindeki yetiştiricilerin mevsimsel farklılıkları dikkate alarak koyunların
rasyonlarında yapacakları düzenlemeler ile koruyucu hayvan sağlığına ve bölgede hayvancılığa
dayalı ekonomik faaliyetlerin geliştirilmesine önemli bir katkı sağlanabileceği kanısına
varıldı.

Anahtar Kelimeler

Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi, Koyun, Serum, Vitamin A, Çinko, 2005

Research on Seasonal Changes of Serum Vitamin A and Zinc Levels in Sheep ArOund Ankara Province

Öz

This study was carried out to detect the level of vitamin A and Zinc in sheep sera araund Ankara
and compare the values obtained during spring, summer, autumn and winter. During each
season, 100 blood samples, total 400 sampfes were collectedfrom 2-4 years old Akkaraman breed
ship bred intensively and extensively in 5 different regions of Ankara province. The levels of serum
vitamin A were detected by UV Spectrophotometer and the levels of Zinc by FAAS.
According to the seasons, the relationship between serum vitamin A and Zinc levels obtained
from the sampfes were statistically evaluated by two way variance analysis and it was shown that
both seasons and regions had statistically very significant (p≤0.001) effects on the results. However,
differences between serum Vitamin A levels in the spring and winter in Çubuk and Elmadağ
towns, and in the spring and autumn in Nallıhan town were statistically not significant, differences
among the groups by Duncan test.
In the spring, average serum Vitamin A level was 16.65±0.75 ug/dL in Çubuk and 18.15±0.96
ug/dL in Gölbaşı. in the winter, average serum Vitamin A level was 18.25 ±0. 87 ug/dL in Akyurt
and 14.45±0.67 ug/dL in Çubuk. These results are lower than the reference normal results. Although
normal serum retinol levels are accepted to be 20-45 ug/dL, hyper and hypo-vitaminosis A
optimum threshold values are 10-100 ug/dL according to literature data. Thus, there is no hyper
and hypo-vitaminosis A present in the animals we tested.
When serum Zinc leve ls in the sampfes collected from 5 different regions of Ankara province
were examined, it was shown that average serum Zinc levels in the spring were 52.30±1.62 ug/dL
in Çubuk and 69.90±2.86 ug/dL in Gölbaşı. In the winter time, serum Zinc level was found to be
68. 75±2.96 pg/dL in Akyurt and 55.60±2.27 pg/dL in Çubuk. In sheep, normal Zinc level is between
80-117 Ug/dL. Since insufficiency threshold value is accepted to be 70 Ug/dL, it was detected that
serum Zinc levels were under the normal average serum Zinc levels inanimalsin three different regions
during spring and winter time.
As a result, it is concluded that our findings will support the breeDers to Make arrangements
in feed rations by taking se asonal changes into consideration, and by this, it will be very useful for
animal health protection and economical activities based on animal breeding.

Kaynakça

• ALTINTAŞ A, FİDANCI UR (1993). Evcil hayvanlarda ve insanda kanın biyokimyasal normal değerleri. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg.; 40(2): 173-186.
• BENDER MM, LEVY AS, SCHUCKER RE, YETLEY EA. ( 1992). Trends in prevalence and magnitude of vitamin and mineral supplement usage and correlation with health status. J Am Diet Ass oc S ep; 92 (9): 1096-101.
• BENDICH A (2004). From 1989 to 2001:What have we teamed about the "biological actions of beta-carotene ". Journal of Nutrition. 134; p. 225- 230.
• BERZIN NI AND BAUMAN VK (1987). Vitamin A depenelest Zinc-binding protein and intesrinat absorbsion of Zn in chickens. British J. Nutr. 57; 255-268.
• CAPPELLANO KL (1998). A taste of the new food and nutrition information center web site. Nutr Today Nov; 33 (6): 222.
• CHEW BP, & JOHNSTüN LA ( 1985). Effects of supplemental vitamin A and β-carotene on mastiits in dairy cows. Journal of Dairy Science 68, supplement 1, 191.
• ÇETİNKAYA N ve ÖZCAN H (1996). Ankara keçilerinde serum retinol ve β-karoten seviyelerinin mevsimsel değişimleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Ensttüsü Dergisi. 36 (2), 88-94.
• EBY GA ( 1997). Zinc ion availability--the dererminant of efficacy in zinc lozenge treatmenr of comman colds. J Antimicrob Chemorher Oct;40 (4):483-93.
• ERDOGAN S, ERDOGAN Z, ŞAHİN N (2003). Mevsimsel olarak merada yetiştirilen koyunlarda serum bakır, çinko ve seruloplazmin düzeyleri ile yün ve bakır ve çinko değerlerinin araştırılması .. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg. SO; 7-11.
• GÖKSOY ŞK (1986). Çitftlik Hayvanlarında Mineral Madde Dengesizliklerinin Epidemiyolojisi. TÜBİTAK VHAG-572. TAEK LHSNAE Beslenme Hastalıkianna Bağlı Araştırma Kitapçığı.
• HUNT JR ( 1994 ). Nııtritional products for specific health benefi ts: foods, pharmaceuticals, or something in between? J Am Diet Assoc Feb; 94 (2):151.
• KANEKO JJ ( 1997). Serum proteins and dysproteinemias. Pp. 117-138 in Kaneko, J.J., J. W. Harvey, and M.L. Bruss (eds.). Clinical Biochemistry of Domestic Animals. Academic Press, Boston, MA.
• KARAGÜL H, ALTINTAŞ A, FİDANCI UR, SEL T (2000). Klinik :Jiyokimya Uygulamaları. Medisan Yayın Serisi; 45 ISBN 975-7774-42-1, Birinci Baskı, Ankara
• KUMAGAI H AND WHITE CL (2002).The effect of supplementary minerals, retinat and alpha-tocopherol on the vitamin status and productivity of pregnant Merino ewes. Australian Journal of Agricultural Research 466;1 159-1174 Full text doi: 10.10711 AR9951 159.
• KURT D, DENLİ O, KANA Y Z, GÜZEL C, CEYLAN K (2001). Diyarbakır bölgesi Akkaraman koyunlarında kan serunuında Cu, Zn, Se, ve yünde Cu, Zn düzeylerinin araştırılması. Türk. J. Anim. Sci. 25; 431-436.
• MATHEWS CK, VANHOLDE KE (1990). Biochemistl)'. The Benjanı.in 1 Cummings Pub. California.
• MERTZ W ( 1994 ). A balanced approach to nutrition for health: the need for biologically essential minerals and vitanıins. J Am Diet Assoc Nov; 94 (11):1259.
• NATIONAL EYE INSTITUTE (NEI) (2001). Antioxidant Vitanıins and Zinc Reduce Risk of Visian Lass from Age-Related Macular Degeneration Same Nutrients Have No Effect on the Development of Cataract 15 October. Erişim : ( 10/06/2005).http://www. nei. nih.gov/amd National Institutes of Health (NIH) Health & Human Services Freedam of Information Act.
• NRC (2001). Metabale Modifıers Effects on the Nurrifian Requirements of Food-Producing Animals. National Academy Pres, Washington, D.C.
• PERKIN ELMER INT. INC. (2000). Anatical Methods for Spectrophotometer Chemistry'.Atomik (AAS) in Hanbook of Chemistry
• SPEARS JW ( 2000). Micronutrients and immune function in sheep. Proceeding of the Nutrition Sociely 59, 587-594.
• SPEARS JW (2000). Micronutrients and immune function in sheep. Proceeding of the Nutrition Society 59; 587-594.
• SURAI P, MELLOR S (2001). Nutrition Antioksidants Central to Long-term Liveability. World Poultı·y Elsevier Volume, 17; No: 12.
• SUTTLE NF, LLOYD-DA VIES H, FIELD AC ( 1982). A model for zinc metabolism in sheep given a diet of hay. British Journal of Nutrition 47, 105- 112.
• SUZIKI JP, KA TOH NA ( 1990). A simple and cheap method for measuring serum A in cattle using only spectrophotometer. Jpn.J.Vet.Sci. 52; 1281-1283.
• TAYLOR A (1998). All values in these appendices are taken from the SAS Trace Elements Handbook.
• TİFTİK A M, DOGANA Y SÇ (1997). İzmir bölgesi koyunlarında kan serumu bakır ( Cu), demir (Fe), total demir bağlama kapasitesi (TDBK) ve çinko (Zn) düzeylerinin . araştırılması. Vet. Bil. Derg.13;1: 147-156.
• UNDERWOOD EJ, AND SUTTLE NF (2001 ). In: The Mineral Nutrition of Livestock. CABI Publishing, New York.
• WASHINGTON DC (1996). Food Labeling and Nutrition News. Dietary supplements: a regularory update: a special report. CRC Press; 52 p.
• WASHINGTON DC (2000). Food and Nutrition Board, Institute of Medicine. Vitamin C Dietwy Reference Intakes for Vitamin C, Vitamin E. Selenium, and Carotenoids. National Academy Press; 95-185. (National Academy Press)
• YOKUŞ B, ÇAKIR ÜD (2004). Effects of Seasonal and Physiological Variations on the Serum Major and Trace Element Levels in Sheep. Coprighl 2004 by Humana Pres ine.
• ZHANG S, HUNTER DJ, FORMAN MR, et AL. (1999). Dietwy carotenoids and vitamin s A, C, and E and risk of breası cancer. J Natil Cancer Inst.; 91(6):547-556. CPubMed)