TÜRKİYE’DE GÖÇMENLERE YÖNELİK ENTEGRASYON POLİTİKALARININ EKSİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 44 - 67, 01.12.2019

Duygu Duman

Öz

Türkiye; mirasını devraldığı Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminden itibaren kaybedilen topraklardan Anadolu topraklarına doğru yoğun göç süreçleri yaşamış, günümüzde ise hem Avrupa’ya yönelen uluslararası göçün bir güzergâh ülkesi hem de yeni karakterde göç hareketlerinin durağı haline gelmiştir. Böyle bir göç yoğunluğunu tecrübe eden Türkiye’nin; Osmanlı döneminden günümüze kadar çeşitli göç politikaları uyguladığı gözlemlenirken, ülkeye gelen göçmenlerin uyum sağlamasına yönelik bir entegrasyon politikasının ise geliştirilmediği gözlemlenmektedir. Uluslararası göçün yoğun şekilde yaşandığı örnekler olarak karşımıza çıkan Avrupa, Birleşik Devletler, Kanada gibi ülkelerin gerek pratik politikalar şeklinde gerekse de göç yazını içerisinde yoğun bir şekilde göçmenlerin entegrasyon sorununa eğildikleri görülmektedir. 1990’lardan itibaren dünyadaki ve Türkiye’deki sosyal, ekonomik ve politik değişimlere bağlı olarak göç trendleri değişmeye başlamıştır. Çalışmada değişen göç hareketlilikleri ile uyumlu bir entegrasyon politikası geliştirilmesine Türkiye’de eskisinden daha fazla ihtiyaç duyulduğu savunulmaktadır. Bu çerçevede, Türkiye’deki entegrasyon politikalarının eksikliğinin nedenleri tarihsel olarak ele alınmış ve göç alanına ilişkin yeni idari ve hukuki düzenlemelerin entegrasyon politikası oluşumu açısından rolü tartışılmıştır. Çalışmada, Türkiye’de entegrasyona ilişkin bir yazın ve politika geliştirilmemesinde, uzun bir süre boyunca gerçekleşen göçün, eskiden Osmanlı Devleti bünyesinde yer alan coğrafyalardan gerçekleşmesi ve bu nedenle de uyum sorununun ön plana çıkmaması gibi tarihsel nedenlerin etkili olduğu savunulmaktadır. Son dönemde yaşanan göçlerin bu çerçevenin dışına çıkmasının ise, yeni bir politika oluşturulmasını zorunlu hale getiren önemli bir faktör olduğu ileri sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Entegrasyon, Yerel Yönetimler, STK, Göç Politikası

EVALUATION OF THE LACK OF INTEGRATION POLICIES TOWARDS IMMIGRANTS IN TURKEY

Öz

Research Paper Turkey has experienced the impacts of intense migration from the territories lost in the last term of the Ottoman Empire, its predecessor, towards Anatolia and recently has become a transit country of migration toward Europe and also a destination country for migrations with differed profiles. Experiencing such an intense mobility of migrants; while various immigration policies have been observed from the Ottoman period to the present day, it is observed that an integration policy aimed at the adaptation of immigrants has not been developed. It is seen that countries such as Europe, the United States, and Canada, which are notably known as the places where international immigration is experienced to a large scale, focus on the integration problem of immigrants intensively both in the form of practical policies and in the migration literature. Since the 1990s, migration trends have begun to change in the world and in Turkey, related to social, economic and political changes. In this study, it is argued that an integration policy compatible with the changing character of migration movements is more essential now. In this framework, the reasons for the absence of integration policies are examined from a historical perspective and the role of new administrative and legal regulations in the development of integration policy is discussed. In the study, it is argued that historical reasons such as the fact that the migrations were from territories once belonged to the Ottoman Empire and hence the issue of adaptation has not come up, has been effective in lack of integration literature and integration policies of Turkey. The exceptional character of recent migration movements in this sense is argued to be one of the factors that necessitate development of a new policy

Anahtar Kelimeler

Migration, Integration, Local Government, NGOs, Migration Policy.

Kaynakça

• Ağanoğlu, H. Y. (2013). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanların Makus Talihi: Göç. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Akman, K. (2018). Göç Yönetiminde Yerel Yönetimler ve STK İşbirliği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 1(3), 452-466.
• Aktar, A. (2012). Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politikaları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Alba, R. ve Nee, V. (1997). Rethinking Assimilation Theory for a New Era of Immigration. The International Migration Review, 31(4), 826-874.
• Asselin, O., Dureau, F., Fonseca, L., Giroud, M., Hamadi, A., Kohlbacher, J., Reeger, U. (2006). The Dynamics of International Migration and Settlement in Europe A State of Art. R. Penninx, K. Kraal ve M. Berger (Ed.), (ss. 134-170). Amsterdam University Press.
• Çağaptay, S. (2009). Türkiye’de İslam, Laiklik ve Milliyetçilik Türk Kimdir? İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Çatır, G. (2012). Zorunlu Göç Tecrübesinin Devlet Politikalarındaki Yansıması: Bulgaristan’dan Türkiye’ye Kitlesel Göçün Analizi. N. A. Ş. Öner ve S. G. Öner- Ihlamur (Ed.), Küreselleşme Çağında Göç Kavramlar Tartışmalar içinde (ss. 217-233). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çetin, İ. (2016). Türkiye’de Suriyeli Sığınmacıların Sosyal ve Kültürel Entegrasyonu. Sosyoloji Dergisi, (34), 197-222.
• Çetin, T. (2009). Bulgaristan’dan Türkiye’ye Son Türk Göçünün (1989) Sosyo- Ekonomik Etkileri. Electronic Turkish Studies, 4(3).
• Çolak, F. (2013). Bulgaristan Türklerinin Türkiye’ye Göç Hareketi (1950-1951). Tarih Okulu Dergisi, (14), 113-145.
• Danış, D. (2004). Yeni Göç Hareketleri ve Türkiye. Birikim, (184-185), 216-224.
• Danış, D. ve Parla, A. (2009). Nafile Soydaşlık: Irak ve Bulgaristan Türkleri Örneğinde Göçmen, Dernek ve Devlet. Toplumbilim, (114), 131-158.
• Danış, D., Taraghi, C. ve Perouse, J.-F. (2009). Immigration to Turkey. A. İçduygu ve K. Kirişci (Ed.), Land of Diverse Migrations: Challenges of Emigration and Immigration in Turkey içinde , İstanbul Bilgi University Press Migration research (1. ed., ss. 443-637). İstanbul: İstanbul Bilgi Univ. Press.
• Demirhan, Y. ve Aslan, S. (2015). Türkiye’nin Sınır Ötesi Göç Politikaları ve Yönetimi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 23–62.
• Doğanay, F. (1997). Türkiye’ye Göçmen Olarak Gelenlerin Yerleşimi. II. Ulusal Sosyoloji Kongresi: Toplum ve Göç.
• Esser, H. (2004). Does the “New” Immigration Require a “New” Theory of Intergenerational Integration? International Migration Review, 38(3), 1126-1159. doi:10.1111/j.1747-7379.2004.tb00231.x
• Fisher, B. M. ve Strauss, A. L. (2010). Etkileşimcilik. T. Bottomore ve R. Nisbet (Ed.), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi içinde (ss. 501-543). Ankara: Kırmızı Yayınları.
• Gordon, M. M. (1961). Assimilation in America: Theory and Reality. Daedalus, 90(2), 263–285. Göç
• https://www.goc.gov.tr/gecici-korumaya-ait-kayit-islemleri adresinden erişildi. (2019a). Geçici Korumaya Ait Kayıt
• İşlemleri. Göç İdaresi. (2019b). Uyum Hakkında. 24 Ağustos 2019 tarihinde https://www.goc.gov.tr/uyum-hakkinda adresinden erişildi.
• Heckmann, F. (2005). Integration and Integration Policies : IMISCOE Network Feasibility Study (Araştırma Raporu). Köln: Leibniz Institut.
• İçduygu, A. ve Aksel, D. (2013). Turkish Migration Policies: A Critical Historical Retrospective. Perceptions, (18), 167-190.
• İçduygu, A. ve Kirişci, K. (2009). Introduction: Turkey’s International Migration in Transition. A. İçduygu ve K. Kirişci (Ed.), Land of Diverse Migrations: Challenges of Emigration and Immigration in Turkey içinde , İstanbul Bilgi University Press Migration research (1. ed., ss. 1-17). İstanbul: İstanbul Bilgi Univ. Press.
• İnan, C. E. (2016). Türkiye’de Göç Politikaları: İskân Kanunları Üzerinden Bir İnceleme. Göç Araştırmaları Dergisi, (3), 10–33.
• İpek, N. (1994). Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri, 1877-1890. Türk Tarih Kurumu yayınları. XVI. dizi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kale, B. (2014). Transforming an Empire: Ottoman Empire’s Immigration Policies and Settlement Policies in The 19th and Early 20th Centuries. Middle Eastern Studies, 50(2), 252-271.
• Karpat, K. H. (2013). Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler. (B. Tırnakçı, Çev.) (1. bs.). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kasaba, R. (2012). Bir Konargöçer İmparatorluk Osmanlı’da Göçebeler, Göçmenler ve Sığınmacılar. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kayapınar, L. (2012). Atatürk, Menderes ve Özal Dönemi Bulgaristan’dan Gelen Göçmenler Üzerine Gözlemler. N. Ersoy-Hacısalihoğlu ve M. Hacısalihoğlu (Ed.), 89 Göçü: Bulgaristan’da 1984-89 Azınlık Politikaları ve Türkiye’ye Zorunlu Göç içinde , Balkan ve Karadeniz Araştırmaları (1. baskı., ss. 373-395). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Kazgan, G. (1970). Milli Türk Devletinin Kuruluşu ve Göçler. Mülkiye Dergisi İktisat Fakültesi Mecmuası, 30(1-4), 313-331.
• Kirişçi, K. (1999). Türkiye’ye Yönelik Göç Hareketlerinin Değerlendirilmesi: 1923–1998.Bilanço, 75, 111–121.
• Kirişçi, K. (2000). Disaggregating Turkish citizenship and Immigration Practices. Middle Eastern Studies, 36(3), 1-22. doi:10.1080/00263200008701316
• Kivisto, P. (2005). The Revival of Assimilation in Historical Perspective. Incorporating Diversity: Rethinking Assimilation in a Multicultural Age içinde (ss. 3–29). London: Paradigm Publishers.
• McCarthy, J. (1998). Ölüm ve Sürgün. (B. Umar, Çev.). Ankara: İnkılâp.
• Nohl, A.M. (2009). Kültürlerarası Pedagoji. (R. N. Somel, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Okutan, M. Ç. (2009). Tek Parti Döneminde Azınlık Politikaları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi. Öztan
• Pamuk, Ş. (2016). 19. Yüzyıldan Günümüze Osmanlı Ekonomi Mirası. M. Heper ve S. Sayarı (Ed.), Dünden Bugüne Türkiye: Tarih, Politika, Toplum ve Kültür içinde, İstanbul Bilgi Universitesi Yayınları (1. baskı., ss. 59-66). İstanbul: İstanbul Bilgi Universitesi Yayınları.
• Park, R. ve Burgess, E.W. (1929). Introduction to the Science of Sociology. Chicago: The University of Chicago Press.
• Rex, J. ve Singh, G. (2003). Multiculturalism and Political Integration in Modern Nation-States: Thematic Introduction. International Journal on Multicultural Societies, 5(1), 3-20.
• Sirkeci, İ. ve Yüceşahin, M. M. (2014). Editörden: Türkiye’de Göç Çalışmaları. Göç Dergisi, 1(1), 1–10.
• Şimşir, B. N. (1986). Bulgaristan Türkleri. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Şimşir, B. N. (2012). Bulgaristan Türkleri (1878-2008). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Tekeli, İ. (2007). Türkiye’nin Göç Tarihindeki Değişik Kategorileri. A. Kaya ve B. Şahin (Ed.), Kökler ve Yollar: Türkiye’de Göç Süreçleri içinde (1. baskı., ss. 447-475). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tekeli, İ. (2008). Göç ve Ötesi. Tarih Vakfı Yurt yayınları. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Türk, G. D. (2016). Türkiye’de Suriyeli Mültecilere Yönelik Sivil Toplum Kuruluşlarının Faaliyetlerine İlişkin Bir Değerlendirme. Marmara İletişim Dergisi, (25), 145-157.
• Uluslararası Göç Örgütü. (2015). Key Migration Terms. International Organization for Migration. 7 Eylül 2019 tarihinde https://www.iom.int/key- migration-terms adresinden erişildi.
• Vergin, N. (2011). Kişisel Tarih ve Kimlik İnşası: Nasıl Türk Olunur? Doğu Batı, 56, 11-51.
• Vermeulen, H. ve Penninx, M. J. A. (2000). Immigrant Integration: The Dutch Case. Amsterdam: AmsterdamHet Spinhuis.
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. (2019). 5 Eylül 2019 tarihinde https://www.goc.gov.tr/gigm-mevzuati adresinden erişildi.
• Yönlü, K. Y. (2018). Batı Eksenli Dünya Düzeni ve Türkiye’ye Gelen Dış Göç Dinamiği Göç Sosyolojisi. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Zincone, G., Caponio, T. ve Carastro, R. (2006). Integration Indicators. Fieri.