KRİZLERİN TÜRKİYE’DEKİ SANAYİ ŞİRKETLERİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN ANALİZİ: SEKTÖREL PAY YAKLAŞIMI

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 24 - 47, 01.12.2017

Mustafa Terzioğlu Cem Dişbudak

Öz

Türkiye ekonomisinin itici gücünü en büyük 500 firma ve ikinci en büyük 500 firma oluşturmaktadır. Bu firmalar yurtiçi talebin büyük bir kısmını karşılarken, Türkiye ihracatının da önemli bir oranını gerçekleştirmektedir. Bunların yanı sıra sanayi istihdamındaki payları da oldukça yüksektir. Bu gibi nedenlerle bu firmaların kriz yılları deneyimleri ve etkilenme biçimleri Türkiye ekonomisini de derinden etkilemektedir. Dolayısıyla bu büyük ölçekli firmaların farklı krizlerden etkilenme biçimlerinin ortaya konması ve analizi krizlere karşı politika uygulamaları açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın temel amacı Türkiye’nin en büyük 500 firmasının 2001 ve 2008 krizlerinden etkilenme biçimlerini ve krizlere karşı geliştirdikleri stratejileri analiz etmektir. Analizin gerçekleştirilmesi için İstanbul Sanayi Odası ve Türkiye İstatistik Kurumu’ndan elde edilen veriler kullanılmış ve istihdam, katma değer vb. gibi veriler üzerinden farklı nitelikteki krizlerin büyük firmalar üzerindeki etkileri incelenmiştir. Yapılan analiz sonucunda, 2001 ve 2008 krizlerinin sanayi sektöründeki büyük firmalara etkilerinin farklı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Büyük ölçekli firmalar, krizler, istihdam, sektörel pay yaklaşımı, Türkiye

ANALYSING THE IMPACTS OF THE CRISIS ON TURKISH MANUFACTURING FIRMS: SECTORAL SHARE APPROACH

Öz

The driving force of the Turkish economy is the biggest 500 and the second biggest industrial firms. These firms fulfil great share of the domestic demand as well as important share of export. Moreover, the employment share of these firms is considerable in the industrial employment. Therefore, the impact of economic crisis on these firms creates imbalances on the whole economy. As a result, identifying and analysing the impact of crisis on these firms are critical to implement policies against economic crisis. The main aim of this study is to analyse the impact of 2001 and 2008 crisis on these firms and their coping strategies against the crises. For this purpose, employment and value-added data obtained from Istanbul Chamber of Industry and Turkish Statistical Institute is used to investigate the impact of different crisis on the biggest firms. The analysis shows that the crises of 2001 and 2008 have had different impacts on the large-scaled firms of Turkish industrial sector

Anahtar Kelimeler

Large scaled firms, crisis, employment, sectoral share approach, Turkey

Kaynakça

• Akıncı, Merter ve Ömer Yılmaz (2013), “Türkiye’de Sektörel İstihdam ve Bölgesel Kalkınma İlişkisi: Shift-Share (Değişim Payı) Analizi”, İktisat Fakültesi Mecmuası, 63(2): 25-51.
• Arın, Tülay (1985), Kapitalist Düzenleme, Birikim Rejimi ve Kriz (I): Gelişmiş Kapitalizm, Onbirinci Tez Kitap Dizisi, Sayı 1.
• Beceren, Ertan (2003), “Bölgesel Kalkınma Analizlerinde Değişim Payı (Shift- Share) Yaklaşımı”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3): 27-48.
• Creamer, Daniel (1942), Industrial Location and National Resources (Washington: U.S. National Resource Planning Board).
• Demir, Ömer (1995), “Joseph A. Schumpeter: Hayatı, Eserler ve Katkıları”, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 50(1): 155-172.
• Dişbudak, Cem (2009), “Kapitalizmde Krizin Sürekliliği: Türkiye Örneği”, Eğitim, Bilim, Toplum, 7(27): 55-77. DPT (2012), “Ekonomik Sosyal http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebIcerikGosterim.a spx?Enc=83D5A6FF03C7B4FC5A73E5CFAD2D9676, 10.09.2012.
• Dunn, Edgar S. (1960), “A Statistical and Analytical Technique for Regional Analysis”, Regional Science, 6(1): 97-112.
• Eşiyok, Ali B. (2013), “Türkiye İmalat Sanayinin Teknolojik Yapısı: Sürdürülebilir mi?”, İktisat ve Toplum, (31-32). İSO (2012), http://www.iso.org.tr/GenelIslemler/TrackDownload.aspx?fileUrl=/tr%2F Documents%2FArastirma%2FISO500%2F1-bbf- GecmisYillar.rar?redirected=1, 10.09.2012. Sanayi Kuruluşu”
• Kepenek, Yakup (2014), Türkiye Ekonomisi, 27. Baskı (Ankara: Remzi Kitabevi).
• Perloff, Harvey S., Edgar S. Dunn, Eric E. Lampard ve Richard F. Muth (1960), Regions, Resources and Economic Growth (Baltimore: The John Hopkins University Press). TÜİK (2012)
• “İstatistiksel Tablolar”, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo Arama.do?metod=search&araType=istab, 15.09.2012.
• TÜİK (2015), “Konularına Göre İstatistikler-GSYH”, https://biruni.tuik. gov.tr/medas/?kn =88& locale=tr,10.12.2015.