KÜRESELLEŞME, EKONOMİK BÜYÜME VE SOSYAL YARDIMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ: PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 30 - 55, 11.08.2023

Aynur Yıldırım Buket Cançekenoğlu

Öz

Küreselleşmeye bağlı olarak artan uluslararası ticaret hacmi, bazı ülkelerde refah artışlarına yol açarak olumlu etkiler ortaya çıkartırken, bazıları için yoksulluk gibi önemli bir soruna neden olmaktadır. Yoksullukla karşı karşıya kalan ülkelerde yoksulluğun azaltılması amacıyla sosyal koruma harcamalarından yararlanılmaktadır. Özellikle ekonomik kriz, savaş, doğal afet ve salgın hastalık dönemlerinde artan yoksulluğun azaltılmasında sosyal koruma harcamaları önem kazanmaktadır. Sosyal koruma harcamaları, büyüme ile doğrudan ilişki içerisindedir. Çalışmanın amacı, küreselleşme sürecinin yoksulluk boyutuna odaklanarak, yoksullukla mücadelede uygulanan sosyal yardımlar ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada, 2008-2019 dönemini kapsayacak şekilde, 45 ülke için, kişi başına düşen GSYİH ve sosyal koruma harcamaları değişkenlerinin yardımıyla Panel Veri Analiz yöntemi uygulanmıştır. Gelişmiş ülkeleri, gelişmekte olan ülkeleri ve analize dahil edilen ülkelerin tamamını kapsayan üç farklı model kullanılmıştır. Model sonuçlarının üçü de, ülkelerin kişi başına düşen GSYİH düzeyi arttıkça sosyal koruma harcamalarının da arttığını ortaya koymuştur. Ancak, gelir düzeyi yükseldikçe gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkelere nispeten daha fazla sosyal yardım harcaması yapmak durumunda kaldıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Yoksulluk, Ekonomik Büyüme, Sosyal Koruma Harcamaları

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, (2010). Sosyal Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü: Türkiye’de Kamusal Sosyal Yardım Alanların Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü Araştırması, Ankara: ASAGM.
• Alsancak F. ve Balcı E. (2021). Pandemi Sürecinde Refah Rejimlerine Sosyal Koruma Politikaları Açısından Bir Bakış. Ulusl. Pol. Araş.Der., 7(2), 111-112
• Altan, Ö. Z. (2007). Sosyal Politika. Eskişehir: Anadolu Ünv., Yayın No:1744.
• Altınay, A. ve Akıncı, Ö. S. (2019). Küresel Ekonominin Yeni Ağırlık Merkezleri ve Gücün Ötekilere Geçişi. Uluslararası İşletme ve Eko.Çalış. Der., 1(1), 12-24.
• Arısoy, İ., Ünlükaplan İ. ve Ergen Z. (2010). Sosyal Harcamalar ve İktisadi Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisinde 1960-2005 Dönemine Yönelik Bir Dinamik Analiz. Maliye Dergisi. Sayı:158
• Athanasenas, A., Chapsa, X. ve Michailidis, A. (2015). Investigating Social Protection Convercenge Convergence in the EU-15: A Panel Data Analysis. European Research Studies. 18(2), 19-96.
• Baltagi, H. B. (2005). Econometric Analysis Of Panel Data. John Wiley & Sons Ltd.
• Barientos, ve Hulme, (2008). Gelişmekte Olan Ülkelerde Yoksullar ve En Yoksullar İçin Sosyal Koruma: Sessiz Bir Devrim Üzerine Düşünceler. Oxford Geliştirme Çalışmaları. 37(4)
• Başoğlu, A. (2021). Sosyal Harcamaların Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Düzey 1 Bölgeleri için Panel Veri Analizi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi. 7(1), 21-35.
• Bozkır, S. A. (2017). Sosyal Politika Kavramı, Tarihsel Gelişimi ve Türkiye’de Sosyal Politika. (Ed. Alper, Y. ve Tokol, A.) içinde Sosyal Politika. Bursa: Dora Basım.
• Bozkurt, V. (2000). Küreselleşme, Kavram, Gelişim ve Yaklaşımlar. Küreselleşmenin İnsanî Yüzü. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Çalışkan, A. ve Eğmir, R. T. (2020). Kamu Harcama Türleri ile İnsani Gelişme Arasındaki İlişki: Avrupa Ülkeleri Örneği (2009-2018). Sosyal Güvenlik Dergisi. 10(2), 217-226.
• Çengelci, E. (1993). Sosyal Refahın Gerçekleşmesinde Sosyal Yardımların Rol ve Önemi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Y.O. Dergisi. (11), 1-2-3.
• Demiral, N., Evin, H. ve Demiral, B. (2007), Yoksulluğun Küreselleşmesi ve Küresel Yoksulluk, IV. Uls. Sivil Top.Kur. Kong. 19-21/10/2007, Çanakkale.
• Devlet Denetleme Kurulu (DDK), (2009). Türkiye’de Sosyal Yardımlar ve Sosyal Hizmetler Alanındaki Yasal ve Kurumsal Yapının İncelenmesi…..Hakkında, http://www.tccb.gov.tr/ddk/ddk29.pdf, Erişim Tarihi: 10/04/2023
• Ersin, İ. ve Baş, H. (2019). Güney Avrupa Refah Ülkelerinde Sosyal Harcamalar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi. 9(1), 193-213.
• Giddens, A. (2002). Sosyoloji. (Çev. H. Özel ve C. Güzel), Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Gül, E. ve Yavuz, H. (2011). Türkiye’de Kamu Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arsındaki Nedensellik İlişkisi:1963-2008 Dönemi. Maliye Dergisi. Sayı:160.
• Güven, S. (2016). Sosyal Politikanın Temelleri. 6. Baskı. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Halaskova, R. ve Bednar, P. (2020). Elationship of Social Protection Expenditures and Socio-economic Indicators: A Panel Data Analysis of the EU Countries. Montenegrin Journal of Economics. 16(2), 19-31.
• İlgün, M.F. (2016). Mali Sürdürülebilirlik: OECD Ülkelerine Yönelik Panel Veri Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 30(1).
• Kalkavan, H. ve Ersin, İ. (2020). Sosyal Harcamalar ile Gelir Dağılımı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: OECD Üzerine Bir Uygulama. Sosyal Güvence Dergisi. Sayı:18.
• Karagöl, E. T., ve İpek, E. (2019). Gelir Dağılımı ve Sosyal Yardımlar. (Ed. Karagöl, E.T. ve Develi, A.), içinde Sosyal Politika: Teori, Politika ve Uygulamalar. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Kolçak, M. ve Kalabak, A.Y. (2017). Kısa Dönemde Sosyal Harcamalar ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, 29/28 OECD Ülkesi için Panel Veri Analizi (1998-2012). Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi. 1-19.
• Krugman, P. (2003). Bunalım Ekonomisinin Geri Dönüşü. 3. Baskı. Çev: Neşenur Domaniç, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Kum, H. ve Öktem, Ö. (2018). Düşük Gelirli Ülkelerde Sosyal Koruma ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Ekonomi, Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi. 3(3), 335-344.
• Kutlu, H. A. ve Demirci N. S. (2011). Küresel Finansal Krizi (2007) Ortaya Çıkaran Nedenler Krizin Etkileri, Krizden Kısmi Çıkış ve Mevcut Durum. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 34-44.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. O. Akınhay ve D. Kömürcü) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Metin, O. (2011). Sosyal Politika Açısından AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşananlar. Çalışma ve Toplum Dergisi. (1), 179-200.
• Murshed, M.S., Badiuzzman, M. ve Pulok, M.H. (2017). Fiscal Capacity and Social Protection Expenditure in Developing Nations. United Nations University World Institute for Development Economics Research. WP No. 2017/60.
• Osabohien, R., Onanuga, O.T, Aderounmu, B., Matthew, O.A.ve Osabuohien, E. (2020). Social Protection and Employment in Africa's Agricultural Sector. Verslas: Teorija ir Praktika/Business: Theory and Practice 21(2), 494-502.
• Önen, S. M. (2010). Yerel Yönetimlerin Yoksullukla Mücadelesi: Malatya Belediyesi Örneği. Sayıştay Dergisi. (79), 63-95.
• Öztürk, M. (2020). Türkiye’de Sosyal Harcamalar ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. Sayı:47.
• Polat, E. (2020). Sosyal Harcamalar Ekonomik Büyümeyi Etkiliyor mu? Türkiye Örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi. 55(1), 268-281.
• Rodriguez, F. ve D. Rodrik (2000).Trade Policy and Economic Growth: A Skeptic’s Guide to The Cross-National Evidence. https://www.nber.org/system/files/chapters/c11058/c11058.pdf, Erişim Tarihi: 14.06.2023
• Santos, V. F., Vieira, W. C. ve Reis, B. S. (2009). Effects of Alternative Policies on Income Redistribution: Evidence from Brazil. Development Policy Review, 27 (5), 601-616.
• Seçkiner Bingöl, E. (2021). Covid-19 Pandemisinde Gelişmekte Olan Ülkelerin Sosyal Koruma Önlemleri Üzerine Bir Analiz. Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi. 39 (Covid 19 Özel Sayısı). 39-54.
• Seyyar, A. (2002). Sosyal Siyaset Terimleri (Ansiklopedik Sözlük). İstanbul: Beta Yay.
• Srinivasan, T.N. (2000). Poverty and Undernutrition in South Asia. Food Policy, 25, 269–282.
• Şenses, F. (2004). Neoliberal Küreselleşme Kalkınma için Bir Fırsat mı, Engel mi?, 04/09,https://erc.metu.edu.tr/en/system/files/menu/series04/0409.pdf, Erişim Tarihi: 17.02.2023
• Talas, C. (1997). Toplumsal Ekonomi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Taşçı, F. (2010). Sosyal Politikalarda Can Simidi: Sosyal Yardım. Ankara: Nobel Yayın
• Tatoğlu, F. (2013). Panel Veri Ekonometrisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Uluslararası Çalışma Örgütü (2012). Küresel İstihdam Eğilimleri Raporu
• Uzun, A. M. (2003). Yoksulluk Olgusu ve Dünya Bankası. Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi. 4(2), 155-174.
• Yardımcıoğlu, F. ve Yayla, E. (2020). Sosyal Harcamaların Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri Örneği. Gümrük Ticaret Dergisi. 7(19), 34-48.