The Effect of Knowledge Management Practices on Organizational Stress in Educational Organizations / Eğitim Örgütlerinde Bilgi Yönetimi Uygulamalarının Örgütsel Strese Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 68 - 87, 30.12.2024

Murat Uysal , Kasim Keskinkiliç Ömer Likos , Meryem Likos Aylin Uysal

https://doi.org/10.59041/eyor.1534692

Öz

Araştırmanın amacı eğitim örgütlerindeki bilgi yönetimi uygulamalarının örgütsel strese etkisini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle öğretmenlerin bilgi yönetimi uygulamalarına yönelik görüşleri ve örgütsel stres düzeyleri cinsiyet, kıdem ve okul türü değişkenlerine göre incelenmiştir. Daha sonra bilgi yönetimi uygulamaları ile örgütsel stres düzeyi arasındaki ilişki ve yordama gücü değerlendirilmiştir. Araştırma ilişkisel tarama yöntemi ile yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemi uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen 484 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında Bilgi Yönetimi Eğilimi ölçeği ile Kısa Versiyon Örgütsel Stres ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizden SPSS 25 paket programı kullanılmış olup bağımsız örneklem t-testi, one way ANOVA, korelasyon analizi ve regresyon analizi tekniklerinden faydalanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin bilgi yönetimine yönelik görüşleri ve örgütsel stres düzeyleri cinsiyet ve kıdem değişkenine göre anlamlı farklılık göstermezken, okul türü değişkenine göre anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca Bilgi yönetimi ile örgütsel stres arasında negatif yönlü orta düzey bir ilişki olduğu ve bilgi yönetiminin örgütsel stresin anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi Yönetimi, Örgütsel Stres, Eğitim Örgütleri

The Effect of Information Management Process on Organizational Stress in Educational Organizations

Öz

The aim of this study is to determine the effect of knowledge management practices on organizational stress in educational institutions. To achieve this objective, the study first examines teachers' perspectives on knowledge management practices and their levels of organizational stress based on variables such as gender, seniority, and school type. Subsequently, the relationship between knowledge management practices and organizational stress, as well as the predictive power of these practices, were evaluated. The research was conducted using a correlational survey method. The sample of the study consists of 484 teachers selected through convenience sampling. Data were collected using the Knowledge Management Orientation Scale and the Short Version of the Organizational Stress Scale. The data were analyzed using the SPSS 25 software package, employing independent sample t-tests, one-way ANOVA, correlation analysis, and regression analysis techniques. The results of the study indicate that while teachers' perspectives on knowledge management and their levels of organizational stress do not significantly differ by gender and seniority, significant differences were found with respect to the school type variable. Furthermore, a moderate negative relationship was found between knowledge management and organizational stress, with knowledge management being a significant predictor of organizational stress.

Anahtar Kelimeler

Organizational Stress, Educational Organizations, Knowledge Management

Kaynakça

• Adegbe, G. (2010). Human Resource Management (3rd ed.) New Owerri: Springfield Publishers Ltd.
• Akhtar, M. M. S. (2011). The nature and sources of organizational stress: Some coping strategies. Journal of elementary education, 21(2), 1-14.
• Altan, S. (2018). Örgütsel yapıya bağlı stres kaynakları ve örgütsel stresin neden olduğu başlıca sorunlar. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 137-158.
• Altunoğlu, A. E., & Doğan, B. (2014). Bilgi yönetimi, çevre, teknoloji ve örgütsel performans ilişkileri. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 5(1), 21-37.
• Areekkuzhiyil, S. (2014). Factors Influencing the Organizational Stress among Teachers Working in Higher Education Sector in Kerala: An Empirical Analysis. Online Submission.
• Argon, T., ve Demirer, S. (2015). Okul yöneticilerinin bilgi yönetimi ve insan kaynaklarını yönetimi yeterlikleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 221-264.
• Awad, E. M. ve Ghaziri, H.M. (2008). Knowledge management. Pearson Education India.
• Aydemir, S. (2023). Bilgi Yönetimi ile Örgütsel Performans Arasındaki İlişkide Örgütsel Çevikliğin Düzenleyici Rolü. Third Sector Social Economic Review, 58(3), 1972-1992.
• Aydın, Ş. (2004). Örgütsel stres yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 49-74.
• Bayramoğlu, G., Uysal, E., ve Karkı, A. (2020). Öğretmenlerin algıladıkları örgütsel stresin iş performansı üzerindeki etkisinde duygusal bağlılığın aracılık rolü. Journal of Organizational Behavior Review, 2(2), 115-137.
• Bakırcı, A., Bozbayır, O., & Özata, M. (2024). Bilgi yönetiminin başarı kültürüne etkisi: Sağlık sektörü örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 27(1), 169-187.
• Bewell, H., Yakubu, I., Owotunse, D., ve Ojih, E. E. (2014). Work-induced stress and its influence on organizational effectiveness and productivity among Nigerian workers. African Research Review, 8(1), 112-125.
• Bhatti, M. H., Bhatti, M. H., Akram, M. U., Hashim, M., ve Akram, Z. (2016). Relationship between job stress and organizational commitment: An empirical study of banking sector. Journal of Business Management and Economics, 7(1), 29-37.
• Boisot, M. H. (1995). Is your firm a creative destroyer? Competitive learning and knowledge flows in the technological strategies of firms. Research policy, 24(4), 489-506.
• Boisot, M. H. (1998). Knowledge assets: Securing competitive advantage in the information economy. OUP Oxford. Budur, T., Abdullah, H., Rashid, C. A., & Demirer, H. (2024). The Connection Between Knowledge Management Processes and Sustainability at Higher Education Institutions. Journal of the Knowledge Economy, 1-34.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş., & Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri.
• Chidambaranathan, K., ve Swarooprani, B. S. (2015). Knowledge management as a predictor of organizational effectiveness: the role of demographic and employment factors. The Journal of Academic Librarianship, 41(6), 758-763.
• Colligan, T. W., & Higgins, E. M. (2006). Workplace stress: Etiology and consequences. Journal of workplace behavioral health, 21(2), 89-97.
• Cooper, C. L. (Ed.). (1998). Theories of organizational stress. Oup oxford.
• Daniel, W. W., & Cross, C. L. (2018). Biostatistics: a foundation for analysis in the health sciences. Wiley.
• Davenport, T. H. (1993). Process innovation: reengineering work through information technology. Harvard business press.
• Davenport, T. H., ve Prusak, L. (1998). Working knowledge: How organizations manage what they know. Harvard Business Press.
• Durnalı, M., & Akbaşlı, S. (2020). Okul müdürleri teknolojik liderlik davranışlarının okulda bilgi yönetiminin gerçekleşme düzeyine etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 49(225), 23-54.
• Durnali, M., & Limon, İ. (2020). Bilgi yönetimi eğilimi ölçeğinin Türkiye kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Education Journal, 28(1), 95-106.
• Fayda‐Kinik, F. S., & Cetin, M. (2023). Perspectives on knowledge management capabilities in universities: A qualitative identification of organisational factors. Higher Education Quarterly, 77(3), 375-394.
• Fitria, A. (2020). The effect of knowledge management ability on organizational performance with organizational trust as a mediation variables. Management Analysis Journal, 9(4), 383-391.
• Fletcher, D., ve Hanton, S. (2003). Sources of organizational stress in elite sports performers. The sport psychologist, 17(2), 175-195.
• Friesen, D., & Williams, M. J. (1985). Organizational stress among teachers. Canadian Journal of Education/Revue canadienne de l'education, 13-34.
• Gao, F., Li, M., & Clarke, S. (2008). Knowledge, management, and knowledge management in business operations. Journal of knowledge management, 12(2), 3-17.
• Gökgöz, H., ve Altuğ, N. (2014). Örgütsel Stresin Öğretim Elemanlarının Performansı Üzerine Etkisinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Ege Academic Review, 14(4).
• Güçlü, N., ve Sotirofski, K. (2006). Bilgi yönetimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 351-373.
• Hair, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2022). A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM) (3 ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Işık, A., ve Işık, S. Ö. (2023). Eğitim Örgütlerinde Bilgi Yönetimi Eğilimi ve Öğrenen Örgüt Olma Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Karabağlar Örneği. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 9(110), 6412-6424.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel.
• Kaya, H., ve Marşap, A. (2023). Stresin örgütsel sonuçları ve işyerinde stresle başa çıkma yöntemleri üzerine bir değerlendirme. Türk İdare Dergisi, 496, 245-262.
• Kianto, A., Vanhala, M., ve Heilmann, P. (2016). The impact of knowledge management on job satisfaction. Journal of knowledge management, 20(4), 621-636.
• Kolvereid, L. (1982). Stress: Organizational consequences and occupational differences. International Studies of Management & Organization, 12(3), 14-32.
• Kumar, N., Cook, E., Fayda-Kinik, F. . and Maisuradze, L. (2024), ICTs Influence on Knowledge Sharing in Higher Education: A Pre-AI Systematic Literature Review. Eur J Educ, 59: e12803. https://doi.org/10.1111/ejed.12803.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2007). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem A Yayıncılık.
• Köse, H. (2013). Örgütlerde stres kaynakları ve stres yönetimi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (29), 37-44.
• Lambert, E. G., Qureshi, H., Nalla, M. K., Holbrook, M. A., & Frank, J. (2022). Organizational trust and job stress: a preliminary study among police officers. Asian Journal of Criminology, 1-23.
• Leatt, P., ve Schneck, R. (1985). Sources and management of organizational stress in nursing sub-units in Canada. Organization Studies, 6(1), 55-79.
• Lee, S., Gon Kim, B., ve Kim, H. (2012). An integrated view of knowledge management for performance. Journal of Knowledge management, 16(2), 183-203.
• Madenoğlu, C. (2010). Eğitim örgütü yöneticilerinin örgütsel stres kaynakları ve stresle başa çıkma tarzlarının benlik saygısı düzeyleriyle olan ilişkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi. Mallika, G., ve Das, V. T. (2020). Impact of Stress on working performance of Nurses and Organizational effectiveness in Hospitals. Asian Journal of management, 11(3), 225-232.
• Mesci, M. (2011). Bilgi yönetimi, yenilik ve işletme performansı arasındaki ilişkide ara değişkenlerin etkisi: Beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma [Doktora Tezi], Sakarya Üniversitesi.
• Mirela, B., ve Mădălina-Adriana, C. (2011, May). Organizational stress and its impact on work performance. In Conference Proceedings, European Integration–New Challenges (pp. 1622-1628).
• Munir, Y., Nazir, T., ve Fida, S. (2013). The impact of organizational stress, knowledge management, and organizational change on organizational effectiveness. International Journal of Management Science, 1(3), 83-89.
• Nonaka, I. ve Takeuchi, H. (1995). The knowledge-creating company: How Japanese companies create the dynamics of innovation. Oxford university press.
• O'Leary, D. E. (1998). Enterprise knowledge management. Computer, 31(3), 54-61.
• Ongori, H., & Agolla, J. E. (2008). Occupational stress in organizations and its effects on organizational performance. Journal of management research, 8(3), 123-135.
• Rafique, M. A., Hou, Y., Chudhery, M. A. Z., Waheed, M., Zia, T., & Chan, F. (2022). Investigating the impact of pandemic job stress and transformational leadership on innovative work behavior: The mediating and moderating role of knowledge sharing. Journal of Innovation & Knowledge, 7(3), 100214.
• Razzaq, S., Shujahat, M., Hussain, S., Nawaz, F., Wang, M., Ali, M. and Tehseen, S. (2019). Knowledge management, organizational commitment and knowledge-worker performance: The neglected role of knowledge management in the public sector. Business Process Management Journal, 25(5), 923-947. https://doi.org/10.1108/BPMJ-03-2018-0079
• Shirom, A. (1982). What is organizational stress? A facet analytic conceptualization. Journal of Organizational Behavior, 3(1), 21-37.
• Stewart, T. A. (2010). Intellectual Capital: The new wealth of organization. Crown Currency. Sullivan, S. E., ve Bhagat, R. S. (1992). Organizational stress, job satisfaction and job performance: Where do we go from here?. Journal of Management, 18(2), 353-374.
• Sveiby, K. E. (1997). The new organizational wealth: Managing & measuring knowledge-based assets. Berrett-Koehler Publishers.
• Şahin, H. (2005). Örgütsel stres. Maden Mühendisleri Odası (TMMOB) Madencilik Bülteni, 1, 54-56.
• Wang, C. L., Ahmed, P. K., & Rafiq, M. (2008). Knowledge management orientation: construct development and empirical validation. European Journal of Information Systems, 17(3), 219-235.
• WEB1 (t.y). Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü. https://sakarya.meb.gov.tr/
• Wenger, E. (1999). Communities of practice: Learning, meaning, and identity. Cambridge University Press. Yang, J. T., ve Wan, C. S. (2004). Advancing organizational effectiveness and knowledge management implementation. Tourism Management, 25(5), 593-601.
• Yılmaz, S., Yılmaz, Ö., ve Karatay, A. (2019). Adliye çalışanlarının algılanan örgütsel stres ve iş doyumu ilişkisi. The Journal of Academic Social Science, (99), 140-170.
• Zack, M., McKeen, J., & Singh, S. (2009). Knowledge management and organizational performance: an exploratory analysis. Journal of knowledge management, 13(6), 392-409.
• Zaleznik, A., De Vries, M. F. K., & Howard, J. (1977). Stress reactions in organizations: Syndromes, causes and consequences. Behavioral Science, 22(3), 151-162.