Türkiye’de Okul Yöneticilerinin Belirlenmesinde “Liyakat İlkesi”

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 54 - 64, 30.06.2021

İsmail Erol

Öz

Türkiye’de hem kamuda hem de özel sektörde faaliyet gösteren okul yöneticilerinin atama ve yer değiştirme kriterleri incelendiğinde liyakat ilkesinin yazılı kaynaklarda önemli bir yere sahip olduğu fakat atama uygulamalarında ise değer görmediği görülmektedir. Özellikle öğretmenlerin yönetici olarak göreve başlaması, görevde yükselmesi ve yer değiştirmesi süreçlerinde liyakat ilkesinin önemsenmesi ve dikkate alınması tüm kamuoyu tarafından arzu edilen bir durumdur. Liyakat; göreve getirilen personelin görevi en çok hak eden, göreve en uygun ve görevde en üstün başarıyı gösterecek birey olmasını sağlar. Bu araştırmanın amacı; Türkiye’de eğitim alanında faaliyet gösteren okullarda görev yapan ya da yapmaya aday okul yöneticilerinin belirlenmesinde “liyakat ilkesi” kavramının öneminin araştırılması; kaynaklarda ve uygulamadaki yerinin belirlenmesidir. Araştırma; nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında “liyakat ilkesi” ile ilgili olarak 2021 yılına kadar yazılan kitaplar, tezler, makaleler ve projelerin içerisinde yer alan “eğitimde liyakat”, “atama süreçlerinde liyakat” ve “eğitim yönetiminde liyakat” kavramları incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular; araştırmanın amaçlarına uygun olarak yorumlanmış ve elde edilen sonuçlara göre önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eğitim yönetimi, Okul yöneticileri, Kamu yönetimi, Liyakat, Liyakat ilkesi

Kaynakça

• Ağaoğlu, E., Altınkurt, Y., Yılmaz, K., & Karaköse, T. (2012). Okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (Kütahya ili). Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(164).
• Akgüner, T. (1988). Kamu personel yönetimi. İstanbul: Der Yayınları.
• Aktepe, V. (2014). Okul yöneticilerinin seçme ve yetiştirme uygulamalarına yönelik öğretmen ve yönetici görüşleri. Turkish Studies, 9(2) 89-105.
• Arabacı, İ., Şanlı, Ö., & Altun, M. (2015). Okul yöneticilerinin yetiştirilme ve atama yöntemlerine ilişkin sendika temsilcilerinin, maarif müfettişlerinin ve okul yöneticilerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 166-186.
• Aslanargun, E. (2012). Okul müdürlerinin atanmaları sürecinde idari yargı kararları ve öne çıkan değerler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(3), 347-376.
• Aytaç, T. (2002). Post-modern eğitim yöneticisi. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu, 16-17 Mayıs, 59-64.
• Biçakcı, M. F. (2017). Okul müdürlerinin sahip olması gereken değerlere ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. (Geliştirilmiş 6. Baskı). Bursa: Celepler Matbaacılık.
• Çevik, H. H., & Demirci, S. (2015). Kamu politikası. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (1998). The lanscape of qualitative research: Theories and issues. Thousand Oaks: Sage.
• Diler, İ. K. (2018). Kamu personel hukukunda liyakat ilkesi. Yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Diş. O., & Akbaşlı, S. (2019). Öğretmen görüşleri doğrultusunda lider okul yöneticilerinin yeterlikleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), 86-102.
• Doğan, S. (2019). 2023 Eğitim Vizyonu Belgesine ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(2), 571-592.
• Eğitimciler Birliği Sendikası (EğitimBirSen). (2017). Eğitim Yönetiminde Liyakat ve Kariyer Sistemi. Ankara: Semih Ofset.
• Erdemir, A. (2018). Türk kamu yöneticilerinin yönetim takımını seçerken dikkat ettikleri faktörlere dair kamuoyu algısı: Isparta örneği. Doktora tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Gök, R. (2019). Türk eğitim sisteminde liyakat (meritokrasi) esaslı eğitim yöneticiliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 39-64.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1981). Effective evaluation: Improving the usefulness of evaluation results through responsive and naturalistic approaches. Jossey-Bass.
• Gülşen, C., & Dayıoğlu, Ş. (2015). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullara yönetici atama kriterleri konusunda okul yöneticilerinin görüşleri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(4), 1487-1499.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi (Çev. Edit. S. Turan). Ankara: Nobel.
• Karagözoğlu, A. A. (2013). Eğitim kurumları yöneticisi yetiştirme ve atamada meritokrasi. Yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Karatepe, S., & Kurnaz, S. (2019). Kamu yönetiminde liyakat ilkesi: İngiltere örneği üzerinden Türkiye için bir değerlendirme. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(46), 77-104.
• Kayıkçı, K., Özdemir, İ. ve Özyıldırım, G. (2015). İlk defa ve yeniden okul müdürü görevlendirilmesi: Sözlü sınav üzerine bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(4), 471-498.
• Kılınç, A. Ç., Koşar, S., Emre, E. R., & Koşar, D. (2017). Okul yöneticiliği görevinden öğretmenliğe dönüş: Yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. TÜBAV Bilim Dergisi, 10(3), 53-73.
• McCourt, W. (2007). The Merit System and Integrity in the Public Service. Development Economics and Public Policy Working Papers Series No.20.
• Özçelik, E., & Yılmaz, S. (2019). İstihdam politikalarında ehliyet ve liyakat unsurlarının kapsam derlemesi. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(1), 87-100.
• Özdemir, A. (2013). Okul yöneticilerindeki adalet ve liyakat ile öğretmenlerdeki sadakat ve gayret arasındaki ilişki. kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 1(1), 99-117.
• Özdoğru, M. (2019). Okul yöneticilerinin liyakat ilkesi hakkındaki görüşleri. Eğitim ve Teknoloji, 1(2), 111-121.
• Recepoğlu, E., & Kılınç, A. Ç. (2014). Türkiye’de okul yöneticilerinin seçilmesi ve yetiştirilmesi, mevcut sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Studies. 9(2), 1817-1845.
• Sezer, Ş. (2016). Okul yöneticilerinin seçimle belirlenmesine ilişkin yönetici görüşleri: Fenomenolojik bir çözümleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(3), 351-373.
• Son Hing, L. S., Bobocel, D. R., Zanna, M. P., Garcia, D. M., Gee, S. S., & Orazietti, K. (2011). The merit of meritocracy. Journal of Personality and Social Psychology, 101(3), 433-450.
• Şahin, B. (2016). Kamu personel sisteminde işe girme ve yükselmede çağdaş liyakat kavramları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 231-242.
• Şentürk, R. (2020). Eğitim alanında ehliyet ve liyakat. Tohum, 166, 8-17.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı (2021), Mevzuat Bilgi Sistemi, Kanunlar, Devlet Memurları Kanunu. Kanun No: 657, Kabul Tarihi: 14.07.1965, Yayım Tarihi: 23.07.1965, Sayı: 12056, Erişim Linki: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657.pdf Erişim Tarihi: 10.04.2021.
• Tortop, N. (1994). Personel Yönetimi. (3.Baskı). Ankara: Yargı Yayınları.
• Tunçer, M. (2017). Stratejik insan kaynakları yönetimi ve liyakat ilkesi: Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi örneği. Yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kâtip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
• Türk Dil Kurumu. (2021). Liyakat Kavramı. Erişim Linki: https://sozluk.gov.tr/. Erişim Tarihi: 04.05.2021.
• Wach, E., & Ward, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. Impact and Learning Team Practice Paper in Brief, Institute of Development Studies.
• Yıldız, G. (2016). Türk kamu yönetiminde liyakat ilkesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(8), 140-180.
• Yılmaz, F. (2020). Kamu çalışanları bakış açısından liyakat ihlali algısı, kaynakları ve yansımaları. Doktora tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2021). YÖK’ten üniversitelerin daha “şeffaf ve liyakat odaklı” istihdamına imkân sağlayacak yeni bir uygulama: “Yök kariyer-liyakat (akademik kariyer-liyakat platformu)”. Erişim Linki: https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/ Haberler/2021/yok-akademik-kariyer-liyakat-projesi-tanitildi.aspx Erişim Tarihi: 10.05.2021.