EĞİTİM YÖNETİCİLERİNİN GÜÇ İSTİSMARI

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 27 - 40, 30.06.2023

Buket Uyar , Soner Polat

Öz

Araştırmanın amacı eğitim yöneticilerinin güç istismarını gösterme biçimlerini, güç istismarının sebeplerini ve sonuçlarını araştırmaktır. Çalışmamızda güç kaynaklarının türleri, istismarın çeşitleri açıklanmış, eğitim yöneticilerinin güç istismarını gösterme biçimleri, güç istismarının sebepleri, sonuçları ve güç istismarı ile baş etme yolları üzerinde çalışılmıştır. Çalışmada araştırma yöntemlerinden nitel araştırma yöntemi uygulanmıştır. Bu araştırma yöntemi gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi veri toplama yöntemleri ile oluşturulan bir araştırma biçimidir. Araştırmamızda olaylar ve duygular irdeleneceği için bu araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Nitel araştırma desenlerinden olgu bilim(fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Fenomenoloji olaylar, durumlar ve deneyimleri bireyin nasıl yorumladığını inceleyen bilim çeşididir. Çalışama gurubumuz maksimum çeşitlendirme yöntemi ile oluşturulmuştur. Araştırma, Kocaeli’nin Derince, Dilovası ve Körfez ilçelerinde görev yapan farklı okul, kademe, tür ve branşlardan 34 öğretmenle yapılmıştır. Veri toplama tekniği olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmış olup, görüşme formu hazırlanmıştır. Veri analizleri Betimsel Analiz tekniği ile yapılmıştır. Betimsel analizde kendileriyle görüşülen veya gözlenen bireylerin görüşleri, doğrudan ifadelerle aktarılmıştır.
Araştırma sonucunda eğitim yöneticilerinin sözlü olarak, davranışsal olarak ve yetkilerini kötüye kullanarak istismarda bulundukları tespit edilmiştir. Öğretmenler arasında istismara en fazla uğrayanların kadın öğretmenler ve mesleki tecrübesi az olan öğretmenler olduğu anlaşılmıştır. Araştırmada güç istismarı uygulanan okullarda öğretmenlerin verimli çalışamadıkları, risk ve sorumluluk almak istemedikleri, okuldan en kısa sürede ayrılmak istedikleri ortaya çıkmaktadır.
Eğitim yöneticilerinin güç kaynaklarını kullanırken dikkatli olmaları gerektiği zorlayıcı güç ve yasal gücün yerine daha empatik ve hoşgörülü bir yönetim şekli kullanmalarının verimi ve başarıyı arttıracağı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Güç, İstismar, Mobbing, Yöneticinin Güç Kaynakları

Kaynakça

• Argon, T., Yıldırım, F. A. ve Kurt, A. (2014). Yöneticilerin sahip olduğu güç stilleri ve iş çevrelerine uyuma ilişkin öğretmen görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 26-48.
• Aslanargun, E. (2010). Örgütlerde sosyal güç. H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz (Der.), Yönetimde yeni yaklaşımlar içinde (ss. 175-198). Pegem.
• Atmaca, T. (2014). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç türleri ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma, örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cemaloğlu, N. ve Ertürk, A. (2007). Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin cinsiyetleri yönünden incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 345-362.
• Çetin, F., Basım, H. ve Aydoğan, O. (2011). Örgütsel bağlılığın tükenmişlik ile ilişkisi: öğretmenler üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 61-80.
• Çobanoğlu, Ş.(2005). Mobbing: İşyerinde duygusal saldırı ve mücadele yöntemleri. Timaş Yayınları.
• Dağyar, M. ve Kasalak, G. (2018). Eğitim örgütlerinde yaşanan örgütsel sinizmin öncülleri ve sonuçları üzerine bir meta-analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 967-986.
• Deniz, M., ve Çolak, M. (2008). Örgütlerde çatışmanın yönetiminde gücün kullanımı ve bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 304-325.
• Helvacı, M. A. (2010). Örgütsel sinizm. H.B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz (Ed.) Yönetimde yeni yaklaşımlar. Pegem.
• Kaya, A., Balay , R. ve Tınaz, T. (7-9 Kasım 2013). İlk ve ortaokullarda görev yapan yönetici ve öğretmenlerin yönetsel etkililik ve örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki.(Sözlü Bildiri). 8. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Kayalı, M. (2011). Okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynakları: Uşak il örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak
• Koçel, T. (2015). İşletme yöneticiliği. (16. Basım). Beta Yayınevi.
• Meydan, C.H., ve Polat, M. (2010). Liderin güç kaynakları üzerine kültürel bağlamda bir araştırma. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65(4), 123-140.
• Özgan, H., Külekçi, E. ve Özkan, M. (2012). Öğretim elemanlarının örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 196-205.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2011). Örgütsel davranış (5. basım). Ekin.
• Tepper, B. J. (2007). Abusive supervision in work organizations: Review, synthesis, and research agenda. Journal of Management, 33, 261-289.
• Uyan, T.Y. (2019). Eğitim kurumlarında öğretmenlere yönelik mobbing: Bir alan çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vartia, M. (2002). Workplace bullying - A study on the work environment well being and health. People and Work Research Reports, 56.
• Wagner, J. A., & Hollenbeck, J. R. (2010). Organizational behavior. Routledge.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldız, K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 853-879.
• Yıldız, S.(2018). İşyerinde istismar davranışlarının psiko-sosyal boyutu ve bir uygulama. (Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.