GÜNCEL FEN BİLİMLERİ ÖĞRETİM PROGRAMININ BİLİM-KÜLTÜR-BİLİM TARİHİ İLİŞKİSİ AÇISINDAN İNCELENMESİ VE UYGUN BİR İLİŞKİ İÇİN KURAMSAL ÖNERİLER

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 28 - 38, 30.06.2020

Davut Sarıtaş

Öz

Bu çalışmada 2018 yılında yayımlanan güncel ilk öğretim (3,4,5,6,7 ve 8.sınıflar) fen bilimleri dersi öğretim programında bilim-kültür ilişkisi ve bilim tarihinin durumu araştırılmıştır. Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın kuramsal çerçevesinde ilgili literatür dikkate alınarak bilimin kültür ile olan ilişkisi kültürün bir unsuru olan tarih üzerinden tanımlanmıştır. Yapılan analiz sonucu elde edilen bulgular güncel fen bilimleri öğretim programın genel felsefesinde kültür kavramının belirli bir yer edindiğini göstermiştir. Ancak hem bilim-kültür ilişkisinin hem de kültürün bir unsuru olan bilim tarihinin programda anlamlı bir yere sahip olmadığını ortaya çıkmıştır. Bu sonuç ışığında kültür-bilim ve bilim tarihi ilişkisinin kurulması için iki yönlü kuramsal bir öneri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilim Tarihi, Bilim ve Kültür İlişkisi, Türk-İslam Bilim İnsanları, Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı

Examining the Science Curriculum in terms of Relation of Culture- Science-History of Science and Theoretical Suggestions for an Appropriate Relationship

Öz

In this study, the state of science-culture relationship and history of science was investigated in the current primary education (3,4,5,6,7, and 8th grades) science curriculum published in 2018. Qualitative research was carried out by the document analysis method. In the theoretical framework of the study, the relationship of science with culture was established through history, which is a component of culture. The findings obtained from the analysis showed that the concept of culture has a certain place in the general philosophy of the current science education program. However, it has been revealed that the history of science, which is an element of both the science-culture relationship and culture, does not have a meaningful place in the program. In light of this result, a two-way theoretical proposal was presented in establishing the relationship between science and culture and the history of science.

Anahtar Kelimeler

History of Science, Science and Culture Relationship, Turkish-Islamic Scientists, Science Curriculum

Kaynakça

• Baş, R. F. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim tarihi algısına bilimin sultanları sergisinin etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Başkan Takaoğlu, Z. (2018). Lise Öğrencilerinin Bilim Tarihi Hakkındaki Bilgi Düzeyleri. Mavi Atlas, 6(1), 349-370, https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.419094
• Bayburt,B. ve Çakırca, P. (2019). Türkiye’de ortaokul 5, 6 ve 7. Sınıf sosyal bilgiler programlarında bilim tarihi üzerine değerlendirme. VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, 12-13 Aralık.
• Bilir, V , Eyceyurt Türk, G , Tüzün, Ü . (2020). Öğretmen Adaylarının Kimya Alanında Çalışan Bilim İnsanı İmajları ve Bu İmajları Etkileyen Faktörler. Trakya Eğitim Dergisi , 10 (1) , 76-91 . DOI: 10.24315/tred.533849
• Bowen, G. (2009). Document Analysis as a Qualitative research method, Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40.
• Bozdoğan, B., Şengül, Ü. ve Bozdoğan, A. E. (2013). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim İnsanları Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi: Giresun Eğitim Fakültesi Örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), https://dergipark.org.tr/download/article-file/149886
• Dikmen, B . (2012). Değişen dünyada kültür sanat ve bilim ilişkisi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi , 1 (1) , 137-144 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/buyasambid/issue/29824/320863
• Driver, R., Leach, J., Millar, R. ve Scott, P. (1996). Young people’s images of science. Buckingham: Open University.
• Dursun, B ve Özmen, N . (2018). Science Preservice Teachers’ Views on Nature of Science and Technology. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi , 8 (1) , 37-53. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebader/issue/44691/555160
• Fazlıoğlu, İhsan (2004). İki Ucu Müphem Bir Köprü: Bilim ile Tarih ya da Bilim Tarihi, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2 (4), 9-27.
• Gadamer, H. G. (1988). On the Circle of Understanding” Hermeneutics Versus Science? (Trans. J.M. Connolly ve T. Keutner). Indiana: University of Notre Dame Press.
• Görecek Baybars, M. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim İnsanı Farkındalıklarının Belirlenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 3(8), 564-577.
• Habermas, J. (1970). On the Logic of The Social Sciences. Frankfurt: Federal Republic of Germany.
• İdin, Ş. ve Yalaki, Y. (2016). Türkiye’deki Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Yer Verilen Türk-İslam Bilim İnsanlarının İncelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 30(2), 37-52. http://journals.iku.edu.tr/yed/index.php/yed/article/view/52
• İmamoğlu, H. B. ve çeken. R. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler dersinin bilim tarihi açısından fen ve teknoloji dersi ile ilişkilendirilmesi üzerine disiplinlerarası bir bakış. ODU Journal of Social Sciences Research, 2 (3), 71-87.
• Kardaş, S. ve Şahin, F . (2020). Bilimsel Hikâyelerin 6. Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarına ve Bilimin Doğasını Anlamalarına Etkisinin İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi , (7) , 222-234 . https://doi.10.21733/ibad.686456
• Laçin Şimşek, C. (2011b). Science and Technology Teachers’ Situation of Integrating History of Science into Their Lessons. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 707-742.
• Laçin-Şimşek, C. (2009). Fen ve Teknoloji dersi öğretim programları ve ders kitapları bilim tarihinden ne kadar ve nasıl yararlanıyor? İlköğretim Online, 8(1), 129-145.
• Laçin-Şimşek, C. (2011a). Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı ve Kitaplarında Türk-İslam Bilginlerine Yer Verilme Durumu. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4):154-168
• Lederman, N.G. (2004). Syntax of Nature of Science Within Inquiry and Science Instruction. In L.B. Flick and N.G. Lederman (Eds.), Scientific Inquiry and Nature of Science, Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
• Mısır, M. E. ve Laçin Şimşek, C. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin bilim tarihinin öğretimsel değeri üzerine görüşleri. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 1(1), 1-12.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018a). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018b). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7 Sınıflar), Ankara.
• National Research Council.[NRC], (2013). Next Generation Science Standards: For States, By States. Washington, DC: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/18290
• National Science Teachers Association [NSTA]. (2000). NSTA Position Statement on The Nature of Science. Retrieved January, 7, 2014, from http://www.nsta.org/about/positions/natureofscience.aspx
• Sarıtaş, D . (2019). Bilimin sosyo-kültürel doğası bağlamında fen bilimleri öğretmenlerinin yerli ve yabancı bilim insanları hakkındaki bilgilerinin karşılaştırılması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi , 9 (2) , 720-735. https://dergipark.org.tr/tr/pub/nevsosbilen/issue/51363/605565
• Süzük, E., Derin, G. ve Aydın, E. (2020). Bir matematik öğretmeninin bilimin doğası hakkındaki görüşleri: bir tekli durum çalışması, Turkish Studies - Education, 15(2), 1189-1212. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.39635
• Tarhan, M ve Altun, E . (2018). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Yer Alan Bilim Tarihi Konularına Yönelik Bir Değerlendirme. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi , 4 (2) , 111-127. https://doi.10.32570/ijofe.485218
• Topçu, N. (2013). Yarınki Türkiye, Dergâh Yayınları: İstanbul.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü [TDK], (2019). “Kültür”. http://sozluk.gov.tr
• Türköz, Ü. G. (2020). The effect of nature of science activities on 4.th grade students’ scientific process skills: Bilimin doğası etkinliklerinin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine etkisi. Journal of Human Sciences, 17(2), 558-571. https://doi.org/10.14687/jhs.v17i2.3834
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, C. (2008). Bilimsel düşünme yöntemi. Ankara: İmge Kitabevi.