ALGILANAN ÖRGÜTSEL GÜVEN VE İŞ TATMİNİ: KASTAMONU İLİ ÖZEL VE KAMU BANKALARINDA BİR UYGULAMA

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 3, 23 - 52, 30.08.2018

İlyas Ertuğrul İnan Erdoğan Çelik

Öz

Küreselleşme ile birlikte
her alanda ortaya çıkan rekabetin yoğunluğu işletmeleri doğrudan
etkilemektedir. İşletmeler bu yoğun rekabet ortamında devamlılıklarını sürdüre
bilmek için örgütsel yapılarını anlamak ve çalışanlarının memnuniyetlerini
arttırmak zorunda kalmışlardır. Personele yönelik olarak yapılan bu çalışmalar
beraberinde birçok kuramında ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu kuramlar örgütün
ve örgüt içerisinde yer alan personelin içsel ve dışsal dinamiklerini
inceleyerek onların iş hazzını arttırma yönünde gelişmişlerdir. İşletmeler
çalışanlarının işten aldıkları hazzı üst seviyede tuttukları sürece kendilerine
karlılığı sağlayan müşterilerin tatminini de arttırabilmektedirler. Artan
müşteri tatmini ise işletmeye doğrudan karlılık sağlayarak rekabet avantajının
oluşmasını sağlamaktadır. Çalışanların işletmelerine karşı beslemiş oldukları
sempati genel olarak örgütsel güven olarak karşımıza çıkmaktadır. Bütün sosyal
ilişkilerin temeli için güven ön koşuldur. Verilen sözlerin ya da vaatlerin
yerine getirilmesi, yönetimdeki şeffaflık, adalet ve eşitlik dengesi,
özdeşleşme, örgüt kültürü, örgüte olan bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışı
örgüte duyulan güveni arttırmaktadır. Çalışanların örgütsel güvenlerinin
artması işletmenin vizyon ve misyonuna ulaşmasında temel öğe olan personel
imkan ve kabiliyetini arttırmanın yanı sıra onların işten algıladıkları haz
anlamında kullanılan iş tatminlerini de arttırmaktadır. İş tatmini bireylerin
mevcut işte kalma ya da farklı bir işletmede iş imkânı aramasını etkilemektir.
İşletmeler için personellerinin devamlı olarak değişmesi örgütsel güvenin
oluşmasının önündeki en büyük engellerden biri olarak görülmektedir. Personel
sirkülâsyonu yeni personelin adaptasyonu, iş veriminin değerlendirilmesi,
kabiliyetlerinin analiz edilmesi, iş verimliliğinin arttırılması gibi hususlar
düşünüldüğünde örgütün var oluşunu doğrudan olumsuz olarak etkilemektedir.
Karlılığı arttıran müşterilerle doğrudan temasta olan çalışanlar tutum ve
faaliyetleri ile işletmeleri doğrudan temsil ettiklerinden personelde ki olası
örgüte kaşı güvensizlik ve iş tatminsizliği işletmeyi olumsuz yönde
etkileyecektir. İşletmeler istikrarlı bir büyüme ve rekabet avantajı oluşturmak
için çalışanlarının örgütsel güven ve iş tatminlerini tespit ederek bunları
arttırmalıdır. Bu doğrultuda yürütülen çalışmada örgütsel güven ve iş tatmini
incelenmiş olup örgütsel güvenin iş tatminine olan etkilerinin araştırılması
amaçlanmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde örgütsel güven kavramı açıklanarak
örgütsel güvene etki eden faktörler belirtilmiştir. İkinci kısımda iş tatmini
kavramı üzerinde durulmuş olunup çalışmada son bölümdeyse katılımcılardan edinilen
veriler doğrultusunda ortaya konan hipotezler test edilmiştir. Bu doğrultuda
çalışmanın temel amacı Kastamonu ili ve çevre ilçelerinde yer alan kamu ve özel
bankalarındaki çalışanların algıladıkları örgütsel güven ve iş tatminini
öğrenmektir. Araştırmanın evrenini Kastamonu ili ve ilçelerinde yer alan kamu
ve özel bankalar oluşturmaktadır.

Algılanan örgütsel güven
ve iş tatmininin belirlenmesi amacıyla 16.11.2017-10.01.2018 tarihleri arasında
yüz yüze anket yapılmıştır. Elde edilen verilerin işletmelerin örgütsel güven
ve çalışanlarının iş tatminlerini arttırma kapsamında oluşturulacak
stratejilerin hazırlanmasında fayda sağlayacağı gibi hizmet alanlarında
memnuniyetini arttırarak daha kaliteli hizmetler sunulmasında gerekli olan
analitik bilgilerin tespit edilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel güven, İş tatmini, Örgütsel bağlılık

Kaynakça

• Aktaş, R.; Aktaş, A. (1991), “Uzmanlaşma, Yazılı Kurallar ve Yerinden Yönetimin İş Doyumu Üzerinde Etkisi”, Verimlilik Dergisi, No:2, Ankara. Asunakutlu, T. (2001), Klasik ve Neo-Klasik Dönemde Örgütsel Güvenin Karşılaştırılması Üzerine Bir Deneme, Muğla Üniversitesi, SBF Dergisi, Sayı 5, sf: 1-17.
• Aşan, Öznur, ERENLER, Esra (2008), “İş Tatmini ve Yaşam Tatmini İlişkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, s.203-216.
• Ateş, Z. , (2004), “Organizasyonlarda Algılanan Adaletin Örgütsel Vatandaşlık Üzerinde E tkileri ve Kayseri’de Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Balcı, A., 2000, Örgütsel Sosyalleşme Kuram, Strateji ve Taktikler, Pegem A Yayıncılık, Ankara,
• Baltaş, Acar, (2000), Ekip Çalışması ve Liderlik, Remzi Kitabevi, İstanbul, s. 20-57.
• Bayram, L., (2005), “Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık”, Sayıştay Dergisi, (59),
• Blomqvist, K. & Ståhle, P. (2000). Building Organizational Trust. In A paper submitted for the 16th Annual IMP Conference. http://www.impgroup.org/uploads/papers/37. pdf. (EriĢim: 17.04.2014).
• Bökeoğlu, Ö. Ç., Yılmaz, K. (2008, Bahar). İlköğretim Okullarında Örgütsel Güven Hakkında Öğretmen Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 54, 212-214.
• Butler, J. K. (1999). Trust Expectations, Information Sharing, Climate of Trust, And Negotiation Effectiveness and Efficiency. Group & Organization Management, 217.
• Ceylan, Adnan, Nigar Demircan (2003), “Örgütsel Güven Kavram: Nedenleri ve Sonuçlar Araştırma”, Manisa.
• Cook, J. ve Wall, T., (1980), “New Work Attitude Measures Of Trust, Organizational Commitment And Personal Need Non-Fulfilment” , Journal of Occupational Psychology.
• Currall, S. C. & Epstein, M. J. (2003). The Fragility of Organizational Trust: Lessons From The Rise and Fall of Enron. Organizational Dynamics, 32 (2): 193-206.
• Çekmecelioğlu, H.. 2006, “İş Tatmini Ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İşten Ayrılma Niyeti ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma” , “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2),
• Çetin, M.. (2004), Örgüt Kültürü Ve Örgütsel Bağlılık, Ankara: Nobel Yayınları.
• Çetinel, E. (2008). Örgütsel Güven ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki Üzerine Bir Örnek Olay. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Çimen, M. (2007). İşletmelerin Çalışanlara Karşı Sosyal Sorumluluklarının Örgütsel Güvene Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Çubukçu, K., Tarakçıoğlu, S. (2010). Örgütsel Güven ve Bağlılık İlişkisinin Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Öğretmenleri Üzerinde İncelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2(4), 57-78.
• Dani, S. S., D., B. N., J., B. C., & K., K. A. (2006). The implications of Organizational Culture and Trust in The Working of Virtual Teams. J. Engineering Manufacture, 220.
• Demirel, Y. (2008). Örgütsel Güvenin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Tekstil Sektörü Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi.
• Deniz Taşcı, Umut Koç, “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Örgütsel Öğrenme Değerleri İlişkisi: Akademisyenler Üzerinde Görgül bir Araştırma”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 2007, 374.
• Dietz, G. (2004). Partnership and The Development of Trust in British Workplaces. Human Resource Management, 14 (1): 5-24.
• Dinç, S. (2007). Örgütsel Güven Yaratmada Örgüt Kültürünün Rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dönertaş, F.C. (2008), Etik İklimin Kuruma Güven Üzerindeki Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal bilimler enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Durna U. ve Eren V., (2005), “Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2),
• Erdem, Ferda, (2003), “ Örgütsel Yaşamda Güven. Sosyal Bilimlerde Güven”, Vadi Yayınları, İstanbul.
• Fukuyama Francis, Güven, (2005), “Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması”, Çev: Ahmet Buğdaycı, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 3. Baskı, s.41.
• Gözener, E.; Sayın, S. (2007), “Devlet ve Özel Hastanelerdeki Hekimlerin İş Tatmin Düzeyinin Karşılaştırılması”, Eğitişim Dergisi, Sayı 16, Ağustos.
• Gül, H. , Oktay, E. , ve Gökçe, H. , (2008), “İş Tatmini, Stres, Örgütsel Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti ve Performans Arasındaki İlişkiler: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama”, Akademik Bakış, Sayı:15.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Hasanoğlu, M. (2004), Türk Kamu Yönetiminde Örgüt Kültürü ve Önemi, Sayıştay Dergisi, s.44, Ocak-Mart. http://www.sayistay.gov.tr/yayin/dergi/icerik/der52m2.pdf web Erişim Tarihi: 18.09.2015.
• İncir, G. (1990), Çalışanların İş Doyumu Üzerine Bir İnceleme, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Ankara. Kalemci Tüzün, Ġ. (2006). Örgütsel Güven, Örgütsel Kimlik ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisi: Uygulamalı Bir Çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Keser, A. (2009), Çalışma Psikolojisi, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Kırel, Ç. (1999), “Esnek Çalışma Saatleri Uygulamasında Cinsiyet, İş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 28, Sayı 2, İstanbul.
• Lazaric, N. (2003), Trust Building Inside The Epistemic Community: An Investigation with an Empirical Case Study. Eds.: B. Nooteboom, F.Six, Trust Process in Organizations: Empirical Studies of Determinants and the Process.
• Martin E. Smith, “Changing an Organization’s Culture: Correlates of Success and Failure”, Leadership & Organization Development Journal, 24(5), 2003, 249.
• Mayer, R. C., Davis J. H. & Schoorman, F. D. (1995). An Integrative Model of Organizational Trust. Academy of Management Review, 20 (3): 709-734.
• Memduhoğlu, H. B., Zengin, M. (2011, Aralık). İlköğretim Okullarında Örgütsel Güvene İlişkin Öğretmen Görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 212-215.
• Mercer, David, (1997), “JobSatisfactionandtheSecondaryHeadteacher: theCreation of a Model of JobSatisfaction”, School Leadershipand Management, vol. 17, N.1.
• Mishra, Karen Elizabeth, InternalCommunication (1996), “BuildingTrust, Commitment, and A PositıveReputation Through Relationshıp Management WithEmployees”, Ph. D.hesis, University of North Carolina.
• Mishra, A. (1996). Organizational responses to crisis: The Centrality Of Trust. R. M. Kramer, Roderick M., & T. Thomas içinde, Trust in Organizations (s. 261-287).
• Nigar Demircan, Adnan Ceylan, Agm., 143.
• Nyhan, R. C., & Marlowe, H. A. (1997). Development and psychometric properties of the organizational trust inventory. Evaluation Review, 21(5), 614-635.
• Özdemir, Servet. (1995), Eğitimde Verimlilik Ve Toplam Kalite Yönetimi, Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Pegem Yayıncılık, Ankara, Sayı 3.
• Özkalp, Enver, Kırel, A.Ç. (1996), Örgütsel Davranış, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Polat, S. (2009). Örgütsel Güven. Ankara: Pegem Akademi.
• Puusa, A. & Tolvanen, U. (2006). Organizational Identity and Trust. Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies, 11 (2): 29-33.
• Rousseau, D. M., Sitkin, S. B., Ronald, B. S., & Camerer, C. (1998). Not so different after all : A cross discipline view of trust. Acadomy of Management Review, 23(3), 393-404.
• Sağlam Arı, Güler, (2003), “Yöneticiye Duyulan Güven Örgütsel Bağlılığı Artırır mı?”, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2: 17-36.
• Sait Gürbüz, “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 2006, 53.
• Shockley-Zalabak, P., Ellis, K., & Winograd, G. (2000). Organizational trust: What it means, why it matters. Organization Development Journal, 18(4), 35-48.
• Şebnem Aslan, “Karizmatik Liderlik ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: “Kurumda Çalışma Yılı” ve “Ücret” Değişkenlerinin Rolü”, Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 2009, 257
• Şimşek, M. (2002), “Yönetim ve Organizasyon”, Yenilenmiş 7. Baskı, Konya.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson.
• Telman, N. (1988), Endüstride Görülen İş Tatminsizliği ve Bunun Yabancılaşmayla Olan İlişkisi, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• Telman, N.; Ünsal, P. (2004), Çalışan Memnuniyeti, Epsilon Yayıncılık, İstanbul.
• Toprak, O. (2006). Örgütsel Güvenin Performans Üzerindeki Etkisi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Tüzün, İpek Kalemci ve İrfan Çağlar, (2006), “Güven, Örgütsel Kimlik Özellikleri Ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisi, Uygulamalı Bir Çalışma”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Uyargil, C. (1988), İş Tatmini ve Bireysel Özellikler, Türkiye’de Özel Sektörde Yapılmış Bir İş Tatmini Araştırması, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını, İstanbul. Uysal, E. (2014), Lise Öğretmenleri Örgütsel Güven Algıları ile Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Üngüren, Engin, Cengiz, Funda.(2009), “İş Tatmini ve Örgütsel Çatışma Yönetimi Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Konaklama İşletmeleri Üzerindeki Bir Araştırma”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 27.
• Vincent M. Ribiere, “Model for Understanding the Relationships Between Organizational Trust, KM İnitiatives and Successes”, Proceedings of the 42nd Hawaii International Conference on System Sciences, 2009, 2
• Whitener, E. M., Brodt, S. E., Korsgaard, M. A. & Werner, J. M. (1998). Managers as Initiators of Trust: An Exchange Relationship Framework for Understanding Managerial Trustworthy Behavior. Academy of Management Review, 23 (3): 513530.
• Yılmaz, E. (2006), Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyinin Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Zarvandi, N. & Zarvandi, J. (2012). Conceptualizations of Trust in the Organization (Case Study in the Education Organization of Neishabur City). Ideal Type of Management, 1 (1): 37-46.
• Zorlu Yücel, P. (2006). Örgütsel Güven ve İş Tatmini İlişkisi ve Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.