Türkiye'deki Şehirlerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin İstatistiksel Analizi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 174 - 186, 25.06.2020

Tayfun Servi Ülkü Erişoğlu

Öz

İllerin gelişmişlik düzeyleri farklı şekillerde ölçülebilir.
Gelişmişliği tek bir ölçütle ifade etmek, illerin
ekonomik, demografik ve sosyal yapılarındaki farklılık
nedeniyle oldukça zordur. Bu nedenle illerin gelişmişlik
düzeylerinin belirlenmesinde ekonomik, demografik,
sosyo-kültürel, teknolojik ve benzer ölçütlerin göz
önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu çalışmada
Türkiye’deki illerin 2018 yılı için seçilmiş bazı sosyoekonomik göstergelere göre kümeleme, diskriminant ve
temel bileşenler analizi kullanılarak gelişmişlik
düzeylerinin karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışma
sonucunda Türkiye’de iller 4 farklı gelişmişlik düzeyine
göre gruplandırılmıştır. Türkiye’deki illerin gelişmişlik
düzeylerine göre gruplandırılmasında seçilen sosyoekonomik göstergelerin tamamı istatistiksel olarak
anlamlı bulunmuştur. İstanbul, İzmir ve Ankara illeri
gelişmişlik düzeyi en yüksek grup içerisinde yer
almıştır. Çalışmada temel bileşenler analizi ile elde
edilen gelişmişlik indeksi değerlerine göre gelişmişlik
düzeyi en yüksek il İstanbul ili olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gelişmişlik Düzeyi, Temel Bileşenler, Kümeleme, Diskiriminant Analizi

Kaynakça

• Charles Romesburg (2004), Cluster Analysis For Researchers, Lulu Pres. Çakmak, E., & Örkcü, H. H. (2016). Türkiye’deki illerin etkinliklerinin sosyo-ekonomik temel göstergelerle veri zarflama analizi kullanarak incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 30-48. Demir, Derya (2011), Türkiye'deki illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri: İstatistiksel bir analiz (1990-2010). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Doğrul, H. G., & Çelikkol, M. M. (2017). Türkiye'de İllerin Kümeleme Analizi İle Yaratıcı Sınıf Ve Ekonomik Gelişmişlik Göstergelerine Göre Sınıflandırılması. Third Sector Social Economic Review, 52(2), 90. Erkan, A. R. I., & Hüyüktepe, B. (2019). Sosyo-ekonomik göstergeler için çok değişkenli veri analizi: Türkiye için ampirik bir uygulama. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 7-20. Gan Guojun, Ma Chaoqun, Wu Jianhong (2007), Data Clustering: Theory, Algorithms, and Applications, Society For Industrial & Applied Mathematics,U.S. Johnson, R.A; Wichern, D.W. (1998), Applied Multivariate Statistical Analysis, University of Wiscontin, Texas A&M University. Martinez, W.L. and Martinez, A.R.(2005), Exploratory Data Analysis with Matlab, Chapman&Hall/CRC, USA. Özkubat Gökhan (2018), Türkiye'de illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksinin mekânsal ekonometrik analizi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Özkubat, G., & Selim, S. (2019). Türkiye’de İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişliği: Bir Mekânsal Ekonometrik Analiz. Alphanumeric Journal, 7(2), 449-470. Rencher, A.C.(2002), Methods of Multivariate Analysis, Second Edition, John Wiley&Sons,USA. Zorlutuna, Ş., & Erilli, N. A. (2018). Sosyo-Ekonomik Verilere Göre İllerin Bulanık C-Ortalamalar Yöntemi ile Sınıflandırılması: 2002-2008-2013 Dönemleri Karşılaştırması. İktisadi Yenilik Dergisi, 5(2), 13-31. https://biruni.tuik.gov.tr/ilgosterge/?locale=tr https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59