GEMS Yaklaşımının Sosyobilimsel Konularla Bütünleştirilmesine Yönelik Bir Ünite Geliştirme: Plastikler Konusu

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 373 - 396, 31.12.2024

Ayşe Altıntaş , Ahmet Tekbıyık

https://doi.org/10.56423/fbod.1465447

Öz

Bu çalışmanın amacı, sosyobilimsel bir konu olarak ele alınan plastikler konusunda GEMS (Great Exploration in Math and Science-Matematik ve Fende Büyük Buluşlar) yaklaşımına dayalı özgün bir ünite geliştirilmesidir. Bu doğrultuda, plastikler konusunda GEMS yaklaşımına dayalı geliştirilen 10 etkinlik 7. sınıfta öğrenim görmekte olan 23 öğrenciye uygulanmıştır. Etkinlikler plastiklerin üretim sürecine ilişkin bilgiler, plastiklerin, canlılara, çevreye olan etkileri, işlevini yitiren plastiklerin tekrar kullanımına yönelik ve öğrencilerin plastik kullanımına dair karar verme süreçleri ve düşüncelerine ilişkin tasarlanmıştır. Etkinliklerin tamamlanmasının ardından etkinliklere katılanlar arasından tesadüfi olarak seçilen 5 öğrenci ile yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler tümdengelimsel içerik analizi ile çözümlenmiştir. Bulgular üç ana tema (plastiklerin özellikleri, plastiklerin etkileri ve uygulamanın katkısı) etrafında toplanmıştır. Çalışmada söz konusu etkinliklerin kademeli olarak uygulaması ile öğrencilerin plastikler konusuna yönelik bilgi ve farkındalıklarında artış meydana geldiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

GEMS (fen ve matematikte büyük buluşlar), sosyobilimsel konular, plastikler

Developing a Unit for Integrating the GEMS Approach with Socioscientific Issues: The Case of Plastics

Öz

The aim of this study is to develop an original unit on plastics, as a socio-scientific issue, based on the GEMS (Great Exploration in Math and Science) approach. Accordingly, 10 related activities developed based on the GEMS approach were administered to 23 7th grade students. The activities were designed regarding knowledge on the production process of plastics, the effects of plastics on living things and the environment, the reuse of plastics that have lost their functions, and students' decision-making processes and thoughts on the use of plastics. After the completion of the activities, a semi-structured interview was held with 5 randomly selected students who participated in the activities. The interview data were subjected to deductive content analysis. The results were grouped under three main headings. The study concluded that the students' knowledge and awareness of the subject of plastics was increased with the gradual implementation of the activities in concern.

Anahtar Kelimeler

GEMS (Great Exploration in Math and Science), Socioscientific issues, plastic, plastic

Kaynakça

• Aktaş, İ., & Karamustafaoğlu, O. (2020). GEMS yaklaşımına dayalı geliştirilen etkinliklerin yürütülmesine yönelik öğretmen görüşleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 9(3), 83-98. https://ijtase.net/index.php/ijtase/article/view/62
• Aktürk, Ç. (2019). GEMS programının kuvvet ve hareket ünitesinde 6. sınıf öğrencilerinin temel bilimsel süreç becerilerine etkisi. [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Ordu Üniversitesi.
• Atasoy, Ş., Tekbıyık, A., Çalık, M., Yılmaz-Tüzün, Ö. (2022). Sosyobilimsel konularda argümantasyon temelli kavram karikatürlerinin geliştirilmesi: Bilim ve sanat merkezleri örneği. Eğitim ve Bilim, 47 (211), 323-367.
• Barber, J., Bergman, L.(1988). GEMS Teacher‟s Handbook. University of Berkeley, Lawrence Hall of Science, California.
• Barrett, K., Blinderman E., Boffen, B. Echols J. A.House, P. Hosoume, K. Kopp, J. (1999). Science and Math Explorations For Young Children. Lawrence Hall of Science of California at Berkeley.
• Barış, Ş. (2016). Coğrafya öğretiminde disiplinler arası yaklaşıma dayalı GEMS uygulamaları: Trabzon bilsem örneği. [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Başkan-Takaoğlu, Z. (2023). Sosyobilimsel konulara yönelik yürütülen lisansüstü tezlerin incelenmesi: sistematik bir analiz. Milli Eğitim Dergisi, 52(237), 547-576. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1075185
• Bergman, L.,& Schooley, C. (2003). A successful educational collaboration between scientists and educators: microscopic explorations. Cell Biology Education. 2, 25-28. https://doi.org/10.1187/cbe.02-03-0005
• Czerniak, C. M., Weber, W. B., Sandmann, A., & Ahern, J. (1999). A literature review of science and mathematics integration. School Science and Mathematics, 99(8), 421-430. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.1999.tb17504.x
• Çelik, M. (2016). Yer kabuğunun gizemi ünitesinde GEMS yaklaşımına dayalı öğrenme ortamlarının etkililiğinin değerlendirilmesi. [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayip Erdoğan Üniversitesi.
• Çelik, M. & Tekbıyık, A. (2016). Yerkabuğu temalı GEMS yaklaşımına dayalı etkinliklerin 4.sınıf öğrencilerinin kavramsal anlama ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(3), 303-332. http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2016.016
• Ceylan, E. (2016). Gems programının fen bilgisi öğretmen adaylarının “dünya, ay ve yıldızlar” konularındaki başarılarına, öz yeterliliklerine, tutumlarına ve bilimsel muhakemelerine etkisinin incelenmesi. [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Ceylan, E., & Bozkurt, O. (2017). GEMS programının fen bilgisi öğretmen adaylarının başarılarına, öz yeterliliklerine, tutumlarına ve bilimsel muhakemelerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (38), 45-70. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/30676/298905
• Ceylan, E., & Şöhretli, G. (2017, 27-29 Nisan). GEMS programının fen bilgisi öğretmen adaylarının kavramsal değişimlerine etkisi [Konferans bildiri özeti]. ULEAD 2017 Annual Congress, Çanakkale, Türkiye.
• Ceylan, E., Tüysüz, C., & Tatar, E. (2016). Fen bilileri eğitiminde GEMS etkinlikleri kullanılmasına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Bartın Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 169-177. Doi: 10.14686/buefad.v5i1.5000146031
• Çümen, V. (2018). GEMS tabanlı öğrenme programının 6. Sınıf öğrencilerinin yoğunluk kavramı ile ilgili başarılarına, kavramsal değişimlerine ve bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi. [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Demir, N., & Kabadayı, A. (2008). Erken yaşta renk kavramının kazandırılmasında bilgisayar destekli ve geleneksel öğretim yöntemlerinin karşılaştırılması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-18. https://doi.org/10.37217/tebd.1476419
• Erbay, E. (2010, 12-14 Mayıs). Plastikler ve çevre [Konferans bildiri özeti]. 3. Ulusal Polimer Bilim ve Teknolojisi Kongresi ve Sergisi, Kocaeli, Türkiye.
• Granger, E.M., Bevis, T.H., Saka, Y.& Southerland, S. (2009). Comparing the Efficacy of Reform Based and Traditional/Verification Curricula to Support Student Learning about Space Science. Paper presented at the annual meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Garden Grove, CA.
• Güler, Ç., & Çobanoğlu, Z. (1997). Plastikler. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Hastürk, G., & Nasirliel, S. (2023). The Effect Of Gems Approach On Scıence Process Skılls Of Mıddle School Students. European Journal of Education Studies, 10(12).http://dx.doi.org/10.46827/ejes.v10i12.5104
• Kartal, A. (2017). GEMS tabanlı etkinliklerin ilkokul sosyal bilgiler dersinde etkililiği. [Basılmamış doktora tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB-MoNE) (2018). Bilim Uygulamaları Dersi Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB-MoNE) (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB-MoNE) (2022). Çevre Eğitmi ve İklim Değişikliği Dersi Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Olsen, J. K. (2007). Impacts of technology-based differentiated Instructıon on special needs students in the context of an activity-based middle school science instructional unit. Doctor of Philosophy. Department of Teaching and Teacher Education, Arizona.
• Olsen, J.K., Slater, F.T. (2009). “Impact of Modifying Activity-Based Instructional Materials for Special Needs Students in Middle School Astronomy”. The Astronomy Education Review, 2(7), 40-56.
• Pompea, M.S., Gek, K.T. (2002). Optics in the great exploration in math and science (GEMS) program: a summary of effective pedagogical approaches. Seventh International Conference on Education and Training in Optics and Photonics, 4588, 103-109.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 41(5), 513-536. https://doi.org/10.1002/tea.20009
• Sadler, T. D., Donnelly, L. A. (2006). Socioscientific argumentation: The effects of content knowledge and morality. International Journal of Science Education, 28(12), 1463-1488.
• Sağlam, K. (2012). Fen ve matematikte büyük buluşlar programı (Great explorations in math and science)’ın etkililiğinin incelenmesi: Bir özel okul örneği. [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Seaborg, G. T. (2002). Vitamin c testing lhs GEMS teacher’s guide. California: The Regents Of The University Of California.
• Stake, R. E. (2005). Qualitative Case Studies. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), The Sage handbook of qualitative research (3rd ed., pp. 443–466). Sage Publications Ltd.
• Tekbıyık, A. (2015). ‘‘GEMS Tabanlı Etkinliklerle Öğrenme-Öğretme Yaklaşımı”, Etkinlik Örnekleriyle Güncel Öğrenme Öğretme Yaklaşımları III, ed. Gülay Ekici, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, ss.177-205.
• Tekbıyık, A., Şeyihoğlu, A., & Birinci-Konur, K. (2017). Etkinlik temelli bir hizmetiçi eğitim uygulaması: GEMS yaklaşımına dayalı öğretim tasarımı becerilerinin geliştirilmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 22, 67-85. https://mjer.inased.org/makale/370
• Varal, E. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular bağlamında pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Budur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Yalçın, F.& Tekbıyık, A. (2013). GEMS tabanlı etkinliklerle desteklenen proje yaklaşımının okul öncesi eğitimde kavramsal gelişime etkisi. Turkish Studies-International Periodical For The Languases Literature and History Of Turkish or Turkic, 8(9), 2375-2399.
• Yin, R. K. (1984). Case study research: Design and methods. Beverly Hills, CA: Sage Publications.