TÜRKİYE’DE 1960’LARDA TOPLUMSAL GERÇEKÇİ SİNEMADA AİLE İDEOLOJİSİ: “Kocanın en kötüsü hiç olmayanından daha iyidir”

Yıl 2010, Cilt: 16 Sayı: 61, 213 - 226, 01.04.2010

Hatice Yeşildal

Öz

Aile ideolojisi bir kurgu olarak ‘normal’ ailenin nasıl olması gerektiğini tanımlamakta ve
bunu yaparken de kadının yerinin özel alan olduğunu vurgulamaktadır. Bu bağlamda, kadınlar
arasında da bir ayrım yaparak aile kurumu içinde yer almayan kadınları aileye bir tehdit olarak
göstermektedir. Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye’de 1960-65 döneminde üretilen toplumsal
gerçekçi sinema akımından seçilen örnek filmler analiz ederek, bu filmlerde aile kurumunun
yaşadığı kriz ve krizin çözülmeye çalışılması sürecinde ataerkilliğin nasıl meşrulaştırıldığını
anlamaktır. Aile ideolojisi filmlerde ‘itaatkâr kadın’ ve ‘bağımsız kadın’ temsilleriyle ve
burjuva aile eleştirisi ile yeniden üretilmektedir. Cinsiyete dayalı işbölümü, annelik ve namus
kavramları çerçevesinde aile ideolojisi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aile İdeolojisi, Ataerkillik, Toplumsal Gerçekçi Sinema

IDEOLOGY OF FAMILY in SOCIAL REALIST CINEMA DURING 1960’s in TURKEY: “The Worst Husband is Better Than Nothing”

Öz

In this context, ideology of family, as a construction, identifies both what is “normal”
family and also defines women’s position in private sphere. In addition to that the ideology
of family makes a distinction among women and identifies “independent” women who has no
family bonds as a threat to the institution of family. The main aim of this study is to understand
the crises of family and how patriarchy is legitimised in the process of solution of crisis by
analysing some examples of social realist cinema, which produced during the years between
1960 and 1965 in Turkey. Ideology of family has been reproduced by the representation of
‘tamed woman’ and ‘independent woman’ and the critics of bourgeoisie family. Sexual division
of labour, motherhood, sexuality, and honour are used in order to understand patriarchy and
ideology of family.

Anahtar Kelimeler

Ideology of Family, Patriarchy, Social Realist Cinema

Kaynakça

• Abisel, N. (1994). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: İmge Yayınevi.
• Abbott, P. & Wallace, C., (1997). An Introduction to Sociology: Feminist Perspectives. London: Routledge.
• Acar-Savran, G. (2004). Beden Emek Tarih. İstanbul: Kanat Kitap.
• Barrett, M. (1988). Women’s Oppression Today: The Marksist/Feminist Encounter. London: Verso.
• Burke, P. (2003) Tarihin Görgü Tanıkları, (trans. Z. Yelçe), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Daldal, A. (2005) 1960 Darbesi Ve Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik, İstanbul: Homer.
• Ferro, M. (1995) Sinema ve Tarih, (çev. T. Ilgaz & H. Tufan), İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Ecevit, Y. (1985). “Üretim ve Yeniden Üretim Sürecinde Ücretli Kadın Emeği”, Yapıt. Sayı 9, Şubat/Mart s.72–93.
• Ecevit, Y. (1991). “Aile, Kadın ve Devlet İlişkilerinin Değerlendirilmesinde Klasik ve Yeni Yaklaşımlar”, Değişen Dünyada Birey-Aile-Toplum Seminerine Sunulan Tebliğ, İstanbul Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi, 17-18 Mayıs, İstanbul.
• Gittins, G. (1991). Aile Sorgulanıyor. Çev. Tuna Erdem. Pencere Yayınları: İstanbul.
• Kayalı, K. (1994). Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması Üzerine Bir Yorum Denemesi, Ankara: Ayyıldız Yayınları.
• Özbay, F. (1982). “Evadınları”, Ekonomik Yaklaşım. 3(7): 209-225.
• Ramazanoğlu, C. (1998). Feminizmin ve Ezilmenin Çelişkileri. Çev. M. Bayatlı. İstanbul: Pencere Yayınları.
• Refiğ, Halit. (1971). Ulusal Sinema Kavgası. İstanbul: Hareket Yayınları.
• Scognamillo, G. (1998). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Yaylagül, L. (2004). “1960-1970 Dönemi Türk Sinemasında Düşünce Akımları”, in Sinemada Anlatı ve Türler. F. D. Küçükkurt & Ahmet Gürata (der.) içinde. Ankara: Vadi Yayınları.
• TÜRKİYE’DE 1960’LARDA TOPLUMSAL GERÇEKÇİ SİNEMADA AİLE
• İDEOLOJİSİ: “Kocanın En Kötüsü Hiç Olmayanından Daha İyidir”
• Anahtar Kelimeler: Aile İdeolojisi, Ataerkillik, Toplumsal Gerçekçi Sinema.
• IDEOLOGY OF FAMILY in SOCIAL REALIST CINEMA DURING 1960’s in
• TURKEY: “The Worst Husband is Better Than Nothing”