POPÜLER MÜZİK VE GÜNDELİK YAŞAM DENEYİMİ

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 75, 159 - 172, 01.10.2013

Aykut Çerezcioğlu

Öz

1970’ler ve 1980’ler boyunca popüler müzik çalışmaları geniş biçimde üretim
(production), icra (performance) ve metin (text) konuları merkezinde gelişir. Bu yıllarda
izler kitle (audience) üzerine yapılan çalışmalar, alt kültürel teori ya da gençlik kültürleri
yaklaşımlarıyla işbirliği içindeki kuramcılar tarafından, bu yaklaşımları tanımlayıcı biçimde
gerçekleşir. Ancak 1990’larda, Walkman, discman, MP3 Player, iPod gibi “kişisel müzik
çalarların” (personal stereo) kullanılmaya başlanmasıyla, müziğin ve özellikle popüler müzik
örneklerinin gündelik yaşam deneyimi içerisindeki kullanımı ve müziğin gündelik yaşamdaki
işlevi konularına büyük bir ilgi doğar ve sözü geçen literatür şekillenmeye başlar. iPod ve
internet gibi teknolojik gelişmeler, müziği günümüzde, hiç olmadığı kadar kolay ulaşılır kılar
ve bu ulaşılabilirlik sayesinde insanlar, çok çeşitli şekillerde müzik dinleme imkanına sahip
olur. Bireyler, bilinçli olarak ve etkin bir şekilde müziği, farklı zamanlarda, farklı durumlarda,
farklı insanlarla ve farklı amaçlarla kullanır ve bu farklı dinleme içerikleri, her dinleyici
tarafından değişik biçimlerde değerlendirilen, birbirinden farklı müzikal tecrübeler ortaya
çıkarır. Kişisel müzik çalarlar ile müzik, plak çalar ve müzik seti gibi sabit ekipmanlarla
sadece evde ve (araba dahil olmak üzere) diğer iç mekanlarda dinlenebilen yapısını kaybeder.
Müzik bu yolla, insanların yanlarında taşıyabildikleri, ruh hallerine ve girecekleri ortama
göre tercih yapabildikleri ve tüm bir gündelik yaşam deneyiminin bir parçası halini alabilen
yeni bir kullanım biçimi kazanır.
Bu çalışmanın amacı gündelik yaşamda müziğe ilişkin (music in everyday life) literatürü
gözden geçirerek bireylerin kişisel müzik çalarlar yoluyla gündelik yaşam deneyimini ne
şekilde değişime uğrattıklarını, müziği gündeliğin “rutin” yapısından bir kaçış aracı olarak
nasıl kullandıklarını, müzik yoluyla hafızalarını ve olay algılarını nasıl şekillendirdiklerini,
popüler müzik türlerini kimliklenme süreçlerinde nasıl kullandıklarını, gündelik yaşam
deneyiminin bir parçası olarak popüler müzik ve yaşam tarzı (lifestyle) arasındaki ilişkiyi
nasıl kurduklarını tartışmak ve konuyla ilgili literatürde eksik bırakılmış olan “müzik yapma”
(music making) pratiğinin gündelik yaşam söylemindeki yerine ilişkin bir giriş yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

Müzik ve gündelik yaşam, popüler müzik, kişisel müzik çalar kullanımı

POPULAR MUSIC AND EVERYDAY LIFE EXPERIENCE

Öz

During the 1970’s and 1980’s, popular music studies was largely concentrated around
issues of production, performance and text. Although some research on audiences did exist,
this was largely carried out by theorists associated with subcultural theory or youth cultural
studies, that were more broadly defined. However, in the1990’s, with using the personal
stereos like walkman, discman, MP3 players and iPod, music, use of popular music examples
and functions of music in everday life topics arouse attention and the related literature begins
to shape. Technological innovations such as the iPod and the Internet mean it is arguable that
music is currently more readily available in a range ofcon- texts than ever before;and this
accessibility means that people may well actively use music in a range oflistening contexts.
People might consciously and actively use music at different times,in different situations,with
different people,and for different purposes,with these different listening contexts resulting in
different musical experiences that are valued differently by each listener. With using the
personal stereos, music begin to lose its indoor listening structure, where only listened in
houses and other indoor places including cars by using nonmovable equipment such as
pickups and stereos. By this way, music gains a new way of use where people carry it with
themselves, choose what to listen according to their state of mind and location and make it a
part of their whole everyday life experience.
The aim of this study, with overviewing the literature on music in everyday life, is
to discuss, how individuals change their everyday life experience with the use of personal
stereos, how they use music as a tool for avoiding everyday life “routine”, shape their memory
and perception by using music, use popular music during their self identification period, and
how they make the connection between popular music and lifestyle as a part of their everday
life experience, and make an introduction to “place of music making practice in everday life”
discourse, which is missing in literature.

Anahtar Kelimeler

Music and everyday life, popular music, personal stereo using

Kaynakça

• Asmann, Jan (2001). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (çev: Ayşe Tekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bennet, Andy (2010). “Introduction to part Four”, The Popular Music Studies Reader, (ed: Andy Bennet, Barry Shank, Jason Toynbee), USA: Routledge.
• Bull, Michael (2010): “Filmic Cities: The Aesthetic Experience of the Personal-Stereo User”, The Popular Music Studies Reader, (ed: Andy Bennet, Barry Shank, Jason Toynbee), USA: Routledge.
• Chaney, David (1996). Yaşam Tarzları, (çev. İrem Kutluk), Ankara: Dost Kitabevi.
• Çelikcan, Peyami (1996). Müziği Seyretmek: Popüler Müzik- Medya İlişkileri Açısından Müzik videosu ve Müzik Televizyonculuğu, Ankara: Yansıma Yayınları.
• Çerezcioğlu, Aykut Barış (2011). Küreselleşme Bağlamında Extreme Metal Scene: İzmir Metal Atmosferi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• DeNora, Tia (2004). Music in Everyday Life, U.K.:Cambridge Universty Press.
• DeNora, Tia (2010). “Music and Self-Identity”, The Popular Music Studies Reader, (ed: Andy Bennet, Barry Shank, Jason Toynbee), USA: Routledge.
• Erol, Ayhan (2003). “İzmir Rock Scene: Rock Bar Müzisyenlerinin Çok Boyutlu Habitusu”, Popüler Müzik Yazıları, S. 1, s: 50- 87.
• Frith, Simon (2003). “Music and Everyday Life”, The Cultural Study of Music, (ed: Marvin Clayton, Trevor Herbert, Richard Middleton), New York: Routledge.
• Harris, Keith Khan (2007). Exteme Metal: Music and Culture on Edge, New York: Berg Publishers.
• Keammer, John E. (1998). İnsan Yaşamında Müzik, (çev: Yetkin Özer) Yayımlanmamış çeviri.
• Peterson, Richard A., BENNET, Andy (2004). “Introducing Music Scenes”, Music Scenes: Local, Translocal And virtual, (Ed: RicHard A. Peterson& Andy Bennet), USA: vanderbilt University.
• Rana, Shabir A., North, Adrian C. (2007). “The Role of Music in Everyday Life Among Pakistanis”, Music Perception: An Interdisciplinary Journal, vol. 25, No. 1, s. 59- 73.